CAPUT IV.

Et est DIGRESDSIO declarans causas et dispositionem cerebri secundum Peripateticos modernos, et secundum experta, et rationem.

Haec igitur de natura et cerebri dispositione secundum sententiam Aristotelis dicta sunt. Sed ad majorem evidentiam oportet scire, quod non est causa quare cerebrum fecit natura in animalibus, nisi duplex, scilicet necessitatis, et utilitatis.

Illa autem quae est necessitatis , est adhuc duplex. Una quidem ad temperamentum compositionis corporis organici, altera autem ad operationes ejusdem. Illam vero quae est propter temperiem compositionis jam supra tetigimus, ut videlicet calor cordis et hepatis temperetur, ne incendant superiora et dissolvant compositionem. Oportet enim sibi misceri virtutes calidi animati et frigidi : quemadmodum etiam in superioribus mi- scentur virtutes Saturni et Jovis et Martis et Solis ad temperamentum faciendum. Et ideo sicut cor et pulmo facta sunt excellenter calida respondentia viribus Solis cui cor proportionatur, et Martis cui proportionatur hepar, et Jovis cui proportionatur pulmo : et oportuit unum frigidum et humidum super hoc poni quod Lunae proportionatur, quod ista reduceret ad temperamentum. Vis autem vasorum seminis proportionatur Veneri: et Mercurio propter multam et multiplicem sui conversionem proportionantur virtutes vasorum. Saturno autem proportionatur splen in colando humorem melancholicum, trahendo, et movendo. Necessitas autem quae est propter operationem, est quia animales operationes indigent spiritu lucido, claro, et multo : eo quod sunt magis multiplicium virtutum. Non autem membri calidi poterat esse spiritus, nisi fumosus, et turbidus : et Ideo oportuit esse magnum frigidum in quo clarificaretur et attenuaretur et subtiliaretur spiritus, qui formas animales repraesentat. Ad hoc factum est cerebrum frigidum et humidum : humidum quidem ut suscipiat, et frigidum ut subtiliet et clarificet spiritum.

Causa autem utilitatis est secundum bene esse determinata : quia aliter non bene salvarentur sensuum organa, eo quod si esset calidum., continue liquesceret in se, et fluerent ex ipso humores calidi in oculos, aures, et olfactum, et destruerentur operationes organorum. Est autem et alia utilitas potissima, quod videlicet infrigidato in se vapore inducit somnum qui est naturalis quies animalium. Sed de hoc satis in libro de Somno et Vigilia dictum est.

His igitur de causis facto cerebro frigido, dico quod omne animal habet cerebrum aut membrum quod est loco cerebri. Habentia autem sanguinem, habent in veritate cerebrum : et quaedam etiam non habentia sanguinem, habent cerebrum, sicut quaedam marina : et aliqua pars ejus quod vocatur Graece mala-

kir. Sed homo inter caetera animalia, habet cerebrum majus. Cum enim homo plures habeat virtutes et operationes animales, ejus magnitudo est in homine necessaria.

Dispositio autem cerebri hominis est, quod pars ejus tendat ad medullam, et reliqua pars ejus tendat ad pelliculas sive membranam, et tertia tendat ad quosdam ventriculos plenos spiritu. Nervi autem sunt quasi rami quidam emanantes a cerebro : non ita quidem quod de substantia ipsius, sed potius quod extenduntur usque ad ipsum de corde euntes, sicut alibi probatum est. Totum autem caput secundum sui longitudinem tres ventriculos habens, habet mcdiationem quasi per lineam per longitudinem ductam per ventriculos et membranas : et in vacuitate illa est juvamentum quod in antehabitis determinavimus, quamvis in anterioribus ventriculis magis manifestetur spiritus sensibilis.

Creata est autem substantia cerebri levis et unctuosa : et unctuositas quidem ideo est ut nervis ad se continuatis influat unctuositatem et viscositatem. Levitas autem sive mollities secundum Galenum est, ut ex figura levis et qualitate mollitiei de facili exerceatur ad formas sensibiles et imaginarias : eo quod humidum et molle de facili recipit imaginationes et impressiones formarum. Hoc autem non omnino verum esse videtur : humidum enim de facili quidem recipit formas, sed non omni modo, sed quae recipit cum motu et divisione quadam corporum intrantium in ipsum et dividentium partes ejus. Imaginatio autem et caeterae virtutes sensibiles non fiunt cum motu corporis et divisione aliqua quae fiat in ipso. Dicimus igitur, quod causa mollitiei ejus est, utsitremolliens duritiem nervorum, et ut nutrimentum bonum praestet nervis gradatim. Meliorem enim substantiam et nutrimentum rei viscosae praestat res mollis quam res dura : et sic etiam fit, quod nervi venientes ab ipso sunt juxta ipsum mol- les ut recipiant virtutes ejus, et gradatim ab ipso praecedentes indurantur et fortificatur. Adhuc autem mollis substantia abundat in spiritu quem largitur nervis motivis et sensibilibus. Adhuc autem substantia ejus fuit frigida spongiosa, ut esset levior et spiritu plenior : quia substantia spongiosa mollis, levior et spumosior est quam continua et dura.

Amplius autem substantia cerebri diversificatur in partibus : quoniam anterior est mollior et humidior, et posterior est durior et siccior. Dividens autem in partes cerebrum est membrana dura. Partem autem anteriorem mollificant medullae quae ibi sunt in vacuitatibus ossium. Hoc autem ideo est, quia ab antetiori parte veniunt multi nervi sensibiles, et praecipue visus et auditus qui secundum naturam sunt humidi et molles. Dignum autem est visum esse ante, eo quod visui tamquam speculatori datur tota custodia corporis. Nervi autem motivi magis ad posterius cerebri diriguntur, et praecipue ad nucham quae est cerebri nuntius et vicarius, supplet enim vices ejus in via dorsi descendendo : nervi enim motivi magis indigent duritie quam sensibiles. Nucha autem distracta et cooperta est membrana, ut sit differentia tactus inter nucham et spondilia.

Cerebrum autem, sicut in antehabitis dictum est, cooperitur duplici membrana : hoc enim habet utilitatem permaximam : in illis enim tenentur et complectuntur venae non pulsatiles quae ibi conveniunt : et extremitates illarum venarum veniunt posterius ad lasciviam et planum capitis, et effundunt ibi sanguinem, quae dum etiam immerguntur cerebro ramificatae et assimilatae in extremo suae substantiae cerebri, et sanguinem effundunt in nutrimentum ipsius : et postea iterum adunantur quasi ad duas venas : et hoc fit ideo ut confortentur, ut ex eis nascantur ligamenta cerebri cum membrana spissa, quae est in aequidistanti a sectae coronae anterioris partis capitis. In anteriori autem parte nascuntur ex ip-

sis additamenta mammillaria, per quae fit olfactus : et dividuntur a mollitie cerebri modicum : nec sunt tamcn additamenta ita dura ut nervi.

Amplius autem duplex membrana cooperit cerebrum. Una dura mater vocata, quae est versus os superius, ne cerebrum laedatur duritie ossis : et alia inferior pia mater vocata, et ideo quia molliter excipit cerebrum : et illa est quasi sit ex. textura venarum, et ideo intrat substantiam medullae in multis locis et vadit ad ejus ventriculos, et terminatur a posteriori, eo quod ulterius non est necessaria. Membrana autem dura nusquam applicatur cerebro, nec etiam inferiori membranae, sed continue elevatur sursum. Continuans autem inter duas membranas est per venam quae transit a dura ad subtilem. Ipsa autem dura conjungitur cum osse per quaedam ligamenta mcmbranalia quae oriuntur ex ipsa vena et membrana., et conjungitur cum osse in dentibus serrae ne cadat super cerebrum : et ista ligamenta transeunt testae substantiam usque ad exteriora testae : et ibidem divaricatur et texitur ex eis membrana quae cooperit testam : et haec est causa boni et fortis ligamenti durae matris cum testa.

Cerebrum autem in sua longitudine habet tres ventriculos, et quilibet ventriculus secundum latum sui habet duas partes quasi bicameratus existens. Anterior tamen manifestius aliis dividitur in duo, scilicet dextrum et sinistrum : et sunt illae camerae unius quantitatis. Vacuitas autem anterius utriusque partis juvat ad olfactum, et ad exitum faciliorem mucilaginis phlegmaticae per sternutationem et emimctionem, et juvat ad divisionem spiritus visibilis. Juvat praeterea ad opera formativae sive imaginativae intrinsecus, Ventriculus autem posterior est magnus propter magnitudinem testae vacuae quae est illic, et ut possit esse principium membri magni quod est nucha descendens ab ipso : et in ipso viget vis memorialis. Licet autem magnus sit, ta- men minor est parte anterior : minuitur enim gradatim incipiens a magno, ita quod stringitur in fine ad locum michae et quantitatem quae egreditur ex ipso. Medius autem ventriculus est quasi transitus et via ab anteriori ad posteriorem : mediante enim isto continuantur spiritus anteriores deferentes formas cum virtutibus posterioribus. Tegitur autem ventriculus tegmento sphaerico intus concavo, ut non incurrat occasiones intrinsecas, et ut fortis sit ad sustinendum membranae contactum : et in una parte conjunguntur ei ventriculi anteriores, ut per ipsum mittat ad posteriorem. Quod autem virtutes animales sitae sint in istis, significatur ex hoc quod aegritudines harum cellularum impediunt vel destruunt operationes virtutum quae sunt in eis tamquam in organis.

Adhuc autem in anteriori parte cerebri sunt viae serrosae, per quas transit spiritus sicut per cellulas : non enim semper ventriculi aperiuntur et ampliantur, praecipue quando ille spiritus est paueus. Spiritus enim venit a corde ad. cerebrum, et digeritur ibi ad operationes animales., sicut digeritur ad operationes naturales in hepate. Ad hujusmodi autem digestionem magis apta est serratilis divisio, quam camerarum.

Inter ventriculum autem anteriorem et posteriorem sunt duae venae, quarum intersecatio utrimque habet duas carnes glandulosas., quae implent vacuitates quae sunt in ramificatione : et tunc texuntur illae duae venae quasi in rete sub substantia cerebri. Serrosae autem vacuitates, quae sunt supra distinctionem camerarum, implentur quasi caruncula quadam, quae est quasi vermiculus qui contrahitur et dilatatur ad clausuram et apertionem. Membrana autem natat super duas carunculas praedictas, et colligatur eis : et quando dilatatur membrana, constringuntur carunculas : et quando constringitur, dilatantur : et sic cellulae aperiuntur et clauduntur: et quando aperiuntur, transit discurrens spiritus ad opera virtutum

animalis : et quando clauduntur, hebetantur operationes earum : et hinc est quod homo quando attonitus cogitat, movet caput et agitat, ut motus ipse juvet ad cellularum apertionem. Ventriculus autem posterior major est anteriore : et additamenta ista vermicularia quasi duabus venis sunt similia, et ideo a quibusdam duae venae vocantur.

Amplius autem in cerebro sunt duo foramina ad expellendam superfluitatem : unum quidem anterius, quod venit per nasum : et aliud est in medio basis cerebri, quod venit in os contra cannam. in ventriculo autem posteriori non potuit esse foramen, eo quod parvus sit respectu aliorum, et ad ipsum non veniunt superfluitates. Posterior autem et medius conveniunt in via medii ventriculi qui dividit ipsos. Ibi enim duae viae quasi ex transverso procedentes conveniunt in unum foramen, cujus viae initium est in membrana subtili quae pia mater dicitur, et transit in duram membranam : et cum aliquantulum pertransivit in eam, obviat cuidam viae quae glandulae assimilatur, et est quasi sphaera compressa in utraque parte, quae jacet inter membranam duram ossis, et foramen basis quod convenit contra cannam.

Quod autem supra diximus secundum Aristotelem, quod in substantia cerebri non est sanguis, intelligi debet, quod in veritate non est sanguis in forma sanguinis, quia mutatus est in alium humorem. Et similiter quod diximus non esse venas in substantia cerebri, intelligitur quod incorporentur : ex orificio tamen venarum veniunt ad ipsum a quibus sugit necessarium nutrimentum, sed in ipsa substantia cerebri non est textura venarum sicut textura est in carne, corde, et hepate. Testa autem superior ideo spissior est, ut melius ab occasionibus defendat.

Amplius autem cerebrum frigidius est inter membra principalia : et hoc etiam ipso percipitur tactu. Cum autem nervi motivi nimis elongantur a cerebro, rige- scunt et non possunt moveri : ideo facta est nucha descendens per spondiles, a qua de propinquo movendi accipiant virtutem : nucha tamen etiam juvat ad tuendum spondiles in situ et ordine suo. Alia etiam est causa hujus : quoniam si ad. caput omnes nervi dirigerentur, ejus quantitas efficeretur enormis, et gravaret totum corpus pondere suo.