CAPUT IV.

De dispositionibus cordis et modis ejus et anatomia : in quo etiam de pulmone et diaphragmate et panniculo cordis.

Consequenter autem de corde nobis videtur esse dicendum.

Dicimus igitur, quod cor quidem creatum est ex carne dura et forti, ut per hoc magis resistat alterantibus et nocumentis, eo quod in ipso est principium vitae. Sunt autem in ipso omnes viliorum diversitates contextae. Longitudinales quidem attractivi, et latitudinales expulsivi, et transversales retentivi : ut per eas omnis participetur species motuum vitae.

Amplius autem cordis quidem quantitas proportionata in tribus corpori animalis videlicet, et secundum illam comparationem et parvum, sicut omne principium universale quod ad omnia alia habet influentiam suae virtutis, est parvum quantitate et magnum virtute. Secundum autem est quod proportionatur arteriis quae oriuntur ex ipso, et panniculis qui suspenduntur ex ipso : et propter illud est dilatatum in basi, ut haec sufficienter oriri possint ex eo, ut non grave- tur superflua quantitate propter continuas ejus diastoles et systoles. Tertium autem est quod proportionatur pectori et pulmoni, ut sit tanta ejus mensura quae et in pectore sine ossium laesione possit locari, et a pulmone sufficienter eventari. Ex his tribus consequitur, quod non sit magnae quantitatis et superfluae. Locatur autem in loco ipsius alte ab ossibus, ne tactu duro in percussionibus suis laedatur. Alia autem pars protenditur versus ossa, quia ibi non nisi in puncto laedi poterat: et ejusdem laesionis non est causa, eo quod motus ejus proprius non est in parte illa : tamen in illa parte est durius, ut ipsa duritie sua resistat nocumentis.

Adhuc autem figura cordis est pin.ealis, ut motus ejus, qui est in ventribus basis ejus, apte procedat ab uno indiviso, et feratur ad idem.

Amplius ordinavit natura panniculum circa ipsum, qui licet sit de natura panniculorum, tamen est fortior et durior omni alio panniculo corporis, ut ipse sit ei tutamen et clypeus circa incurrentia quaelibet : et hic quidem panniculus nusquam tangit eum, nisi in loco ubi oritur ex. ipso, et hic est unde oriuntur arteriae, ex quarum etiam tunicis videtur esse contextus. In alio autem loco non tangit, sed congruo spatio separatur ab eo, ut in ipso dilatari valeat et constringi. Locus autem basis ejus est quasi sit ex cartilagine dura, ita quod quandoque induratur ad ossis naturam, et praecipue in quibusdam aliis animalibus ab homine : et hoc fit ut fortius locetur in ipso, et cartilago mediet inter ipsum et ossa pectoris, ne laedatur.

Adhuc autem cordi in lato sive amplo ipsius facti sunt tres ventriculi : et medium illorum Aristoteles quidem vocat medium thalamum, in quo, sicut dicit, completur nutrimentum. Galenus autem dicit hunc medium foveam non ventriculum. Et sunt meatus plures et viae inter ambos ventriculos, qui subtus in basi dilatantur in cordis ampliatione, et con-

stringuntur paulatim secundum cordis altitudinem ascendendo intrinsecus tam ipsi quam etiam ipsi ventriculi cordis.

Adhuc autem basis ventriculi sinistri altior est quam basis dextri : et hoc ideo est, quia dexter ventriculus respicit hepar unde mittitur ei sanguis grossus et gravis, ex quo arteriae et spiritus nutriri non possunt: et ideo oportet, quod per medium ascendendo subtilietur et spiritualior fiat ad nutrimentum spiritus et arteriarum : propter quod etiam a sinistro cordis ventriculo arteriae oriuntur. Non enim potest esse, quod sanguis subtilior et spiritualior ex quo generatur spiritus, altiorem locum non requirat. Ex dictis autem consequens est, quod sanguis qui est in medio thalami, sit medius inter subtilem et grossum. Talis igitur proportio est ad invicem cordis ventriculorum : et hoc etiam est, quod os subtilioris sanguinis est strictius, et os grossi est amplius.

Adhuc autem duo additamenta sicut duae aures apparent in corde : unum quidem in sinistro, et alterum in dextro ventriculo, quae sunt tenuia et rugosa cum constringitur, et tensa quando dilatatur, et sunt dura : haec enim sunt duae arcae quae recipiunt. In uno quidem recipitur sanguis qui trahitur ab hepate, et in altero recipitur spiritus qui trahitur a pulmone, ut mesaraicae ulterius ministrent cordi, ut non gravetur ex nimietate, aut etiam deficiat ex imminutione : et durae sunt, ut non facile recipiant nocumenta, tenues ut bene obediant motibus constrictionis et dilatationis.

Amplius autem situs cordis est in. medio, eo quod locus ille est temperatior et a nocumentis tutior : sed declinat parumper ad sinistram, ut det locum hepati quod est in dextra : licet enim splen sit in sinistra, tamen splen non est adeo nobile membrum nec tantae quantitatis sicut hepar: et ideo potius cedendum erat hepati. Hujus autem et alia causa est naturalior, ut scilicet frigiditas sinistri laeris quae est ex splene, temperetur. Ad- huc autem ideo declinat ad sinistram parumper, ne comprimat venam concavam quae inter ipsum et hepatis gibbum protenditur.

Omnis autem calor principalior et virtus est ex corde, et in dilatatione sua nutritur cum omnibus virtutibus suis naturalibus : et ideo si qua animalia magni cordis sunt et cum hoc timida, provenit ex frigiditate quae sanguinem ad cor recurrentem calefacere non poterit, et talis est lepus. Si qua autem parvorum cordium sunt audacia, pro certo sunt calida vehementer : et sanguis qui ad cor venit, citius incalescit, et cum spiritu excutitur ad membra, et calefacto corpore provocat audaciam, et tale animal est quod habitat in segetibus fulvum et varium in facie nigris masculis, quod apud nostram linguam hamester vocatur, et est majus ratio, et minus catto, brevia habens crura, et est audax et mordax valde : tamen in pluribus illa sunt audacia quae sunt magni cordis, dummodo proportionatus sit calor cordis quantitati sanguinis.

Amplius autem cor non tolerat nocumentum aliquod, ut apostema, aut vulnus : et hujus signum est, quod in nullo animalium inperfectorum cor laesum invenitur, sicut inveniuntur laesa alia membra : antequam enim veniat nocumentum ad cordis substantiam, moritur animal. Aliquando enim invenitur in cordibus magnorum animalium os magnum, et forte invenitur in quibusdam hominibus, et hoc os est declinans ad naturam cartilaginis, et induratur, sicut supra diximus, et durius quod invenitur, est in corde elephantis, et eorum quae apud nos inveniuntur, durius est in corde cervi et bubalorum generibus. Jam autem visum est cor simii masculini habens duo capita sive acumina : et hoc fuit unum de naturae mirabilibus : quoniam cum cor sit principium formationis totius corporis, a principio quidem debuerunt esse duo simil : sed tamen natura defecit in omnibus quae principiai debebant, et ideo non suffecit nisi ad unum : et ideo statim

conclusa sunt in unam basim cordis, et caetera omnia ut ad unum redacta sunt ad basim illam.

Amplius autem de proprietate cordis est, quod per tempus adhuc pulsat cum aufertur ex animali interfeco : et animal cujus cor diutius pulsat extractum ex his quae sunt apud nos, est saluio piscis: quia sub uno corde pulsante vendunt piscadres plures salmones per partes inrisos, decipientes quasi recentes demonstrent ex hoc pulsante corde.

Erraverant autem dicentes cor esse de natura lacerti : quamvis enim sit similius inter membra lacerto et musculo, tamen nec lacertus est nec musculus. Hujus autem signum est, quia motus ejus non est voluntarius, sed vitalis qui roti-ens Graece vocatur, et subjacet necessitati. Musculi autem et lacerti instrumenta sunt voluntarii motus.

Haec ergo a nobis de anadmia cordis dicta sunt.

In omnibus autem animalibus octo sunt quae cordis significant dispositiones naturales et accidentales : et haec sunt pulsus, anhelitus, foramina pectoris ea quae nascuntur supra pectus, tactus corporis, et accidentia ejus, mores,virtus corporis, et debilitas ejusdem, et imaginationes sive meditationes.

Pulsus quidem, quoniam velox magnus et frequens pulsus cordis significat caliditatem, et horum contraria cordis declarant frigiditatem. Levitas igitur pulsus cordis significat humiditatem. Durities autem ejusdem dicit siccitatem.

Anhelitus autem magnus quidem frequens velox et calidus, cordis calorem, et contrarius ejusdem dicit frigiditatem.

Pectus vero magnum et latum et amplum si non sit cum magnitudine cerebri quae facit magnitudinem capitis, et michae, et spondilium, et costarum, sed cum parvo et mediocri capite, et forti pulsu, significat cordis caliditatem, et contrarium hujus significat frigiditatem ipsius si non sit parvitas capitis impe-

diens. Pili etiam praecipue qui sunt plurimi et crispi, cordis significant caliditatem aut humiditatem. Nuditas autem pecdris et paucitas pilorum, dicunt cordis frigiditatem aut siccitatem. Frigiditatem quidem ex privatione caliditatis facientis fumum ex quo generantur pili: siccitatem autem propter defectum materiae fumantis.

Tactus autem corporis, quoniam calor totius corporis in tactu significat cordis calorem, nisi resistant splen et hepar frigida tacta sua frigiditate. Corporis autem frigiditas contrarium significabit. Durities autem corporis, cordis siccitatem.

Moles quidem, quoniam ira naturalis et ira praemeditata et fumositas cordis significant caliditatem : et similiter corporis mobilitas quae non permittit hominem diu consistere in loco uno stando vel sedendo. Et contraria his motibus significant frigiditatem, nisi sint acquisita ex studio aut consuetudine.

Corporis quidem virtus et significat cordis vigorem, et debilitas cordis debilitatem, nisi sit ex laesione cerebri, aut nervorum : aut etiam fortitudo corporis significat aequalitatem complexionis,et debilitas significat malitiam complexionis ejusdem : et hujus causa est, quia substantia caloris naturalis et spiritus et sanguinis plurima est in corde, ut inflammata, nec fumosa, sed potius splendida et pura : sed accidentalem calorem in ipso significat vehementia inflammationis in ira et rixa animae, ita quod quandoque perducit usque ad nocumentum aliquod anhelitus.

Meditationes vero, quoniam quae declinant ad gaudium, sicut fiducia et bona spes, significant cordis fortitudinem et aequalitatem complexionis. Meditationes autem quae declinant ad sollicitudinem et sejunctiones ab aliis, significant excessum in calore. Quae autem declinant ad timorem et tristitiam, significant excessum in frigiditate ipsius.

Tremor autem cordis non est certum signum naturae ipsius, eo quod accidit ex multis causis quae sunt multitudo sensibilitatis, ejus meditatio, vapor aliquis, timor, et multa alia. Oportet autem scire, quoniam diminutio humiditatis naturalis quae accidit in corpore, primum nocumentum relinquit in corde : et tunc alteratur natura et complexio cordis.

De proprietate autem cordis est, quod quando venit ad ipsum calor purus aut frigus purum, statim post modicum moritur : talia enim non vult recipere nisi digesta in pulmone. Ex his Igitur cognosci potest natura cordis.

Ex omnibus autem inductis ut summatim perstringamus dicta de corde, patet quod cor habet tres ventriculos, et est positum superius altius pulmone, ut canna deferens aereum spiritum, competenter ranificetur in duo, et ulterius in divisiones pulmonis secundum quod congruit digestioni spiritus.

Adhuc autem in corde exterius in circuitu est tela, sive panniculus, grossa et spissa et dura, quae oritur a cordis loco, ubi amplificatur ad basim ipsius et ampliatur cum. radice magnae venae concavae quae inter hepar est et cor, et cum arteria quam orthi diximus vocari, quae est a sinistro cordis ventriculo : et haec pars cordis non est angustior et acutior Inter ventriculos ejus : quoniam nimis latus et amplus deputatus est ad recipiendum sanguinem ab hepate : sed non est in parte angusta, quae est punctum pyramidis ejus. Pars autem acuta quae est punctum pyramidis ejus, est posita super anterius pectoris, sicut diximus superius, eo quod illa durior est et resistens nocumentis ossium, et non dilatatur, et constringitur : et hoc convenit omnibus animalibus sive habeant pulmonem, sive careant, eo quod scilicet pars ejus acuta est posita versus anterius pectoris. Latet autem hoc in anatomia multoties, eo quod casus mortis declinant ipsum et transponunt inferius. Pars autem connexa inferior in basi ipsius, altior est aliquantulum in situ ipsius quam acumen ipsius.

Substantia autem cordis creata est ex carne spissa et dura propter causas quas diximus : et in duobus ventriculi ejus sunt duae venae, concava quidem et quieta in dextro ferens sanguinem, orthi autem et arteria venalis in sinistro deferens spiritum. Et situs ejus est in medio pecdris : sed in homine modicum declinat ad sinistram i ; recedit enim modicum a pellicula distinguente inter mamillas aliquantulum, de qua diximus, quod venit a furca colli, dividens pectus per longum usque super medium pulmonis. Est autem in parte pectoris superioris, quia ibi nimis co angustatur, cum pulmo sit in inferiori ejus parte : et non est magnum, nec longae figurae ne gravetur superflua quantitate, sed declinat modicum ad rotunditatem pyramidis : et sua extremitas an terior est stricta et acuta.

Adhuc autem ventrlcuhis sinister est magnus, eo quod spiritus multus qui est in ipso, quaerit amplum locum. Medius autem est mediocris, et dexter parvus, quoniam grossus sanguis vult strictum locum, sicut omnia spissa et grossa corpora alia parvum locum occupant secundum naturam. Medius autem ventriculus et ille qui parvus est in dextro cordis, sunt perforati, et habent in se vias, quas superius diximus : et aperturae majores in diastole cordis sunt versus pulmonem : et hoc magis manifestatur inferiori, quod est sicut ventriculus qui est dexter.

Adhuc autem ventriculus major qui est sinister, applicatus majori qui est arteria venalis descendens in pulmonem et orthi, de quibus superius diximus : et haec vena per partem orthi descendens, applicatur Intestino quod mediocre vocai Aristoteles, et hoc est quod jejunum vocatur : et hoc diximus in anatomia arteriarum. Vocatur autem hoc mediocre inter grossa interiora et grossa inferiora : anteriora quidem stomachus et aesophagus : posteriora autem monoculum et colon et longaon : et haec omnia patent ex his quae dicta sunt de dispositione ven-

tris. Propter triplicem enim compositionem intestinorum dicit Aristoteles triplicem esse modum intestini, et tria intestina, et tres aliquando vocat ista ventres : et ideo duodenum et jejunum non distinguuntur ab ipso, sicut neque monoculum et colon et longaon distinguit ab invicem, sed reputat eadem propter similitudinem compositionis.

Ventricolus autem medius in ea parte qua tangit sinistram, applicatur ad arteriam quae vocatur orlhi, et arteriae venosae, eo quod a corde procedunt viae ramorum istarum venarum ad pulmonem, quae raimflcatae sunt secundum ramificationern canalium pulmonis per totam substantiam ipsius. Bamifieatio autem cannae quae trachea vocatur, est super ramificationem earumdem venarum pulsantium, ut aer asportatus per ramos cannas digestus redeat ad ramos inferioris venae, et aptus reddatur cordi. Una enim via venae concavae procedit ad profundum viae sive ventriculi dextri portans sanguinem, et alia via portans spiritum, procedit per arteriam venalem ad profundum viae ventriculi sinistri.

De vena autem venali quae major vocatur, et de vena quae orthi vocatur et a corde ramifi.eatur, adhuc faciemus in sequentibus libris saepius rememorationem.

Amplius autem in pulmone propter raritatem est multum sanguinis, et plus quam in aliis membris animalium quae pulmonem habent. Cujus signum est, quia est rubeus, cum tamen per naturam propriam sit albus, sicut supra etiam diximus. Pulmo etiam est mollis carnis et inflatus spiritu qui est in ipso, et habet vacuitates pororum parvorum et magnorum plurimas, et in qualibet ala pulmonis sunt viae quae proveniunt a vena ma-, 3 ori quae venalis arteria vocatur. Fuerunt autem quidam opinantes, quod in pulmone non est aliquid sanguinis, eo quod videbant in pulmonibus animalium mortuorum quae scindebant, non esse sanguinem : et illi quidem non sciunt neque advertunt, quod a mortuorum pulmoni bus sanguis exit subito, eo quod non tenetur a substantia pulmonis, quae rara est, sicut retinetur a substantia aliorum membrorum solidae carnis existentium : non enim est membrum aliquod in corpore in quo sit tantus sanguis sicut in pulmone proportione quantitatis suae, praeter cor solum. Sed sanguis qui naturaliter quidem est in pulmone, non est fixus et retentus in eo propter causam quam diximus. Et ille quidem sanguis qui est ventriculi medii, est subtilis et tenuis et clarus respectu ejus qui est in ventriculo dextro.

Sub pulmone autem est paries pectoris, qui paries quidem ab epiglottali incipit, et per latera secans corpus in duo continuatur duodecimae spondili, et substantia ejus est de natura panniculorum, quae est substantia nervosa. Et utilitas ejus est defendere spiritualia, ne laedantur fumo grosso nutritivorum membrorum, et adjuvare etiam ad expressionem stomachi quem tangit superius. Hic autem paries qui diaphragma Graeco nomine vocatur, est applicatus lateribus et costis ex utraque parte, et ossi quod vocatur supremum colli, et hoc est illud medium os pectoris, quod directe sub gutture descendit usque ad epigiottale, quod, est finis pectoris super ventris mediam lineam : et in medio istius diaphragmatis sunt partes subtiles ex quibus contexitur, et sunt partes nervorum et venarum, ita quod textura pervenit ad modum creationis telae. In eodem etiam sunt venae quietae et pulsantes extensae diversae, sicut diximus in anatomia venarum. Paries autem sive panniculus in quo involvitur cor de quo superius fecimus mentionem, est spissus et durus secundum operationem ad diaphragma, et secundum comparationem ad telas totius corporis.