CAPUT I.

De signis pubertatis, quando primum incipit descendere semen ad inguina.

Rursum autem revertentes ad principium generationis hominis, sicut supe- rius promisimus, de principio generationis dicemus ejus tam in mare quam in muliere : et de principio ejus et ultimo secundum tempus, hoc est, quando potest impraegnari mulier, et impraegnare vir, et usque ad quantam aetatem perseverat haec virtus in eis. Dicemus etiam de omnibus rebus accidentibus communiter hominis generationi, sive in se, sive in loco et modo et causa generationis accidant. Superius autem jam quaedam dicta sunt de differentia maris et foeminae, et de diversitate membrorum pertinentium ad generationem : quoniam mas est generans in alio suae speciei ex semine proprio formante et distinguente

creaturam. Foemina autem est generans in se ex virtute seminis maris, cujus semen cibus et materia est generati. Et membra generationis maris sunt semen rnaturantia, sicut testiculi, et semen ad locum matricis proprium effundentia, sicut virga. Membra autem generationis mulieris sunt quidem semen sugentia, sicut vulva et matrix, et materiam convenientem ad cibum addueentia, sicut testiculi mulieris, et venae suis orificiis sanguinem ministrantes matrici, et ipsa substantia matricis quae complicata super semen, fovet ipsum donec compleatur.

Incipientes igitur de his pertractare, dicemus quod principium temporis ex quo homo generare potest, ut in pluribus est apud complementum duorum septenniorum : et hujus signum est, quod in hoc tempore incipiunt pili oriri in pectine, qui fiunt ex humore et calore in membris illis augmentatis : et tunc incipit etiam sperma exire ab homine. Et hoc est sicut videmus in arboribus, quod quando debent exire semina, apparent circa loca illa folia et flores : et hic sunt sicut pili in homine circa verenda, sicut bene dixit Philosophus Altirnenom Corinthiensis. Et in isto quidem tempore incipit mutari vox. generantium, et efficitur tunc vox inaequalis asperitatis difformis, ita quod neque acuta est sicut vox pueri, neque gravis est sicut vox virilis : et hoc praecipue signum est in his qui illo tempore utuntur coitu : quia ab illis exit humor liniens cannam sive arteriam vocalem : et ideo tunc erit vox eorum sicut sonus citharae duarum chordarum, quarum una nimis est tensa, et altera nimis est laxa : sive quod una est declinans ad mollitiem, et altera faciat quasi sonum gravem. : et fit vox soni interrupti sicut est vox caprarum. Cujus causa est, quoniam in vocali arteria et in musculis epiglotti, et in ipso epiglotto est principium maturationis, et est ante maturationis perfectionem : et ideo sunt quaedam partes maturae, et quaedam imma- turae, et quaedam humido subtili destitutae, propter hoc quod descendit in spermate : quaedam autem humido illo adhuc sunt infusae. Et cum illae partes sint organa vocalia, oportet quod in cantu non sint consonae partes illae, et faciunt vocem non harmonicam et inaequalem, quasi sit interrupta. Hoc accidens magis invenitur in his qui incipiunt uti coitu : et ideo qui volunt diu servare voces, abstinent a coitu, aut etiam ementulantur.

Hoc etiam tempus est elevationis mamillarum : quoniam humor menstrui ascendit sursum, et incipiunt intumescere poma mamillarum propter communicantiam communis venae quae est inter mamillas et matricem. Poma autem continue intumescunt, quousque suo pondere cadunt, et tunc subactae fiunt mammae dependentes : plenae quidem et tumentes in praegnantibus, laxae autem et vacuae in non praegnantibus, eo quod in praegnantibus clausa matrice pars sanguinis menstrui in mamillas dirigitur, et facit iac, propter quod tumescunt impletae mammae. In aliis autem aperta matrice descendit in menstruis : et ideo vacua et laxa efficitur caro mammarum.

Accidit etiam tunc mutatio inguinum, tam in maribus quam in foeminis : sed. in maribus non solum mutatur quantitas veretri, sed etiam figura, quando oriuntur pili circa ipsum : et invenitur sperma inspissatum durum in fovea, quae est post caput veretri, et incipit ibi esse fissura, ex qua forte exit sanguis inter pellem et substantiam virgae, ex hoc quod virgae quantitas tumens scindit se ante a pelle et exit usque ad vallem, quae est post caput ejus, quaerens liberum esse, ut ibi pertingat ad interius vulvae orificium.

Incipiunt etiam illo tempore frequenter esse titillationes in capite veretri, quasi debeat sequi emissio seminis, cum tamen non effundatur, et post retentionem est quidem dolor, eo quod tunc vasa seminis impleri incipiunt, et exten-

dunt canales eorum gravati concepto semine. Et ista titillatio et consequens dolor frequenter veniunt usque ad pollutionem coitus, quae quidem accidit citius in illo qui coit propter confricationem, tardius autem in illo qui nullam facit in Inguine confricationem : et cum emittunt sperma , sustinent arsuram quamdam cum delectatione propter fervorem libidinis. In foeminis autem vulva quidem puellaris habet apertam fissuram ad modicam genuum divaricationem : et hoc accidit propter siccitatem ejus cartilaginis quae est in inguine : hanc enim siccam esse necesse est propter nutrimentum quod tendit sursum calore juventutis : cujus etiam signum est, quod posteriora et nates puellarum In annis illis sunt parvae, fere sicut nates juvenum masculorum. Circa quartumdecimum autem annum propter menstrui et humoris spermatlci descensum, et nates incipiunt inspissari, et fissura vulvae incipit claudi, et labia vulvae ingrossari et rnollificari : et pili germinare incipiunt in circuitu ejus : et haec sunt quae vocantur signa pubertatis. Incipit etiam tunc puella desiderare coitum, sed in desiderio non emittit : et quanto plus coit, aut etiam manu se confricat, tanto plus appetit, eo quod per talem confricationem humor attrahitur, sed non emittitur, et cum humore attrahitur calor : et cum muliebre corpus sit frigidum, et clausuram patiens pororum, non cito emittit semen coitus : et haec est causa, quod quaedam puellae circa annum quartumdecimum non possunt de coitu satiari : et si tunc non habent virum, tamen mente pertractant coitum virilem, et saepe imaginantur veretrum virorum, et forte saepe confricant digitis vel aliis instrumentis quousque laxatis viis per calorem confricationis et coitus exit humor spermaticus, cum quo exit calor : et tunc temperantur ipsarum inguina, et tunc efficiuntur castiores.

Tunc etiam accidit fluxus menstrui, et multiplicantur pollutiones tam in somnis quam in vigilia : et tunc se comprimunt crura plicando unum crus super alterum, ut sic una partium vulvae scalpat aliam : quia ex hoc oritur delectatio et pollutio. Sanguis autem menstruus qui in rubore sanguinis primo distillat a vulvis puellarum, est quasi sanguis arietum jugulatoruin. Sed ante tempus illud aliquando distillat ab eis menstruum album, praecipue si utuntur cibo frigido et humido, sicut lacte, et cucurbitis, et hujusmodi : quod ego vidi etiam accidere mulieribus, quae diu castae fuerant in senectute, quando ex dieta infrigidata sunt corpora earum : et quando hoc accidit, tunc male nutriuntur corpora earum, et efficiuntur macilentae. In pluribus autem foeminis tempore quo poma mamillarum intumuerunt, ad duos dies menstruum incipit apparere, nisi forte puella sit meretrix, quae plurimorum virorum plurimo abutatur coitu. In illa enim tantum per confricationem evaporando et fluendo exit humoris, quod diu retardatur mamillarum tumor, et diu etiam retrahitur humor sanguinis menstrui.

Tunc etiam incipiunt voces puellarum mutari, quae licet sint semper acutae et quasi voces infirmantium propter debilem follem, tamen incipiunt tunc plus graves esse quam ante, propter causam quam supra diximus. Manent autem acutiores quam virorum, in tantum quod etiam similiter in eadem canna vel cornu aut fistula sufflet cum viro : tamen acutior erit sonus sufflationis mulieris quam viri. Universaliter enim acutior est vox mulierum quam virorum : et acutior est vox puellarum quam vetularum, et quam puerorum : et acutior est vox puerorum quam virorum : et horum causa patet ex praedictis.

In hoc enim tempore pubertatis multae in inguine distillant humiditates, tam feminae quam viri, et moventur multum ad quaerendum coitum : et ut in pluribus si utantur coitu moderato in illo tempore, velocius corpora eorum accipiunt Incrementum quam prius : et aliquando etiam

ex usu coitus in illo tempore torpescunt et marcescunt et deficiunt corpora eorum: cujus causa profecto est, quia illi in quorum corporibus multae sunt et grossae humiditates, ex. ipsis eisdem impeditur calor augens corpus, non potens ipsum vincere et dissolvere : et cum exit in parte per confricationem coitus, ex remanente melius augetur et nutritur corpus, tam in maribus quam in foeminis. In his autem quae paucam et subtilem habent humiditatem, accidit contrarium: quoniam quando per coitum illa subtrahitur, destuitituret marcescit corpus. Quidam tamen sunt, praecipue mares, quibus propter calorem et siccitatem non accidit spermatizare in illo tempore ; et in processu aetatis virilis quando tepescit calor, et humectatur humore senectutis complexio, incipit in eis desiderium coitus, et potentia fervens coeundi. Est autem in quibusdam foeminis similiter. Et quidam sunt quibus ex frigiditate et siccitate complexionis in annis pubertatis non accidit semen, sed illis numquam redibit potentia coeundi in aliqua aetate, sed potius ex frigiditate impotentes erunt in aeternum : et in foeminis quibusdam est similiter, sed est valde rarum.

In ista etiam aetate ex coitu ipso excitatur desiderium amplius coeundi, praecipue in puellis: fit etiam in maribus, nisi custodiantur, et a foeminis separentur : quoniam ex calore confricationis extenduntur viae, et efficiuntur ampliae, et implentur humore : et etiam rememoratio coitus excitat tunc appetitum, quoniam accidens animae multum variat corpus, sicut in aliis libris physicis determinatum est. Quibusdam tamen accidit numquam pollui in somnis vel emittere sperma coitus propter dispositionem aliquam complexionis, sicut diximus jam ante : et hoc accidit plus mulieribus quam viris, eo quod earum corpora sunt minus porosa, et non ingreditur ex eis semen coitus, nisi per longam confricationem : et ideo quando puellae castae sunt et avertunt animum, stant usque ad antiquitatem ultimam, quod numquam polluuntur, neque experiuntur coitus delectationem : et hoc fit etiam in maribus, sed perraro. Quaedam autem habet hoc sed ex vitio complexionis, sicut ante diximus, et illae non generant.

In isto etiam tempore mutantur multum qualitates corporum, ita quod quaedam personae sanantur, et quaedam infirmantur tam in maribus quam in foeminis : quoniam aliquando in isto tempore aufertur epileptia, quando videlicet humor malus et superfluus distillat, qui prius fumando oppilabat in cerebro vias motus et sensus. Aliquando etiam sanatur corpus alia sanitate, quando subducitur humor malus superfluus, qui sanitatem impedivit. Aliquando autem incipit infirmari propter subtilis et necessarii humidi ablationem.

Et similiter mutantur aliquando ad majorem aut minorem carnositatem aut ad bonitatem crementi, aut ad malitiam, et aliquando a macie ad pinguedinem, aut e converso : quorum omnium causa patet ex praedictis. Et haec omnia fiunt postquam pervenerint ad somnium polluens, vel ad usum coitus. Et quibusdam accidunt omnia horum contraria. Et istae eaedem mutationes accidunt in virginibus : quoniam aliquae quamdiu sunt puellae virgines, et habuerint in corpore multas superfluitates, emittunt ipsa per pollutionem in somno vel per coitum factam, et emittunt etiam menstruum : et tunc purgatis corporibus efficiuntur tunc majoris sanitatis, et melioris augmenti, propter exitum superfluitatis quae prohibebat sanitatem et incrementum. Quibusdam autem accidit totum contrarium : quoniam post pollutionem somni vel coitus efficiuntur macriores et debiliores, eo quod tunc fit exitus superfluitatis illius quae est bona et necessaria corpori, sicut illa quae remansit in corpore. Quaedam autem istarum humiditatum exeunt cum spermate, et quaedam cum menstruo

Adhuc autem differens est in annis pubertatis elevatio et tumor mamillarum in puellis : quoniam quaedam earum acquirunt mamillas magnas valde, et quaedam parvas, et paucae inveniuntur quae etiam nullas habent, nisi sicut viri: talis enim est inventa foemina apud nos in civitate Vangionum quae nunc Vormatia vocatur, quae tamen plures enixa est infantes, et aliquando tres simul enixa est gemellos. In quarumcumque enim corporibus sunt humiditates superfluae multae, et In illis secundum quantitatem illarum superfluitatum ad substantiam mammarum directarum fit elevatio et mammarum, quousque perveniant ad quantitatem dispositionis et longitudinis in qua franguntur et subiguntur et dimittuntur dependentes inferius: post illud enim stat aequaliter elevata mamilla, et remanebunt post hoc mamillae semper in una dispositione. Quae autem pauciores habent humiditates, parviores etiam habent mammas : et quae ex aliqua occasione venam habent obstructam, et caeteras vias clausas per quas humiditates redundant ad mammas, et inferiores vulvae vias multum habent amplas per quas multus velociter effluat humor, forte nullius aut parvae quantitatis habent mamillas. Similiter autem, licet non tantum, est etiam in corporibus marium: quorumdam enim sunt mamillae valde tumentes et apparentes propter multum humidum quod est in corporibus eorum : et horum corpora frequenter sunt levia et mollia et venae occultae propter frigiditatem corporis eorum, et sunt mamillae eorum valde similes mamillis puellarum, quarum poma mamillarum jam tumescere incipiunt : et hoc accidit aliquando pinguibus magis quam aliis : quoniam in talibus est humiditas terrena grossa quae ad mamillas derivatur.