CAPUT V.

De sagacitate multarum parvarum et mediae quantitatis avium, quae in uno communi conveniunt.

Modi autem alii avium secundum mores diversi sunt valde, et non possunt secundum certam rationem determinari : fere enim tot habent differentias, quot habent species. Sed tamen de quibus Antiqui locuti sunt, haec sunt, quod avis quae Graece vocatur foloreon, sit trium modorum, quorum unus vocatur torikiens, cujus quantitas corvi hacca, hoc est, sicut corvus minor, et est rubei rostri, et haec est per omnia sicut genus monedulae montanae. Hae sunt generis corvini fere quantitatem cornicularum aequantes. Alius autem modus foloreon est albus et parvus, et vocatur Graece chomohons, quasi villanus : et hic modus est nobis ignotus, et non reducitur ad praecedentem modum, nisi per vocis mutationem. Tertium autem genus est quidem, ut dicitur, simile in colore primo, et non differt ab ipso, nisi per hoc quod corium habet inter digitos pedum sicut avis aquatica, et invenitur in partibus aethiopiae, et in partibus Francorum quo- rumdam, hoc est, liberorum hominum juxta aethiopes habitantium : haec enim gens in terris vagatur sedibus propter intemperantiam regionis, et nulli servit.

Similiter autem avis quae dicitur harcorycom, est duorum modorum, quorum unus manet in terra semper. Alius autem etiam manet in terra, et juxta aquas, sed congregatur sicut grex, et non est solus sicut modus de quo diximus. Sunt ambo isti duo modi unius coloris, et parvae quantitatis : et hic secundus modus non habet galeam in capite, et ambo sunt esibiles. Modus autem prior galeam de pennis habet in capite parvam : et hi a nobis modi geceid vocantur : et est avis quasi percutiens animalia juxta habitationem suam transeuntia. Modus autem alterius avis quam askolakos Graeci vocant, in hortis et pratis deprehenditur, et est quantitatis galli, et habet rostrum longum, et color cjus est sicut color acagini, et est declinans ad citreitatem cum quodam rubore et croccitate variata, et mansio ejus est in hortis, eo quod diligit appropinquare ad homines propter semina quae invenit in culturis herbarum hortorum. Avis etiam iesar vocata, diversi coloris est, et picturata videtur, et habet fere quantitatem scari.

Avis autem aegyptiaca, quae ab incolis aegypti secundum Aristotelem icheras, secundum Avicennam autem cus eum vocatur, et habet duos modos, et unus illorum est albus, et alius est niger. Modus autem albus est in parte terrae aegypti, quae secundum Aristotelem Folociom, secundum Avicennam autem vocatur Alkayne, et etiam est in omni alia parte terrae aegypti. Modus autem nigri est in praedicta parte aegypti, et nusquam alibi.

Adhuc autem avis quaedam est, quae secopes vocatur, et invenitur in omni tempore malam habens carnem et duram, et juxta hunc modum invenitur alius modus, qui apparet in autumno tantum, et tunc etiam non apparet nisi uno vel duobus diebus : et hic modus est valde

dulcis carnis, et est velocioris motus quam ille qui semper manet. Differt etiam in hoc, quod iste modus vocem habet sonoram, sed primus modus qui semper manet, est taciturnus. Hi autem duo modi ex generatione sua distingui non possunt: sed in autumno quando flare incipiunt venti autumnales, tunc per motum et vocem, ut dictum est, distinguuntur.

Adhuc de gugulo licet superius fecimus mentionem, tamen etiam hic propter opiniones diversa narrantium conveniens est tangere de moribus ejus. Quod vero communiter dicitur de gugulo 'est, quod ovat in nidis alienis : et dicitur quod etiam alia avis rapax quaedam, quae fere est sicut ea quam asturem vocavimus, facit idem : sed communiter dicitur, quod illa ovat in nido corniculae, et hanc quidam vocant asturem in terra nostra, cum tamen non sit astur secundum veritatem. Gugulus autem praecipue ovat in nidis aviculae grasemusche dictae, aut alterius parvae illi similis. Dico autem gugulum hic eum quem minorem gugulum superius vocavimus. Aviculae autem in quarum nidis frequentius ovat, trium inveniuntur modorum apud Graecos, quae dicuntur canos, et ocolandes, et forodo. Apud nos autem plerumque inveniuntur guguli in nidis duorum modorum avicularum, quarum una est grasemusche quam diximus: et altera citrina quaedam avis, quam gursam quidam, alii autem ameringam vocant. Invenitur etiam aliquando in nido aviculae quae juxta ripas est aquarum, quae longam habet caudam et valde mobilem: propter quod etiam degested a Germanis vocatur. Et aliquando invenitur in nidis avium nidificantium in terra, et aliquando in nidis earum quae nidificant in arboribus. Aliquando etiam invenitur in nido avis quae dicitur allirides Graece, et ovat ovum in nidis dictarum avium, sed non cubat ipsum, sed recedit dimittens ovum suum in nido inter alia ova illius avis, in cujus nido ponit ovum, ut quidam asserunt. Avis autem cujus est nidus, cubat omnia ova sua et ovum guguli, donec frangitur testa ovi guguli. Dicitur enim, quod ovum guguli citius, et tunc avicula plus non cubat alia ova, sed cibat pullum guguli, et ille paulatim crescendo cubat alia ova, et extrahit pullos aviculae quae cibat eum. Ovum enim guguli fere semper est in medio ovorum illorum. Alii autem tradunt, quod simul exeunt ova : et tunc mater pullorum illorum interficit pullos suos, proprios, et dat eos in cibum gugulo : pulli enim guguli sunt pulchriores et majores quam sui: et ideo odit proprios et interficit eos. Et multi rusticorum et aucupum testantur hoc se vidisse. Hoc autem apud nos non dicitur de gugulo, sed de cornicula, in cujus nido ovat ea avis quae similis est asturi.

Sunt autem multae opinionum diversitates de modo corruptionis pullorum avis illius quae nutrit gugulum : quia cum gugulo non inveniuntur alii proprii pulli avis inuido. Quidam enim omnibus sententiis hic et superius inductis relictis dicunt, quod antiquus gugulus qui ovat in nido avis, venit, et frangit ova alia, et sorbet ea : et hoc est probabilius, sicut superius dictum est, ubi de gugulo loquebamur. Alii autem dicunt, quod cum exeunt pulli, venit antiquus gugulus, et comedit eos omnes praeter suum. Alii autem probabilius loquentes dicunt, quod pullus guguli, eo quod fortior et major est aliis, praeripit eis cibum quem affert mater cubans : et ideo proprii ejusdem aviculae pulli fame moriuntur. Alii autem dixerunt, quod juvenis gugulus motibus suis et rnole gravitatis interficit eos, eo quod fortior et major est quam ipsi, praecipue in prima teneritudine, quando exeunt ab ovis. Dicitur autem quod causa hujus, quod gugulus ovat in nido alterius avis est sapientia guguli. Cum enim cognoscat se esse debilem ad cubandum, et quaerenda pascua, et impotentem ad defendendos et custodiendos pullos, ponit ova inter pullos alienos, ut

evadant et nutriantur : est enim gugulus valde timorosa et patens persecutioni aliarum avium, quae deplumant alas et corpus ejus : et quia est sine defensione, fere fugit omnes aves alias.

Est autem quaedam alia avis, quae actoros Graece, Latine autem cyprelus vocatur, et est species quaedam hirundinis. Quidam autem Latinorum vocant hanc avem oppodem : binomia enim est apud Latinos, nec est facile distinguere inter hanc avem et hirundinem. Haec autem avis in tempore veris facit nidum longum et gracilem, et parvissimas latitudinis, et collocat nidum in parietibus sub prominentibus lapidibus, ut ibi tutet eum ab hominibus et a caeteris animalibus insidiantibus.

Avis autem quaedam Graece vocata agoides, major est quam ea quam Graeci soros, Latini autem moulam vocant, licet sit parumper major : minor autem est aliquantulum quam gugulus, et similis est ei, et quamdam speciem habet haec avis, quam pastores corruplriccm vocant, eo quod sugit mamillas caprarum et corrumpit : propter quod etiam Graece nomen accipit agoides, hoc est, sugens ubera caprarum. Latine autem vocatur caprimulgus. Corruptricem autem hanc avem pastores vocant : quia dicitur, quod quando sugit ubera caprarum, annihilatur lac in uberibus earum, et caprae excaecantur : et primo quidem, sicut mihi dixit quidam expertorum, caprae emittunt sanguinem, et postea saniem cum lacte, et postea in totum perit lac, et destruuntur caprae. Aves autem dictae non bene vident in die, sed in nocte visum habent acutum.