CAPUT III.

Et est DIGRESSIO declarans an humor quam in coitu emittit mulier, nomine et ratione sperma dicatur, an nomine aequivoco solum et non ratione ?

In omnibus autem inductis non intendimus, nisi quod ratio dicti Galeni non est sufficiens : sed de ipsa positione ejus milii omnino diximus, an vera sit, vel falsa per rationem probantem.

Incipientes autem secundum nostram opinionem, quam et Aristotelis et omnium Peripateticorum esse putamus, dicimus quod in veritate mulier aliqua in coitu et conceptu emittit aliquando humorem album viscosum et filosum, quem sperma muliebre vocat Galenus, et cui dat virtutem informativam., non formativam, sicut in antehabitis scientiae Animalium libris ostendimus. Nos autem huic humori non damus nisi virtutem convenientis materiae, et dicimus eam non habere virtutem aliquam facientem vel formantem, et in hoc differimus a Galeno. Et quia non est nisi materia conveniens, ideo spermatis nomen non habet, nisi aequivoce : quia spermatis nomen, sicut in secundo nostrorum Physi-corum diximus, sonat causam efficientem et formantem : et ideo etiam Aristoteles et Theophrastus, et omnes Peripatetici potius dabant ei nomen menstrui, cum cujus virtutibus convenit, quam nomen spermatis, vocantes generaliter menstruum omne quod est in matrice, materialiter deserviens ad conceptum. Convenimus ergo cum Galeno in hoc quod concedimus illud esse materiam convenientiorem ad membra radicalia : differimus autem ab ipso in hoc quod non damus ei virtutem formantem, vel informantem : et per consequens dicimus ipsum non vocari sperma, nisi nomine aequivoco : quia virtus generativa non est in ipso, sed in spermate viri.

Et si quis objiciat, quod causa masculinitatis est sperma viri, et causa foemininitatis est sperma muliebre, dicemus quod omnino est falsum : quoniam causa masculinitatis propria est caliditas spermatis, et causa foemininitatis est complexionatis frigiditas ejusdem : et licet causa ista masculinitatis sit vera, tamen ad hanc causam multa cooperantur : sicut, verbi gratia, quod sperma a dextro fundatur testiculo, quia illud magis est decoctum, et descendit per venam quae est sub rene dextro, in quo fit urinae colamentum. Cooperatur autem etiam ad hoc, quod. cadat in. dextram partem matricis, et quod ab eo quod vocatur sperma mulieris, quando miscetur ei, non remittatur ejus caliditas : et quando omnes istae causae concurrunt, tunc absque dubio obtinebit effectus : sed quando plures concurrunt in sexum unum, et plures ad sexum alterum, non obtinebunt effectum, nisi vincentes quae alias post se trahunt. Ego enim vidi mulierem, quae semper genuit filias : eo quod post concubitum mariti posuit se ad latus sinistrum, quae cum esset instructa quod post concubitum super dextrum latus se poneret, filios generare incepit, et plures extunc protulit. Similiter autem licet a dextro testiculo fundatur sperma calidum, tamen hoc etiam impeditur fre-

quenter, quia emissio spermatis in. coitu fit diversis impulsihus, et non uno, et in aliquo propellitur sperma quod effunditur a dextro : aliquando autem expellitur id quod est a sinistro, et aliquando permixtum effusum est ex utroque : et ideo causa masculinitatis et foemininitalis quasi semper est secundum differentias, et raro habet causam simpli cem : et quando aequales sunt concurrentes causae ad inguinum formationem, tunc fit hermaphroditas. Similiter autem intuenti tota et vera causa est calor spermatis,et aliae, causae quae sunt.in materia mulieris, aut in loco matricis, sunt causae disponentes vel coadunantes. et praeparatoriae : et ideo in sinistro ejus saepe fit mas, et in dextro ejus saepe fit foemina. Sed tunc talis mas habet aliquas proprietates foeminae, et talis foemina habet aliquas proprietates maris.

Quod autem in praecedentibus induximus, quod videlicet sperma in quadraginta diebus dividitur, et recipit divisionem per figuras membrorum embryonis, secundum Aristotelem dictum fuit, et ex hoc multi crediderunt eum velle dicere nihil in generatione esse, nisi sanguinem menstruum mulieris et sperma viri, et sic mulierem sperma nullum habere : sed de hoc rei veritas est, quod aliqua mulier in coitu aliquando emittit in matricem humorem album, et emittitur cum delectatione, et per impulsus successivos sicut vir sperma emittit : et etiam humor ille a vasis seminariis mulieris effunditur, sicut bene et veraciter dicit Galenus : sed tamen nihil horum confert ei nomen spermatis et rationem. : nec omnis mulier habet talem humorem : albae enim habent, nigrae autem non, sicut in sequentibus hujus scientiae dicetur. Et ideo non habet spermatis rationem : hoc enim quod magis sibi rationem spermatis videbatur conferre, est quod effunditur a vasis seminariis, et hoc non confert ei : quia et vir humorem quemdam medium inter aquam et sperma aliquando emittit per vasa seminis effusum, nec tamen ideo spermatis habet rationem. Quod autem cum delectatione effunditur, non facit ipsum vere esse sperma, eo quod nomen spermatis est ex ratione virtutis seminitivae : et ad hoc non intenditur delectatio secundum naturam, sed delectatio, ut dicit Constantinus, apponitur coitui ut plus appetatur, et sic continuetur generatio.

Accidit autem delectatio ex hoc, quod in veritate membra genitalia per inflationem et calorem et motum et resolutionem removentur a naturali et propria consistentia : et tamen hoc accidit sino dolore propter libidinis fervorem. Ego enim vidi quemdam qui vulnerationem virgae cultello factam non sensit, dum esset in fervore libidinis. Postea autem spermate decurrente per impulsus diversos super substantiam distensam excitat delectationem ex tribus. Et primum quidem est ipse motus qui movet interius distensa, quae non distensa non adeo profunde moveret, nec tangeret nervos : et ista titillatio est similis titillationi quae fit quando digitus unctus 1enitet ducitur rascando super apostema quod sanari incipit : sed nec adhuc ad consistentiam tumor rediit, praeterquam in hoc quod delectatio coitus major est, eo quod lenius et profundius tangit. Secunda causa delectationis est pinguedo et unctum spermatis, per quam membra ad propriam revertuntur integritatem : et haec delectatio est similis delectationi unguenti super apostema impositi, sed vincit eam in majoritate. Tertia causa delectationis est motus spiritus, qui per omnia interiora discurrit et subtiliter et intime tangit : et ille etiam intensionem et impotentiam quamdam totius corporis inducit, et illi nihil simile est in toto, sed aliquid simile est in parte : verbi gratia, ventositas quae corpus extendit et oscita-. re facit. Cooperatur autem delectationi carnis et virgae et nervorum sensibilitas, humori spermatis et spiritus ultimo conveniens : et ideo tactus ipsorum est tactus convenientissimorum : propter quod

etiam maxima perficitur delectatio. Et his cooperatur secundum Aristotelem hoc quod haec operatio est verissimae naturae creatricis et formatricis, et est divina : propter quod quando non est impedita, floret in ea tota natura : ethoc, ut ipse contra Platonem disputans dicit, sola et vera est causa maximae delectationis. Expulsio autem spermatis, ut diximus, est per spiritum : cujus signum est, quod pars spiritus in coitu, aliquando etiam ante exitum spermatis exit et titillat, eo quippe quod spiritus subtilior est, aliquid evadit ipsius ante spermatis humorem, et illa pars spiritus quae in humore spermatis inviscata tenetur, facit impulsiones spermatis, quod quasi vomitando prosilit. Hoc etiam quod in matricem projicitur humor ille, veram non confert ei spermatis rationem : quia ad eumdem locum distillat humor menstrui : non tamen propter hoc meretur spermatis rationem.

Probabiliter ergo vocatur humor coitus foeminei convenientiam habens materiae ad conceptum plus quam sanguis menstruus. Si enim diceretur, quod habet virtutem informativam, sed debilem, et ideo imperfectam, absque dubio quando est in matrice etiam absque spermate viri, deberet agere aut debiliter aut fortiter : si enim diceretur quod est virtus in eo in potentia, et non erit in effectu, nisi per sperma masculi, hoc non est probabile : quia unum corpus in virtute activa quam habet, non est in potentia ad aliud corpus quod excitet Ipsum et faciat esse in effectu, quando illa corpora sunt ejusdem generis et naturae : et simile ei quod dicit Galenus, non Invenitur in tota natura corporum. Nec Iterum potest dici, quod virtus formativa speciei sit in spermate viri, et virtus formandi figuram et quantitatem et reliqua accidentia sit In humore foemineo : quoniam nos ostendimus in octavo nostrorum Physicorum, quod idem est motor qui movet ad formam, et qui movet ad omnia ea quae sunt convenientia ad ipsam:

consequens autem est ad formam figura, et caetera quae communiter accidunt natis. Nihil igitur in hac re probabilius dicitur, quam quod virtus formativa tota sit In spermate maris : et ideo vero nomine et ratione sperma vocetur. Materia autem convenientior sit id quod in coitu emittit mulier : et ideo non vero nomine sperma, sed sanguis menstruus vocetur : quoniam sanguis vocatur humor mulieris corpus nutriens, sive sit rubeus, sive etiam ultima digestione in membris hominis sit dealbatus. Si auplaceat alicui quod hunc humorem sperma velit nominare, concedat tamen quod non in eadem ratione convenit ei in qua convenit spermati vero masculino. Sanguinem autem menstruum materiam minus convenientem embryonis esse dicemus : quae cum primo attrahitur, a spermate digeritur et assimilatur spermati, ut congruum fiat ejus nutrimentum : et hoc est necessarium, quia parva nimis quantitas esset duorum humorum viri et mulieris ad perficienda membra et quantitates membrorum conceptus, nisi in supplementum attraheretur humor sanguinis, et virtute spermatis assimilaretur, ut in membrorum materiam posset converti.

Dicimus iterum, quod virtus formativa datur spermati secundum aliquos a testiculis, et quod testiculus trahit a toto corpore per modum ventosae per suam caliditatem, licet non sit dictum secundum Aristotelem, quod duae virtutes sunt in spermate, quarum una obedit alteri, generativa videlicet quae est a testiculo, et nutritiva quae est a membris a quibus attractum est. Sperma enim, sicut in antehabitis diximus, est superfluitas quartae digestionis : et illa est quae est in membris facta ad similitudinem membrorum : propter quod sperma est humor membris assimilatus, et jam sigillandus formis et figuris membrorum, sed nondum sigillatus : et ideo virtuti formativae est obediens facile ad omnis membri formam suscipiendam. Humor autem mu-

Heris ex testiculo non habet nisi convenientiam aptitudinis ad formam propter muliebris testiculi parvitatem et frigiditatem et imperfectionem : sed tamen trahit, et hoc ipsum facit tardius quam testiculus viri : sed a membris corporis mulieris habet virtutem nutrimentalem illam, quod congrue sigillabilis est in figura cujuslibet membri : et ideo cum spiritu effusus forti impulsu effunditur, et cum delectatione. Sanguis autem menstruus neutrum horum habet, sed est materia non propria : sed per digestionem et alterationem spermatis in matrice pars ejus subtilior ei assimilatur, et alia aut in lac derivatur, aut abjicitur : et haec inconvenientia causa est quod non cum delectatione ejicitur.

Et haec sunt quae probabilius dicuntur de principiis generationis, et sunt dicta secundum doctrinam Aristotelis.