CAPUT I.

Et est DiGREssio declarans modum et ordinem doctrinae.

Scientiam de animalibus secundum eam quam in principio praemisimus di-

visionem, post scientiam de vegetabilibus in hujus nostrae naturalis philosophiae opere ponemus : eo quod corpora animalium de quibus loquimur, tam commixtione quam complexione quam etiam compositione constent. Commixtionem enim patiuntur elementorum in materia. Complexionem autem sustinent humorum, tam in generatione, quam etiam in nutrimento : et membrorum habent compositionem ad regimen suae vitae pertinentem. Propter quod etiam ultimam partem naturarum de animalibus esse congruit, eo quod in omnibus compositiora considerantur post simplicia et minus composita : eo quod minus composita sunt resolvenda in magis composita

sicut saepe ostendimus. Est enim elementorum mixtio in complexione humorum, et humorum complexio in quolibet membrorum compositorum, quod ad officium et actum vitae perfectum est.

Cum igitur de anima dicta jam sint multa secundum proprietatem istius philosophiae sufficientia, et de parte qualibet animae : sed et de generatione animae et natura et actu ejus proprio et statu, et vita quae competit alicui animae secundum seipsam, secundum quod non est cum corpore considerata : et omnis formatio corporum animatorum sit ab anima : relinquitur hic dicendum esse tantum de corpore. Et cum corporis consideratio sit duplex : secundum totum videlicet, et secundum membra quae totum compositum constituunt: et nos non cognoscamus totum nisi quando cognoscimus ex. quibus et qualibus et quot est, sicut saepe diximus, oportet nos praemittere scientiam de partibus et membris animalium, scientiae quae est de toto simul animalis corpore.

Scientiam autem de membris animalium dividimus secundum duplicem considerationem ipsorum. Oportet enim in his considerare primo diversitates ipsorum in compositione et opere et generatione, et causas omnium postea reddere naturales et proprias. Tangemus igitur in primis libris membrorum animalium diversitates, et compositiones, et anatomias, et actus, et generationes : et postea in novem sequentibus, horum omnium dabimus veras et physicas causas.

Oportet autem primum maxime membra perfectissimi determinare animalis, quod homo est, secundum divisionem membrorum suorum, quae anatomia a Graecis dicitur, et secundum significationes physiognomiae, et secundum figuras suorum membrorum : et deinde considerare comparationes aliorum animalium ad membra hominis, secundum convenientiam et differentiam. Et quia omnia membra heterogenia a similibus habent ortum membris, oportet iterum considerare ortum consequenter, et principium similium membrorum in sanguinem habentibus omnibus, quae perfectiora sunt his quae sanguinem non habent. Et tunc deinde comparare ad hoc secundum convenientiam et differentiam ea quae sanguinem non habent. Et tunc convenienter erit tradita dispositio membrorum animalium secundum magis communia genera ipsorum : quae est prima pars scientiae de animalium membris, per quam sciuntur complexiones et compositiones et actus membrorum animalium absque consideratione causae de aliquo ipsorum.

Hujus autem scientiae secunda pars similiter etiam determinabitur: quia de generatione est animalium sex libros continens, in quibus determinatio est generationis animalium secundum sua communissima genera. Et quia omnis generatio ex. coitu, in quo seminum est permixtio, procedit, et oportet in talibus fieri impraegnationes secundum tempora et cursus astrorum, ideo oportet post generationem in communi, de ovorum et coituum et impraegnationum diversitate facere sermonem. Actus autem generatorum secundum mansiones locorum et mutationes, et secundum diversitates ciborum et profectus, et infirmitates eorum in corporibus, quae accidunt ex diversitate ciborum vel mansionum vel generationum omnium animalium, oportet inquirere post ante dicta. Et deinde operiet quaerere diversitates animalium secundum, pugnas, et amicitias et inimicitias naturales animalium ad invicem, et solertias, et stultitias sive stoliditates ipsorum : et tunc demum inquirere modum et principium generationis animalis perfectissimi quod. est homo : et consequenter tangere impedimenta generationis ejus, ut ad comparationem ipsius omnium animalium generationes determinentur : et tunc tota est determinata diversitas animalium penes membra et generationes et actus animalium absque

causae consideratione : quod fit in decem libris primis istius scientiae.

Secundam autem partem scientiae membrorum animalium complebimus in novem libris : ita quod praemittemus in universali quae causae et quomodo assignandae sunt omnium diversitatum inductarum de membris animalium. Et deinde tangemus causam omnium membrorum consimilium et dissimilium et complexionis eorum. Et deinde tangemus causas physicas inferiorum membrorum et naturam uniuscujusque, Et consequenter his naturas et causas determinabimus exteriorum membrorum secundum diversitates communes ipsorum.

Et sic a membris transibimus ad assignandas causas generationum animalium et spermatum eorum in communi. Et huic connectemus inquisitionem de virtutibus facientibus et formantibus animal, tam secundum animam quam secundum corpora. Et quia ovantia generationem habent aequivocam, consequenter his tangemus causas ovantium et ovorum secundum omnes suas diversitates quas habent. Et tunc adjungemus causas generatorum, inquirentes primo causas generationis perfectorum animalium secundum diversitatem sexus et multitudinem et paucitatem filiorum. Et tandem causas accidentium generadrum assignabimus secundum diversitatem vocis, et colorum, et hujusmodi naturalium accidentium.

Consequenter autem his subinferemus inquisitionem de toto simul animalis corpore, tam secundum genus, quam secundum species animalium nobis notorum. Et secundum genus quidem causam assignabimus primo complexionantium et complexionis animalium : et de causa perfectionis et imperfectionis eorum, secundum opera animae quae secundum potentias vitae possunt determinari. Secundum species autem quaeremus de his quae sunt gressibilia secundum. species eorum : et de his quae sunt volatilia secundum omnes volentium naturas et species : et de natatilibus secundum suas proprietates : et de reptibilibus secundum suas naturas et mores eorum, quae sunt de speciebus et modis serpentium : vel de his quae conveniunt cum ipsis, sicut lacertae et crocodili, et dracones. Et in fine complebimus scientiam totam in considerationes vermium et annulosorum secundum omnes suas quae nobis notae sunt diversitates. Licet enim in his multa oporteat saepe eadem dicerc, tamen indicabimus utile esse legentibus de his cum studio intendere : ut et naturae animalium melius sciantur, cum in speciali et per nomen cujuslibet animalis natura describitur : et ut ea quorum nomina, vel tacemus in communi de animalibus loquentes, vel forte secundum nomina Graeca vel Arabica proferimus, vere sciantur, quando sub Latina nominatione eorumdem animalium describuntur proprietates.

Sic igitur in viginti sex libris quorum capitula per ordinem descripsimus, con- tin.en.tias , et ordinem, totam istius scientiae seriem trademus, addentes his quae ab Aristotele de hac scientia bene digesta sunt, libros septem.