CAPUT VI.

De dispositione foeminarum impraegnatarum ex ipsa impraegnatione, et de mola matricis.

Proprium autem mulieris esse videtur, quod cum gemellis impraegnabitur, et unum fuerit mas et aliud foemina, vix convalescunt: si autem sunt in consimili sexu, salvabuntur frequentius. In aliis autem animalibus non accidit. Animalia enim quae multos faciunt filios, permixtim faciunt mares et foeminas, et in uno sexu omnes facere non est eis naturale. In mulieribus autem naturaliter non erit distinctio maris et foeminae in gemellis : et si erit, vix proficient propter qualitatum in eodem semine contrarietatem.

Amplius in mulieribus et etiam in aliis animalibus aliquando accidit post impraegnationem turbatio appetitus et corruptio. Et hujus quidem causam licet jam longe superius assignaverimus in hac scientia, tamen hic etiam de diversitate ejus est loquendum. Hujusmodi autem corruptio magis accidit mulieri quam aliis : multae enim aliorum animalium foeminae sunt multo majoris augmenti tempore impraegnationis, et majoris sanitatis quam quando non sunt impraegnatae.

Similiter autem in mulieribus laborantibus et opera manualia operantibus non adeo manifestatur turbatio appetitus ex impraegnatione sicut in aliis: et forte hujusmodi mulieres citius pariunt vel faciunt abortum, eo quod labor consumit corporum suorum superfluitates. Corpora autem mulierum quiescentium geneneraliter habent multas superfluitates : labor enim facit multas evaporare superfluitates, ite quod in tempore partus etiam levius pariunt: et ideo melius et diutius potest retinere anhelitum : retentio autem anhelitus facit ad levitatem partus. Superfluitas autem multa congregata cooperatur ad oppositum.

Haec igitur sunt, quae conveniunt foeminis animalium ex corruptione appetitus complexionis ex impraegnatione, et maxime mulieribus, eo quod aliorum animalium foeminae non habent tantum menstruum sicut mulieres : propter quod etiam non menstruant manifeste sicut mulieres faciunt : propter quod cum menstruum primum stat propter impraegnationem, et adhuc non multum attrahitur ad embryonem, ad stomachum, et hepar, et erit causa corruptionis appetitus et alterationis corporis, praecipue in mulieribus.

Amplius cum mulieres non impraegnantur, et tamen deficit in eis menstruum, erit causa alterationis et corruptionis corporum quarumdam mulierum et aegritudinum malarum. In tempore autem primo impraegnationis mulieres quaedam multum fatigantur ex menstrui retentione, eo quod, sicut diximus, tunc non consumitur in cibum emmyonis. Crescente autem embryone in fine impraegnationis consumitur dicta superfluitas : et tunc melius habebunt. Meliorata enim dispositione mulieris a consumptione menstrui alleviabitur corpus. In aliis autem animalibus pauca est hujusmodi superfluitas, et est temperata in quanti-

tate secundum proportionem quae sufficit ad cibum concepti. Cum autem consumitur hujusmodi superfluitas corrumpens appetitum, et transit in cibum concepti, melius etiam corpus nutritur mulierum impraegnatarum pro illo tempore quod est finis impraegnationis : propter quod etiam illo tempore multo indigent cibo, tum pro se, tum pro embryone qui in illo tempore est grandiusculus.

Infirmitas autem quae multis accidit mulieribus quae mola vocatur matricis, frequentius accidit post impraegnationem. Quaedam enim aliquando mulier tempore Aristotelis coivit cum viro, et putavit se esse impraegnatam : quia primo inflabatur venter ejus : et deinde apparuerunt in ea signa impraegnationis : et cum venit tempus pariendi, non peperit, neque diminuebatur tumor ventris, sed remansit in illa dispositione tumoris per tres vel quatuor annos : et postea accidit ei fluxus ventris dissintericus, ita quod fere ducta est ad mortem : et tunc peperit frustum carnis quod erat mola matricis, et non erat nisi sanguis coagulatus in matrice. Aliquando enim moratur haec infirmitas in matrice usque ad seneclutem mulieris, et aliquando perdurat usque ad mortem. Et hunc casum vidi in muliere duos globos in matrice habente usque ad mortem : et quando diu duraverit, efficitur valde durum, ita quod forte ferro dividi non potest: et ideo obstetrices putant, quod sint capita arietum vel hircorum : eo quod anteversus orificium matricis est acutum, et globosum versus matricis concavum interius, Et quando molam matricis invenit in matrice conceptus, raro evadit mulier quin moriatur in puerperio in regionibus aquilonaribus.

Superius autem in hac scientia causam hujus determinavimus superfluitatis E enim quod concipitur in matrice, accidit idem quod accidit carni coctae propter malitiam digestionis vel decoctionis : non enim accidit hoc propter calorem, sicut quidam opinantur, sed accidit propter caloris debilitatem. Natura enim debilita complexionem ejus quod digerendum est, complere non potest: et idecr remanet in matrice per longum tempus non putrescens quousque forte antiquetur mulier. Non enim omnino est sicut res completa et naturalis, neque omnino extranea est a natura : et ideo permanet. Nec est causa duritiae ipsius nisi malitia digestionis et corruptio digestionis : et tamen est ibi aliquid digestionis, et ideo est in ipso quidam specialis modus indigestionis, qui quidem convertit, sed non format in corpus hoc quod conversum est : nec est ita fortis natura membri, quod expellere ipsum possit.

Oportet autem inquirere, qua de causa haec infirmitas aliis non accidat animalibus, nisi forte hoc lateat nos omnino. Causa autem illius est, secundum quod conjecturare possumus, quod matrix mulierum est contraria matricibus aliorum animalium, et sanguis in ea est multus et de facili digeri non potest : et cum nutritur conceptus et nutrimentum excrescat super id quod sufficit conceptui et est malae digestionis et exire propter matricis clausuram non potest, generabitur inde frustum quod mola vocatur in matricibus mulierum. Haec igitur est causa quare hujusmodi accidit infirmitas.