QUAESTIO I. Utrum omnis potestas dominandi sit a Deo.

Circa primum sic proceditur et quaeritur, utrum potestas dominandi sit a Deo. Et quod sic, videtur.

1. Ioannis decimo nono : Non haberes in me potestatem, nisi tibi datum esset desuper, dixit Dominus Pilato: ergo si potestas Pilati super Christum erat a Deo, et tamen minime videbatur, quod super ipsum deberet habere potestatem; ergo videtur, quod multo fortius omnis potestas talis a Deo est

2. Item, expressius ad Romanos decimo tertio : Non est potestas nisi a Deo; et constat, quod ibi loquitur de potestate praesidendi: ergo etc.

Et istae duae auctoritates sufficiant, quia plures aliae adducuntur in littera.

3. Item, hoc ipsum videtur ratione. Potestas praesidendi dicit potentiam in excellentia , et omne tale dicit positionem aliquam; sed omne quod dicit positionem aliquam, a summa potentia est: ergo omnis potentia praesidendi a Deo est, qualitercumque quis praesit

4. Item, omnis poena a Deo est, quae habet simpliciter rationem poenae ; sed omnis servitus est poena: ergo a Deo est. Sed ab eodem, a quo est servitus, ab eodem est dominandi potestas: igitur omnis potestas dominandi est a Deo.

Sed contra: 1. Oseae octavo : Ipsi regnaverunt, et non ex me; principes exstiterunt, et non cognovi: ergo videtur, quod talis praesidentia malorum non sit a Deo.

2. Item, nihil iniustum est a Deo; sed multi iniuste dominantur aliis: ergo videtur, quod non omnis potestas sive dominium, quod est in hominibus, sit a Deo.

3. Item, nihil inordinatum est a Deo; sed cum stultus praeficitur sapienti, et malus bonis, hoc est inordinatum: ergo non videtur esse a Deo.

4. Item, nihil quod est contra ius naturae, est a Deo; sed potestas dominandi in homines est contra ius naturae: ergo non est a Deo. Maior manifesta est. Minor probatur per illud quod dicitur in libro Institutionum : " Bella exorta sunt, et captivitates secutae et servitus, quae sunt iuri naturali contraria ".

5. Item, nihil auferendum est alicui, quod est ei datum a Deo : ergo si omnis potestas vel praelatio est a Deo, nulli auferenda est praelatio vel potestas: ergo nullus praelatus vel princeps esset deponendus, quantumcumque malus.

6. Item, nihil quod habet quis per Dei donationem, habet per usurpationem: ergo si omnis potestas est a Deo collata, nulla est usurpata; sed planum est, quod multae potestates usurpantur: ergo non omnis potestas a Deo donatur.

CONCLUSIO.

Omnis potestas praesidendi, secundum id quod est, et etiam respectu illius super quem est, iusta est et a Deo est.

Respondeo: Dicendum, quod potestas praesidendi dicitur esse illud, per quod quis praesidet et dominatur alteri. Illud autem, per quod praesidet, dupliciter potest dici: uno modo dicitur ipsa virtus, per quam quis praevalet alteri, et haec virtus absque dubio a Deo est: alio modo illud, per quod praesidet, dicitur modus deveniendi vel permanendi ad hanc virtutis excellentiam; et sic distinguendum est. Nam quidam praesunt aliis ex iustitia, quidam ex astutia, et quidam ex violentia. Quando autem praeest aliquis aliis per iustitiam, tunc illa potestas dominandi, simpliciter loquendo, a Deo est et respectu praesidentis et respectu subiacentium.

Quando autem praeest aliquis per astutiam, vel per violentiam, tunc dicendum est, quod talis potestas et habet comparari ad voluntatem praesidentis, et habet comparari ad meritum subiacentis. In comparatione ad meritum subiacentis talis praesidentia iusta est, quia aut est ad bonorum probationem , aut ad malorum punitionem. Si autem comparetur ad voluntatem praesidentia; sic iniusta est.

Et primo quidem modo dicitur esse a Deo faciente et ordinante, secundum quod dicitur Iob trigesimo quarto : Facit regnare hypocritam propter peccata populi; et Oseae decimo tertio: Dabo eis regem in furore meo. Secundo autem modo, scilicet in comparatione ad voluntatem praesidentis, sic dicitur esse a Deo permissive, non autem approbatorie, propter quod dicitur : Ipsi regnaverunt, et non ex me, et principes exstiterunt, et non cognovi.

Concedendum est igitur, quod omnis potestas praesidendi secundum id quod est, et etiam respectu eius super quem est, iusta est et a Deo est; et hoc ostendunt rationes et auctoritates, quae ad primam partem inducuntur, et ideo concedendae sunt. Concedendum est nihilominus, quod modus deveniendi ad hanc praesidentiam in comparatione ad voluntatem praesidentis potest esse iustus et iniustus; et secundum quod iustus est, a Deo est, secundum quod iniustus est, a Deo non est. Quia vero nunquam est ita iniustus ex una parte, quin sit iustus ex altera; ideo de nulla potentia praesidendi dici potest, quod non procedat a Deo.

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur in contrarium, quod Dominus dicit, quod regnaverunt, sed non ex ipso; dicendum, quod non est ibi negatio cuiuscumque voluntatis, sed voluntatis antecedentis et voluntatis approbantis. Dominium enim malorum potius est a Deo vindicante, quam sit a Deo acceptante. Unde in eis verificatur illud quod dicitur Ecclesiastis octavo : Interdum dominatur homo homini in malum suum.

2. Ad illud quod obiicitur, quod nihil iniustum est a Deo; dicendum, quod verum est, secundum quod iniustum. Quamvis autem potentia dominandi iniusta sit frequenter in comparatione ad voluntatem praesidentis, semper tamen iusta est in comparatione ad meritum subiacentis, quia est ad vindictam malefactorum, ad laudem vero bonorum, sicut dicitur primae Petri secundo .

3. Ad illud quod obiicitur, quod aliqua potestas inordinata est: dicendum, quod etsi aliquo modo aliqua potestas possit ex inordinata voluntate procedere, potestas tamen ipsa semper ordinata est, sicut dicit Gregorius in Moralibus , quod "tumoris elatio, non potestatis ordo, in crimine est: potentiam Deus dedit, elationem potentiae malitia nostrae mentis invenit ".

Et si obiioiat, quod inordinatum est, quod stulti praesunt sapientibus, et mali bonis, et servi liberis ; dicendum, quod etsi aliqua inordinatio appareat exterius, nihilominus latet pulcra ordinatio interius secundum divinum iudicium, quod frequenter est occultum, nunquam tamen iniustum. Propter quod dicitur Ecclesiastis decimo : Vidi malum quasi per errorem egrediens a facie principis,. stultum positum in dignitate sublimi etc.; quasi dicat: quia, quamvis appareat ibi error, magna tamen est ibi ordinatio, dum ex hoc mali puniuntur, et boni promoventur.

4. Ad illud quod obiicitur, quod nulla potestas est a Deo, quae est contra ius naturae; dicendum, quod esse contra ius naturae hoc est dupliciter: vel simpliciter, vel secundum aliquem statum. Cum ergo dicitur, quod potestas dominandi est contra ius naturae, hoc non intelligitur quantum ad universale dictamen naturae, sed quantum ad dictamen naturae alicuius status determinati, in quo quidem non esset subiectio servitutis nec praelatio potestatis .

5. Ad illud quod obiicitur, quod nihil quod est a Deo datum, est auferendum; dicendum, quod illud verum est, si Deus simpliciter ei dedit; si autem solum ad tempus datum est, sicut Dominus voluit dare, ita etiam voluit per ministerium humanum auferre. Hoc autem cognoscimus, quod Deus velit, quando videmus, ordinem iustitiae sic exigere. Deus enim dedit vitam latroni, et tamen iudex iuste illam aufert ei, exigente hoc mandato iustitiae, quo dicitur : Maleficum non patieris vivere. Sic etiam intelligendum est se habere in potestate nostra et principum, quia secundum iuris rectitudinem tam dominium quam potestatis privilegium meretur amittere qui concessa sibi abutitur potestate.

6. Ad illud quod obiicitur, quod nulla potestas a Deo collata est usurpata; dicendum, quod verum est, si totaliter detur a Deo. Sed Deus sic dat potestatem, quod frequenter homo cooperatur in illius potestatis adeptione; et cum recte cooperatur ad illius potestatis adeptionem, tunc dicitur dominari ex

iustitia ; quando vero iniuste, tunc dicitur illa potestas usurpata, in qua non praeest de iure, quamvis praesit de facto; nihilominus tamen, quia talis potestas non caret omnino ordine iustitiae, conceditur esse a Deo. Et simul sunt haec duo vera secundum diversos respectus, videlicet quod eadem potestas sit usurpata et a Deo collata, absque aliqua repugnantia.