CAPUT V.

Quid sit principium movens in generatione ostreorum, et quae est pars in primis formata ?

Dignum autem est quaerere quae pars est illa quae primo generatur in modis quae sine coitu extra animalia generantur. In istis enim oportet inquirere hoc: quia jam in praehabitis scivimus sufficienter, quod in superfluitate foeminarum est materia conceptus : et quod illa materia movetur ex principio movente quod est in spermate masculorum in omnibus quae generantur ex coitu. Oportet ergo etiam in istis quaerere quid est materia mota, et quid est principium movens in generatione ipsorum, ex quo sine coitu generantur.

Ad istam autem secundam questionem respondentes dicimus, quod superfluitas ex qua fit generatio in animalibus generantibus ex cibo, quem animalia intra corpus suum accipiunt et digerendo decoquunt: et postquam calor animae generantis terminaverit eam et digesserit et distinxerit per virtutes membrorum, tunc est conveniens ut ex ipsa fiat conceptus. Et per omnem eumdem mo- dum semen fit in arboribus: sed in hoc solo est differentia, quod in plantis et in quibusdam animalibus non oportet primum movens materiam esse a masculo, eo quod in eis virtutes sexuum maris et foeminae sunt commixtae simul in una et eadem materia, quae assimilantur plantae vel animali generanti semen illud. In materia autem multorum animalium indiget, quod suscipiat principium motus a masculo.

Adhuc autem est differentia, quod cibus prima digestione digestus plantarum et quorumdam animalium plantis similium est in terra et aqua : cibus autem multorum aliorum animalium unde sumitur materia generationis, intrat in corpus eorum, et ibi decoquitur et assimilatur ut fiatmateriagenerationis: calor autem temporis et aeris circumstantis juvat ad digestionem in arboribus et his similibus : sicut agit calor animalis, qui naturalis vocatur, in cibo digerendo et assimilando.

Manifestum est ergo ex dictis, quod calor terrae et maris cum virtute caelesti quam habet, digerit et alterat et distinguit et terminat materiam corporis generationis modorum ostreorum supradictorum : et cum iste calor retentus fuerit intra materiam cum spiritu, tunc erit conceptio ostreorum in materia corporali : et ipse erit principium sustentans et terminans primum animatum quod ex illa materia habet generari, et ipse est qui in corporali materia illa efficit principium motus generationis. Et sustentatio quidem et terminatio arborum quae per se non ex semine generantur, omnino est similis formae cum dictis. Generatio enim in omnibus talibus fit ita, quod ex una parte materiali fiunt partes quae sunt partialia principia generationis: et ex illa parte materiali est cibus primus unde cibantur partes quae in formas extenduntur. Cibus enim primus ex quo formantur prima radicalia membra, est in ipsa materia rerum nascentium, sicut saepe superius diximus.

Amplius quaedam animalia generant vermes, et sunt de numero carentium sanguine quae ex coitu non generantur, sicut id quod Graece dicitur fastarios, et est species erucae, et aliqua genera piscium fluvialium similia anguillis, sicut id quod felix vocant quidam, quod naturaliter est cum sanguine valde pauco, et habet cor in quo et circa quod ille paucus sanguis generatur. Superius autem ostendimus, quod cor est primum membrum quod formatur in sanguinem habentibus quando generantur in utero vel in ovo. Modus vero generationis ejus quod vocatur intestinum terrae sive lumbricus ferra,gener ationem habet similem generationi aliorum vermium : et in omni tali generatione primo generatur corpus superius, quia cum in tali generatione cibum oporteat trahi ante animam, oportet quod primo formentur membra per quae cibus ab extrinseco ingrediatur: illa autem sunt in capite : et ideo in omnibus taliter generatis primo formatur caput et superius corporis, et post interiora quae sunt via nutrimenti, et tandem inferiora. Et sic etiam formatur corpus enchelim sive anguillae: sed non ex coitu vel ovis, sed modo vermium in luto generatur. Et, ut loquamur velociter, iste necessario erit modus formationis omnium quae non generantur ex utero coeuntium, aut in ovo, aut modo ovi non habent generationem, sicut superius diximus de erucis volantibus.

Amplius si verum est quod quidam dicunt,homines et quadrupedia virtute stellarum extra uterum coeuntium procreari, sicut tradunt quidam astronomi impleri novos mundos animalibus,oportet opinari quod etiam in illis non primo quidem cor, sed prius caput et superiora corporis, et deinde interiora, et ultimo inferiora formantur propter causam quam superius diximus. Taliter enim formata cibum assimilatum intro se non habent, sicut habent ea quae sunt in uteris animalium et in ovis formata: propter quod oportet, quod ab extrinseco influat in ea

materia formandorum membrorum, et huic influxui prius oportet formare vias, unde id in quo primo sustentatur forma et vita, aut erit per modum illum quo formantur ea quae exeunt ex aliquo continente ea sicut ex ovo, aut erit per modum quem diximus : oportet enim in talibus necessario esse cibum qui sit materia formandorum membrorum, eo quod illum cibum intra se non habent sicut ea quae in utero aut in ovo formantur. Non enim est aliquid quod incrementum absque cibo accipiat, secundum naturam. Sed quidquid sit de opinione praedictorum hominum, quidquid taliter in consueto quem novimus cursus naturae generatur, vermiculosam aut similem vermi habet generationem : et taliter generatum necessario accipit cibum incrementi formandorum membrorum ab alio loco quam a corde, quod est taliter generatis principium formationis: hoc enim membrum primum aut erit sicut generans primum quod est cor, aut erit sicut per quod venit cibus, et hoc est os et caput concepti.

Oportet ergo principium generationis esse in omnibus animalibus secundum alterum istorum modorum si debeat in eis esse vita, cujus primus actus est uti alimento. Prima enim sustentatio et retentio materiae formandi corporis, aut erit inclusa sicut res quae continetur in ovo, in quo clausa materia necessario erit cibus propter incrementum formandorum membrorum ejus quod conceptum est secundum talem modum, aut erit sicut generatio vermis : et sic accipiet cibum extra se ab alio loco : et huic cibo tunc primum oportet formare introitum. Virtus ergo principium formans in hujusmodi, ex dictis jam nobis est manifesta.

Alius autem modus possibilis ex quo accipiatur cibus concepti sicut in ovis vel extra ova, non apparet nobis in aliquo modo generationis animalium. Et primus quidem modus qui est per involutionem materiae sicut in ovo, non ap- paret nisi in quibusdam carentibus sanguine, sicut sunt quidam modorum annulosi corporis : et apparet etiam in his, de quibus modo loquimur, ostreis conchiliis durae testae vocatis : horum enim in prima formatione cibus continetur intus sicut cibus ejus quod formatur ex ovis, et incrementum eorum erit sicut incrementum vermium, ita quod primo superiora et postea interiora et ultimo inferiora producantur. Principium enim vermium est ex superiori parte, et per illud venit cibus in inferiora. Iste autem modus cibi est aliquo modo similis cibo qui est in ovis : neuter enim consumitur totus in formatione unius partis corporis. In vermibus enim formata parte superiori a cibo materiae involutae separatur illa pars et distinguitur ab inferiori : et tunc cibus remanet inferius pondere suo, et formatur ex eo corporis pars inferior. Oportet enim in ultimo corporis esse cibum sicut in primo. Ultimum autem corporis est, quod est sub pariete inferius. Manifestum autem ex dictis est, quod quaecumque in prima creatione sunt similia vermibus, secundum dictum modum cibantur et crescunt. Et hoc manifestatur in creatione prima apum et sibi similium : quoniam in ipsa prima sui creatione pars superior apparet magna, et pars inferior parva valde et minima comparatione superioris : et omnino talis modus accidit ostreis durae testae et sibi similibus. Et hoc magis manifestatur in animali marino quod achiherinos assimilatur : hoc enim crescit prius in parte superiori, et generatur primo anterius partis superioris : et membrum quod in hoc animali caput vocatur, majus est toto residuo corporis. Sic igitur modus secundum quem haec ostrea generantur, est determinatus.

Manifestum autem est, quod primi istorum modorum generantur per se ex virtute stellarum, et ex materia convenienti, et praecipue ostrea durae testae vocata. Signum hujus est, quia saepe ex purgamentis sordium spumosarum quae

ex navibus purgantur, generantur durae testae ostrea : et ideo in locis multis aliquando simul generantur, et praecipue in quibus est terra limosa infusa multa humiditate spumosa : in talibus tamen locis proprie generatur genus sive modus ostrei, quod Latine labastinem vocatur. Signum autem hujus est, quod fertur quod quidam dux navigans per mare cum exercitu, fixit anchoram in portu, et cum elevaretur anchora, ejectum est vas testeum in ripam maris : et post aliquod tempus jacens in ripa limo est impletum, et intra illud generatum fuit ostreum quod asturie vocatur, et ipsum est modus halzum sive durae testae.

Non est autem in istis modis aliqua spermatica vel ovalis superfluitas quae exeat ab eis, vel ex qua illa animalia generentur, quae sit generationi conveniens. Et hoc probatur experimento. Nuper enim cum expeditio bellica navium in Lybiam procederet, quidam multa ostrea diversarum specierum durae testae tulerunt de mari, et posuerunt ea in ripa maris juxta civitatem quam Arim vocant, et sub aequinoctiali esse dicitur : et multo tempore ibi manentia inventa sunt non esse plura numero quam posita fuerunt : sed illa eadem creverunt in quantitate et pinguiora facta sunt. Talis autem pinguedo non quidem invenitur in animalibus habentibus sanguinem : quia ex ista pinguedine facta sunt saporosa ad comedendum.

Signum autem ejus quod dictum est probabiliter quidem est hoc, quod semper in his ostreis inveniuntur quaedam similia ovis, sicut inveniuntur in his quae karabo vocantur. Erunt tamen differentia, quia forte aliquando istorum ova sunt majora, et aliquando minora. In talibus enim omnibus lumen lunae multum auget, et defectus ejus multum diminuit: et tamen ex his non videtur fieri generatio : et ideo haec quae videntur ova, potius sunt granulositates quaedam carnis eorum. In istis autem modis ova magis apparent in verno tempore quando humor abundat, et praecipue in modo qui vocatur reteo et tnoem et Iiberatelen. Omnis enim modus aquaticorum habet tempus conveniens suae fertilitati et bonitati suae dispositionis.

Accidit autem hoc non solum his quae dicta sunt, sed etiam quibusdam modis piscium et fere omnibus : sed modo piscium quem vocant quidam libo non accidit.

Quicumque autem voluerit scire in quibus locis marium sunt modi isti, le-

gat sermones quos longe superius posuimus de figura membrorum animalium et anatomia et generatione, et conjungat cum his quae hic dicta sunt de causis generationis istorum, et inveniet quod sufficit ad sciendum naturas ipsorum .

Modus ergo generationis animalium in genere et specie, sic a nobis determinatus sit. Diximus enim dispositionem uniuscujusque generationis animalium secundum se quantum sufficit praesenti speculationi.

DE ANIMALIBUS