CAPUT III.

Et est digressu) declarans communiter accidentia praegnantis, et operationes formativae quas facit in semine concepto a praegnante, et de causis masculini et faeminini conceptas.

Omnibus his sterilitatis habitis causis et abortus, significatur mulier concipere posse si nihil horum adsit. Nam ejus quae jam habet in utero accidentia et proprietates, ut in pluribus esse consueverunt siccitas inguinum post coitum, et praecipue si caput virgae maris fuerit quasi suxerit ipsum aliquid : et si matrix vehementer sentitur claudi, ita quod etiam acus ingredi non possit, et si haec constrictio sit absque duritia ipsius, et si ipsa matrix sentitur colligi ad superiora et anteriora, et retinentur menstrua quando tempus est menstruorum, et si aliquando aliquid licet parvi doloris sentitur in ea parte quae est inter umbilicum et vulvam : aliquando etiam fit difficultas urinae : adhuc autem si in coitu non emittit sperma. Et quidam dicunt, quod praegnans abhorret coitum, et magis abhorret eum impraegnata de masculo quam impraegnata de foemina : tamen mulieres ipsae dicunt se magis delectari in coitu quando sunt impraegnataae , quam quando non sunt impraegnatae .

Adhuc autem praegnanti consuevit venire angustia et pigritia et appetitus mali et stulti : et ad citrinitatem pervenit albedo oculorum earum, et quandoque profundantur oculi et mollificantur palpebrae, et acuitur aspectus, et minorantur pupillae, et ingrossatur albugo, et alteratur color, et citrinantur venae corporis : et aliquae ex eis virides fiunt. Et si ante habuerit dolores dorsi et ancharum, ex calefactione conceptus sedantur : et postea cum parit, iterum redeunt : et hoc praecipue fit in ea quae impraegnata est de masculo.

Adhuc autem in principio impraegnationis propter id quod superfluit ultra cibum conceptus de humore retento, mollificatur totum corpus praegnantis, et in fine efficitur durius, eo quod tunc magis attrahit conceptus de humiditate sanguinis. Adhuc autem si impraegnatur puella citra annos quindecim, timetur ei mors propter parvitatem matricis, nisi sit valde magna, quod quantitas corporis suppleat defectum aetatis. Mors etiam accidit aliis mulieribus frequenter quando impraegnatis accidit aegritudo acuta vel apostema in matrice : et in periculo etiam est conceptus, sicut diximus superius. Experti etiam docent medici probare an aliqua sit praegnans : dant enim aquam mellis sive mellicratum ex melle non despumato factum duas uncias, et distemperant illud cum aequalis quantitatis aqua pluviae : et si sentit dolores, torsiones et puncturas post potum et somnum, dicunt impraegnatam esse : quoniam tunc matrix suo pondere premit intestinum quod colon vocatur, et impedit transitum ventositatis : potus enim valde ventosus est. Et alia multa sunt signa praegnantium.

Cum autem conceperit sperma, sicut in antehabitis dictum est, primum quod fit in ipso est spumositas, quam facit in ipso virtus formativa per spiritum vitalem

videlicet et naturalem et animalem, qui sunt in ipso. Facit ergo spumositatem quando movet unumquemque istorum spirituum ad suam originem primam quae est locus cordis, et secundam quae est locus hepatis et cerebri : et propter hoc prima ebullitio tota est ad medium, ut locus cordi praeparetur. Et deinde fiunt duae vesicae quasi adhaerentes ei : una a dextris ad locum hepatis, et haec impletur sanguine rubeo : et alia supra ipsum, ut sit locus cerebri, et impletur sanguine ad albedinem declinante : et tunc spiritus qui est in medio materiae, sufflando perforat eam, et per illas vias emundat eam, et introducit nutrimentum sanguinis menstrui : et tunc creatur umbilicus : vesicae enim cordis et hepatis et cerebri praecedunt umbilici creationem. Sed complementum dictorum membrorum posterioratur complemento umbilici : et tunc fiunt panniculi quibus involvitur ex materia quam supra determinavimus. Cum enim sperma jam siccum est, et spumat et penetrat in profundum vesicularum dictarum, tunc generatur panniculus ex spermate muliebri quod movet sperma viri, et statim post hoc suspenditur continuatum cum poris matricis : quia ex poris nutrietur, et non ex panniculo : nisi forte quamdiu mollis est panniculus et quando parum valde accipit de nutrimento : et statim aliquantulum induratus panniculus nutritur per poros quibus continuatur per tactum et adhaerentiam. Hi autem pori sunt meatus venosi

Postea autem dividitur panniculus in panniculos tres. Cor enim primum est, quod creatur quamvis quidam medicorum dicant primum creari cerebrum, accipientes signum in pullo in quo manifeste primo creatur cerebrum et oculi : non enim hoc potest esse, sicut superius probavimus : sed deceptio est ex hoc, quod cor in animalibus quando primo formatur, non est manifestum : sed ratio probat ita esse ut diximus. Dixerunt etiam aliqui, quod primum quod creatur est hepar : et ratiocinati sunt ex hoc, quod prima operatio necessaria est praeparatio nutrimenti quam facit hepar sine qua nihil cibatur : et ideo primam, ut dicunt, necesse est esse hepatis formationem. Sed si est, ut dicunt, tunc necesse est ut cor primo creetur : quia ab ipso procedit calor naturalis et vitalis, per quae fit omnis operatio naturalis, vitalis, et animalis, sine qua omnino nihil fieri potest. Hoc autem necesse est sic esse : quoniam in formatione prima nutrimentum non est necessarium, quia humor spermatum ad hoc sufficit : et ideo factura cordis est necessaria : factura autem hepatis tunc non est necessaria. His autem sic et ordine quo dictum est perfectis, in aliis membris principalibus incipit apparere formatio sensibilis et quantitas sensibilis : et sunt Inter ea distantiae sensibiles, et extremitates Incipiunt lineari, sed non integre : et omnia haec ad masculum fiunt citius, et in foemina tardius. In spatio autem sex vel septem dierum in quibus spumat sperma conceptum, format formativa virtus in embryone totum quod format, non petendo aliquid a matrice, quia sufficit ei ad hoc substantia spermatis : sed statim post illud petit a matrice supplementa. Spatium autem lineationis et operum aliorum jam in antehabitis est determinatum. Sic igitur primo quod agit formativa, est adunatio caloris et spirituum in spumatione : et deinde spirando facit vias et exitus. Et dicunt quidam, quod tunc incipit spirare embryo ex loco oris sui futuri, et debilis est spiritus : et postea cum completur in matrice, tunc per os spirat fortius : sed hoc non est probatum, et forte non est verum, si quis subtiliter spiramen spiritus in spermate investigare voluerit. Exitibus ante dictis perfectis, nutritiva incipit operari per cordis et hepatis calorem.

Sunt autem tres panniculi in quibus involvitur partus, quorum interior est secundina in qua contexuntur venae pulsatiles et quietae, sicut diximus : et una

colligit superfluitatem urinae et ducit ad secundum panniculum : et hoc vocatur hyles. Secundus autem panniculus vocatur involutus, et continet urinae superfluitatem. Nec est necessarium receptaculum stercoris : quia nutritur tunc subtilibus, et ideo non egerit. Tertius panniculus alies a quibusdam vocatur, et continet humiditates sudoris lenes, super quas natat puer, ne laedatur tactu matricis durae, aut etiam urina exteriori : et est iste panniculus valde subtilis. Venae ab umbilico venientes sparguntur super orificia venarum matricis, sicut expeditum est superius. Quia autem venae et arteriae quae procedunt a corde et pulmone, illo tempore non multum juvant ad anhelitum, ideo convertitur utilitas eorum ad nutrimentum, et venit sanguis subtilis per eas ad formandum et nutriendum pulmonem. Et hujus signum est, quod pulmo embryonum invenitur valde rubeus, eo quod non adhuc est albificatus per inductionem aeris in ipsum per anhelitum.

Adhuc autem panniculus qui dicitur involutus, fit ex spermate mulieris quod est parvum : et ideo est arctus protensus ad Inferius matricis per omnia, sicut diximus superius.

Dixerunt etiam aliqui, quod quando vicit virtus patris In complexione cordis, spargit similitudinem in masculinitate et figura in omnia membra : nos autem jam superius hoc improbavimus, et ibi diximus causam masculinitatis et similitudinis. Causa autem diversitatis quantitatis est, aut ex quantitate spermatis, aut ex quantitate nutrimenti, aut ex quantitate matricis. Et istud etiam planum est per antedicta : quia parva matrix parvum facit conceptum, sicut novi fructus formantur ex vasis sibi circumligatis. In praecedentibus etiam satis traditum est de causis geminorum.

Amplius autem cum sperma viri cadit in matricem, non fiunt in eo dictae operationes, nisi conjunctum sit spermati mulieris : et hoc quidem secundum Ari- stotelem, projicitur ante os matricis, sicut et sperma viri : et tunc sugitur utrumque a matrice. Aliqui tamen valde probabiliter dicunt sperma mulieris projici in matricem, et venire a duobus cornibus matricis superioribus : cujus signum dicunt esse, quod mulier coitus delectationem sentit circa umbilicum, et cum conjunctum est utrumque sperma, tunc suspenditur ab ipsis eisdem cornibus : et ibi invenit quo sustentatur, donec nutrimentum incipit contrahere a sanguine menstruo. Omnibus autem perfectis, cum deficit nutrimentum, et crescit anhelitus infantis, et arctatus efficitur sibi locus, quaerit egredi, et dividit telas, et egreditur, sicut superius descripsimus. Sunt autem qui dicunt, quod conceptus foemineus ad anterius matris convertit faciem, et conceptus masculinus ad dorsum : sed hoc non videtur esse probabile : quia est eadem utilitas, quae est defensio cordis, propter quam uterque conceptus faciem ad dorsum matris convertit.

Causa vero ut in pluribus masculini conceptus, est caliditas spermatis viri, et abundantia ipsius, et convenientia coitus in hora post mundationem menstruorum, et quod sperma exeat a dextro testiculo in dextram partem matris, et conjungatur ei quod exit a dextro mulieris : quoniam illud quod est ex dextro, est spissioris substantiae, et sumitur ex rene dextro, qui est calidior et altior et vicinior hepati. Cooperantia autem sunt regio frigida, et ventus septentrionalis, et aetas adolescentiae sive virilis, quae est post humorem juventutis, et ante frigus senectutis : et causa foemininitatis est his contraria. Impraegnata etiam de masculo, est melioris coloris, et majoris levitatis, et mundioris faciei, et sanioris appetitus, et sentit gravedinem ponderis in latere dextro. Frequentius enim generatur masculus in latere dextro matricis : quod non accidit, nisi quia illud nati receptibilius est quam sinistrum propter calorem : et effluxus lactis primo est ad

papulam mamillae dextrae : et lac quod extrahitur, est spissum, ita quod stat super unguem : et si distelletur super speculum, et ponitur in sole, non diffunditur, sed stat sicut lacryma argenti vivi, aut sicut margarita alba perlucida : et papilla mamillae dextrae rubescit, et venae ejus fiunt rubeae : et expertum est, quod cum mater ambulat impraemeditate, praeponit pedem dextrum : et si exsurgere debeat, sustentat se manu dextra : et oculus ejus dexter est velocioris motus, et levioris. Masculus etiam in utero movetur post tres menses, femina vero post quatuor. Dixerunt etiam quidam de valde expertis, quod si sumatur aristologiae aureus unus et teratur, et conficiatur cum melle, et supponatur in vulvam cum lana viridi a mane usque ad meridiem jejunanti mulieri, tunc si dulcescit saliva ejus, concepit masculum : si amaricatur, concepit feminam : et si manet insipida, non concepit aliquid : sed ego miror si hoc est verum, et indiget consideratione magna. Foeminini autem partus accidentia his sunt contra- ria.