Albert the Great, De Animalibus

Dixit autem Galenus, quod quicumque dixit quod sperma non moratur in matrice, sed exit ex ipsa, non bene dixit : eo quod appetitus matricis non est ad sperma rejiciendum secundum naturam, sed potius ad retinendum ipsum : et huic consentit Hippocrates, qui retulit de muliere quae ex coitu impraegnari nolebat, et videns matricem recepisse sperma, dedit saltus magnos ut efflueret, quod et fecisset, nisi matrix fortissima fuisset in retinendo ipsum : ex quo patet quod matrix desiderat retinere sperma. Eadem autem mulier postea emittens partum, circa partum ipsum, ut dicit Galenus, emisit quasi telam propter digestionem spermatis factam in matrice. De ratione enim calidi digerentis et decoquentis est, quod in humido viscoso quod decoquit, faciat primo venire corticem terrestrem durum, sicut contingit in pane quando decoquitur in clibano in pinguedine aliqua, aut quando in pinguedide frigitur in patella : quod enim in tali decoctione est prope fumum aut patellam, vertitur in corticem : et quod est remotius ab illo, erit mollius et humidius.

Dicit etiam Galenus, quod propter hoc matrices sunt asperae factae interius, ut non veniat lene sperma super lenem superficiem matricis, quia tunc unum non retineretur ab alio : sed asperitas matricis ideo est, ut sit retentiva spermatis.

Dicit insuper Galenus, quod si sperma esset tantum fluidum album et subtile, non possent ex ipso creari nervi et ossa et venae. Oportet igitur quod sit viscosum non multum fluidum, sed subtile, propter magnam sanguinis subtilitatem ex quo factum est. Si autem aliquis, ut inquit Galenus, diceret quod sanguis menstruus alteraretur alteratione recta, et verteretur in haec membra quae diximus fieri ex spermate, tunc non esset sperma necessarium viri et mulieris, quod est inconveniens : ex sanguine enim fieri non possunt, cum sanguis sit fluidus non viscosus, sed subtilis, et non retentibilis in matrice. Ex spermate igitur fiunt, quod est communicans venis et nervis et ossibus per modum praedictum : et hanc communicationem non habet sanguis cum membris radicalibus secundum materiam. Sperma enim est materia per omnia habilis recipere porositatem amplam in viis corporis, ut ista convenientia fiant ex eis venae et arteriae et viae sensuum superfluitatum : et quia est materia et substantia viscosa, et ex hoc habilitatem habens, ut ex ea fiant nervi et ligamenta et chordae. In sanguine autem non est ista qualitas, neque talis est substantia. Sanguis igitur secundum convenientiam rationis non erit istorum membrorum materia.

Adhuc autem qualiter posset hoc esse, quod sperma quod appetitur naturaliter a matrice, projiceretur a matrice : et sanguis quem continue videmus projici a matrice, retineretur a matrice ad substantiandum membra duriora conceptus ?

Et hoc totum est dictum contra Aristotelem et Peripateticos, qui dixerunt om-

nium horum membrorum materiam esse menstruum sanguinem, et sperma non esse nisi formans et operans ista per virtutem formantem quae est in spermate viri. Galenus autem sperma mulieris dicit esse materiam, quae habet aliquid virtutis informantis : sed oportet quod exsiccetur per sperma viri. Et ea quae induximus de ratione Galeni de spermate mulieris, dicunt quod vult solum esse materiam convenientem membrorum in conceptu : et de hoc spermate non facit mentionem Aristoteles, sed ad generationem dicit sufficere sanguinem menstruum pro materia, et sperma viri pro efficiente et formante.

Ulterius autem quaerit Galenus, " Ad quid sint facti testiculi mulieris, et vasa spermatis, si non propriae materiae generationis deservientia? "

Praeterea, ut dicit Galenus, saepe per anatomiam inventa sunt vasa spermatis in muliere plena humiditate alba viscosa, quae procul dubio est humiditas spermatica : neque est differentia istius ad sperma viri secundum visum et tactum, nisi quia sperma mulieris est magis humidum spermate viri.

Adhuc autem dicit Galenus quod jam vidimus per experimentum mulierem patientem suffocationem matricis, propter hoc quod abstinuit a coitu viri : et post aliquod tempus evacuebatur a spermate multo, et in evacuatione habuit delectationem similem delectationi coitus, et sanata fuit a suffocatione. Constat ergo, quod retentio longa illius spermatis per evaporationem fecit suffocationem illam : cujus signum est, quia inspissatum fuit sperma illud.

Amplius autem mulier saepe somniat se pati coitum viri, et tunc ejicit sperma.

Adhuc autem si membra generata essent ex sanguine sicut ex materia, cum sanguis sit propria materia carnis, oporteret quod nervi et venae et ossa essent caro : quoniam quorum non differunt materiae propriae, horum etiam non differunt formae.

Adhuc autem quaecumque fiunt ex sanguine, haec restaurantur abscissa. Si ergo ossa et nervi et venae essent ex sanguine menstruo, ut dicere videtur Aristoteles, oporteret quod restaurarentur abscissa haec membra : et hoc non est verum inventum per experta : quamvis enim forte quaedam venae et nervi capitis aliquando redire ad continuitatem possent videri post abscissionem propter sui mollitiem, tamen de ossibus capitis duris hoc videri non potest.

Amplius autem objicit Galenus dicens, quod venae et arteriae revolutae sunt et perplexae in vasis spermatis, et hae revolutae sunt in eis, ut stet in eis sanguis quousque decoquatur in sperma : et si revolutio talis qualis est in vasis dictis, esset in toto corpore, generaretur sperma in toto corpore, quod non est verum, sed in toto corpore generant sanguinem in nutrimentum carnis. Cum igitur talis revolutio venarum sit in vasis spermatis mulieris ad generationem spermatis et non carnis, erit sperma mulieris materia conceptus, et non sanguis menstruus.

Adhuc autem, inquit Galenus, id quod significat quod in muliere sit sperma operans ad formam et figuram et agens, et non tantum in viro, est similitudo nati cum matre : aut enim similitudo ista perficitur a sanguine menstruo, aut a spermate viri, aut a spermate mulieris. Si autem est a sanguine menstruo, tunc cum vir non habeat sanguinem menstruum, non erit umquam conceptus similis patri, sed semper matri. Si autem est a spermate agente, et hoc concedatur non esse mulieris, sequetur quod numquam erit foetus similis matri, sed semper patri : nihil enim erit foemininum illius similitudinis in conceptu. Cum igitur inveniamus conceptum aliquando similem esse patri, et aliquando similem matri, non potest esse causa, nisi quod sperma matris faciens et operans sit conceptum in similitudinem matris : sperma autem patris sit faciens et formans conceptum in similitudinem patris : et sic tam in muliere quam in viro est sperma non solum materiale, sed etiam formans et operans. Et hac ratione inventa multum exsultavit Galenus, eo quod reputavit eam valde fortem esse contra Philosophos qui Aristotelis acceperant opinionem : non enim ut sibi videbatur, potest esse aliquis effectus communis patri et matri, nisi causa sit communis utrique. Similitudo autem nati est communis patri et matri. Fiet igitur illa per causam utrique communem : non autem est communis causa menstruus, sed sperma : igitur tam in matre quam in patre erit sperma, non solum ut materia se habens ad conceptum, sed etiam in se habens virtutem formativam : et sic in spermate mulieris erit virtus generativa activa sicut et in spermate viri.

Omnibus autem his rationibus et similibus multis positis a Galeno, objicit ipse sibi per unam rationem dicens, quod quia sperma viri fortius est, et habet magis virtutem formantem quam sperma mulieris, videretur quod natus semper deberet declinare ad similitudinem patris, et numquam ad similitudinem matris. Solvit autem istam rationem dicens, quod licet sperma mulieris sit debilioris virtutis in formando quam sperma viri, tamen quia cibat et sustentat se sanguine menstruo continue, vigoratur, et aliquando invalescit in virtute assimilandi super sperma viri. Dicit etiam, quod sperma mulieris supponit se spermati viri, et facit se cibum sibi et excitatur a spermate viri ad formandum et distinguendum membra conceptus.

Redit ergo dictum Galeni ad hoc quod duo sint spermata quae sunt principia generationis animalium : unum quidem maris, quod per seipsum est faciens et formans propter multum spiritum, qui intra viscositatem ejus continetur : et hoc ideo dicitur habere virtutem formativam. Alterum autem quod est sperma mulieris agens et formans, est sicut organum motum ab alio et excitatum : et ideo non formativam, sed informativam dicitur ha-

bere virtutem. Tertium autem est sanguis menstruus, ex quo non sumitur nisi caro foetus, quae supplet vacuitates quae sunt inter membra radicalia. Primum igitur istorum principiorum est movens tantum et formans. Secundum autem est movens et motum. Et tertium est motum et formatum tantum.

Haec igitur est sententia Galeni.