CAPUT IV.

Et est DIGRESSIO declarans modum et ordinem formationis membrorum embryonis secundum sapientiam Peripateticorum, quae contraria est dictis medicorum.

Secundum hunc igitur modum procedentes dicimus, quod quando in coitu concurrunt duo humores viri et mulieris in matricem, clauditur matrix concipiens eos, et tunc sperma viri attrahit sibi humorem mulieris, et rotundabitur super ipsum sicut rotundatur sperma galli in albumen ovi : et tunc matrix movetur ad cooperiendum duos humores illos. Et quidam dicunt, quod hoc facit ambulando paulatim et paulatim : sed probabilius est quod hoc faciat subito ne evaporet sperma in vacuum matricis. In ista autem coopertura in superficiebus interioribus pluribus tangit circumdando istos humores sic conglobatas, et incipit retinere menstruum ad ministrandum nutrimentum conceptui : et tunc forte impraegnata incipit habere nauseam et vomitum ex retentione menstruorum : et venae oculorum ejus fiunt sicut fila sanguinea, et extenduntur venae colli ipsius :

et vena quae est sub lingua, incipit esse viridis : et urina ejus incipit esse tenuis et clara. In quibusdam, autem retardantur haec signa forte usque ad decem dies, aut forte usque ad ortum capillorum infantis, sicut diximus in antehabitis. Est etiam unum de accidentibus dolor inguinis ex multa constrictione : et tunc ex calore spermatis pellis generatur circa duos humores : et quia virtus quae operatur, est in spiritu, non est improbabile quin totum vel major pars spermatis virilis convertatur in spiritum propter sui subtilitatem, et ingrediatur in humorem muliebrem sicut in suam materiam : et tunc infra pellem dictam format eum et distinguit in membra : ad humorem enim muliebrem convertitur quando circumdatur pelle, et coopertura matricis coarctatur.

Primum ergo quod distinctum ante omnia generatur ex spermate, est pellis circumdans et custodiens sperma, ne diffluat, et custodiens spiritum et calorem ne evaporet primum. Post hoc necesse est generari illud quod et levius ex humore spermatis generatur, et cujus necessitas est ad totum conceptum formandum : hoc autem est spiritus, quoniam spiritus levissime generatur ex calido et humido concluso. Necessitas autem est generalis : quia nullum membrorum formatur, nisi ex virtute, et virtus non vehitur ad locum formationis, nisi per spiritum : propter quod ante omnia necesse est generari spiritum. Omnis autem spiritus qui non generatur ex aliquo determinato loco, in quo accipiat incrementum substantiae et generationem, cito dissolvitur et debilitatur. Oportet igitur in substantia totius hamoris esse determinatum locum, in quo generetur spiritus, et a quo accipiat incrementum. Impossibile enim est naturam non maxihabere sollicitudinem de spiritu tali et loco ipsius : quia aliter ipso soluto vel debilitato periret totum opus. Locus autem iste, est locus cordis : est ideo quod primum distinguitur, est cordis locus et substantia : et in ipso primo pulsa spiritus, et ex ipso accipit incrementum.

Spiritus autem ille de se, hoc est, sui natura duo facit. Unum quidem est materiae distensio, ut sit apta ad lineamenta membrorum recipienda. Alterum autem est perforatio ejus quod est coram ipso. Et quia major motus est spiritus ad superius, ideo perforationem majorem facit versus superiora, in quibus caput et caetera superiora formanda sunt. Caetera autem perforat penetrando omnia quae sunt coram se, et in ipsis perforationibus format loca formarum quietarum et pulsatilium. Et per hanc rationem patet quod superius diximus, quod videlicet prima origo omnium venarum est a corde, et non ab hepate, sicut dicit vulgus medicorum. Perforando autem pertingit per totam materiam ad exteriora, et per haec foramina primo inducit nutrimentum ad conceptum, cujus quidem purissimum trahitur ad vas spiritus, et aliud derivatur ad aliam partem massae illius nutriendam. Licet autem hic spiritus moveatur plus superius propter sui calorem et levitatem, tamen quia ipse est instrumentum virtutis et animae, movetur in tota illa massa secundum animae exigentiam: et ideo etiam penetrat ad inferius, ubi inferiora sunt formanda. Locus ergo spiritus cum completus fuit, erit cor, et viae ejus erunt venae : et per ipsas primo inducit nutrimentum, et animae operationem quae est nutrire : propter quod Avicenna dicit, quod per illas vias introducit nutrimentum et animam. Cum autem, sicut diximus, inducit sanguinem, est in sanguine inducto quasi pars triplex : quarum una est subtilis valde et spiritualis, et de ipsa sumitur materia carnis cordis. Secunda autem est subtilis nimis et calida, quasi sit incensa, et ipsa derivatur in materiam hepatis. Tertia autem est grossa frigida naturam habens phlegmatis : et quia spiritus fortiter fertur sursum, ipsam secum trahit in materiam cerebri et medullae capitis. Est enim prima operatio virtutis in spiritum, et deinde per

spiritum operatur et alia membra in aliis membris. A principio autem non sunt haec loca sensibiliter distributa in spermatibus, sed paulatim per operationes dictas incipiunt esse sensibilia.

Adhuc autem spiritus qui primo est in humore spermatis, non potest distribui in vitalem, et naturalem, et animalem : quia in corporis homogenii spiritu non potest cadere talis divisio. Sed primo quidem non habet rationem nisi spiritus : et postea faciendo vasa ad quae non solum dirigitur spiritus, sed etiam custoditur, et formatur virtutibus ad spirituales operationes exercendas, dictam tripartitam habet divisionem. Si ergo sic ponamus a principio unam esse virtutem formantem et unum spiritum, ex necessitate consequens est principiari hepar et cerebrum a corde, et unam esse animam quae multiplex sit in virtute in toto corpore animato, et non esse multas animas, quarum una sit in cerebro, altera in corde, et tertia in hepate, sicut dixit Plato.

Est autem non praetermittendum, quod operationes spriritus primo non distincte cognoscuntur, quamdiu materia est homogenia : sed postea distinctis vasis incipit distincte cognosci operatio, et per operationem distincte cognoscitur virtus. Motus ergo primo spiritus istius est a centro ad circumferentiam materiae, et motus nutrimenti est a circumferentia in centrum, et ex ipso diffunditur per totum iterum a centro ad omnem locum sursum et deorsum, ante et retro, dextrorsum et sinistrorsum. Et quia in motu nutrimenti est prima operatio animae ejus quod nutritur, ideo dicunt quidam, quod primus motus animae est a circumferentia ad centrum, et a centro secundus motus ejus est ad omnem partem, sicut in megacosmo virtus caeli est a circumferentia in centrum, et a centro diffunditur in omnem locum mundi.

Sic igitur formatur embryo secundum Aristotelem in matrice. Et primum quidem quando incipiunt distingui membra principalia, antequam dividantur et elongentur ab invicem, invenitur materia hepatis magna valde respectu aliorum duorum, eo quod in illo tempore multum necessarium est opus ejus quod est sanguinem segregare et distribuere et complere : et invenitur materia cerebri valde parva, eo quod in illo tempore ad nihil utiles sunt sensus et motus, quae sunt cerebri operationes : et invenitur materia cordis prima et magis constans, ut in ipsa contineatur et restauretur spiritus, qui est operator totius machinae microcosmi. Signum autem hujus est, quod nutrimentum quod a circumferentia venit ad sperma, invenitur extra rubeum, et postea saniosum, et tandem deficit color ejus in colorem spermatis. Sic igitur satis convenienter dicitur, quod omnia membra fiunt a corde per virtutem formantem et spiritum. Sed hoc addendum est, quod spiritus habet duplicem virtutem : quarum unam habet ex se in eo quod est spiritus. Secundam autem habet a virtute formante in eo quod est instrumentum ejus. Ea autem quam habet a se, est quia pulsat et perforat sursum. Ea autem quam habet a virtute formante, est operatio ad speciem membri uniuscujusque, et motus in omnem locum : et sic perforat in omnem locum secundum naturae convenientiam. Hoc autem modo dicendo, non cogemur dicere assertiones medicorum, quod videlicet diversae operationes sint a diversis membris, et quod spiritus diversi sint a membris principalibus diversis, et quod a quodam oriantur nervi, et a quodam venae, et a quodam arteriae : a loco enim cordis primo perforando pertingit spiritus ad locum hepatis et cerebri : et primo sua sufflatione facit ibi vesicas quasdam, ut in illo loco formetur membrum, quo facto in loco conducit materiam, et format membra : et cum congregatur in membro illo nobili, sufflat iterum ex ipso, et facit ex cerebro vias nervorum motivorum et sensibilium : ante hepar autem facit vias venarum. Ita ergo omnium istorum. ori-

go est a corde : sed manifestatio est venarum ab hepate, et nervorum a cerebro .

Omni eodem modo dicendum videtur de ipso spiritu. Non enim cogemur dicere, quod spiritus vitalis veniat a corde ad hepar, et fiat ibi naturalis, et tunc revertatur ad cor nutriendum secundum virtutem naturalem quam accipit in hepate, sicut dixit Galenus : neque dicemus quod spiritus vitalis veniat a corde ad cerebrum, et fiat in ipso sensibilis, et tunc in virtute illa revertatur ad cor, et ferat ei motum et sensum ex virtute quam accepit in cerebro. Dicemus enim multiplicem spiritum esse in ipso spiritu, et non unum aut in una sola virtute. Est enim in ipso spiritus formativus a testibus, et spiritus naturalis, et spiritus vitalis, et spiritus animalis : eo quod ipsum est attractum ab omnibus membris principalibus corporis. Spiritus enim secundum omnes suas differentias et secundum omnes suas virtutes facit sibi locum cordis, et ab ipso fluit naturalis in hepar, relinquens in corde de virtute naturali quod sufficit cordi : et spiritus motivus et sensitivus a corde fluit in cerebrum, relicto quod sufficit de virtute motiva et sensitiva in corde. Et ideo dicit Aristoteles, quod cor est principium motus, et sensus, et nutrimenti. Distributio autem spiritus ex corde per membra talium officiorum est per virtutem formativam. Sic igitur formatis membris principalibus, deinceps formantur alia, et invenitur caput magnum valde, eo quod ex capite plurima membra in organis sensuum habent formari : et tunc separantur membra et elongantur ab invicem, sicut in sequentibus determinabimus.