QUAESTIO I.

Utrum materia corporalium creata sit in omnimoda possibilitate.

Circa primum sic proceditur et ostenditur, quod materia creata sit in omnimoda possibilitate, ita quod nullam habuerit formam:

1. Primo per Augustinum in libro de Symbolo , qui ait sic: "Primo omnium formarum capacitas facta est, ut ordinatissimo Dei munere cetera formarentur, quae formata sunt": ergo videtur, quod in materia, secundum quod primo condita fuit, fuerit sola formarum capacitas et nulla forma.

2. Item, Augustinus in duodecimo libro Confessionum : "Nonne tu, Domine, docuisti me, quia, priusquam istam informem materiam formares atque distingueres, non erat aliquid, non color, non figura, non corpus, non spiritus: tamen non omnino nihil erat informitas sine ulla specie"? Et post: (Illud totum prope nihil erat, quoniam adhuc omnino informe erat; iam tamen erat quod formari poterat".

Ex his duobus verbis expresse colligitur, quod materia corporum sub omnimoda informitate et possibilitate producta fuerit.

3. Item, quod illud sit possibile, videtur. Possibile est prius esse sine posteriori : sed materia prior est omni forma: ergo possibile fuit, eam fieri absque omni forma.

4. Item, ad rerum conditionem concurrit duplex potentia, scilicet potentia activa et potentia passiva, ut potentia agentis et potentia materiae: sed possibile est, potentiam agentis praecedere effectum et natura et duratione: ergo possibile est, quod possibilitas vel capacitas materiae natura et duratione praeexistat omni formae.

5. Item, quod illud sit congruum, videtur sic. Si aliquod unum reperitur in universo, quod constitutum est ex pluribus naturis, et alteram illarum est per se invenire: similiter contingit invenire per se et reliquam, ad hoc quod universitas sit completa . Sed res mundanae per materiam componuntur et formam, et est invenire puram formam, in qua nihil est de possibilitate materiae, utpote Deum: ergo erit reperire puram materiam, in qua nihil erit de actualitate formae. Sed hoc non fuit nisi in mundi exordio: ergo videtur, quod materia producta sit sine omni forma.

6. Item, Deus est agens ordinatissimus, ergo ab extremo in extremum pervenit per medium; sed medium inter omnino nonens et ens in actu est ens omnino in potentia: ergo videtur, quod Deus in productione rerum prius de nonenle fecit ens in potentia, quam produxerit aliquam formam.

Ad oppositum: 1. Hugo in libro de Sacrameni tis : "Credo, illam primam materiam non ideo dictam informem fore, quod nullam omnino formam habuerit, quia non aliquid tale corporeum existere potest": et hoc idem Magister dicit in littera.

2. Item, Boethius : " Omne esse est a forma": sed omne quod creatur, statim post creationem est: ergo vel est forma, vel habet formam. Si igitur materia prima creata fuit, vel fuit forma, vel habuit formam in suae eductionis principio: sed non fuit forma: ergo etc.

3. Item, Philosophus : "Impossibile est materiam separari a morphea": sed si materia tempore praeexisteret omni formae, posset ab ea separari: ergo non fuit creata in carentia omnis formae.

4. Item, unitas, veritas, bonitas, sive modus, species et ordo sunt in rebus ex parte principii formalis : sed impossibile est, aliquid esse vel produci. in quo non sit vestigium Creatoris: ergo impossibile est, quod aliquid educatur carens omni forma.

5. Item, si materia illa careret omni forma: ergo et omni accidente: ergo nec haberet extendi nec locari nec esse in motu nec in quiete ; sed nihil tale in rerum natura potest existere: ergo materia non potuit in sui conditione omni forma carere.

6. Item, materia hoc ipsum quod est dicitur a forma , ergo essentialem habet dependentiam a forma: si ergo impossibile est, aliquid separari ab eo quod essentialiter sibi inhaeret, impossibile est, materiam praeter omnem formam existere.

CONCLUSIO.

Materia potest considerari ab anima secundum suam essentiam et ut omnino informis; sed secundum esse non potest existere sine omni forma, nec fuit creata informis.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod dupliciter est loqui de materia: aut secundum quod existit in natura, aut secundum quod consideratur ab anima. Si secundum quod . consideratur ab anima, sic potest considerari informis, sive per privationem formae distinctae, sive per privationem etiam omnis formae: et sic docet Augustinus in duodecimo Confessionum essentiam materiae intelligere. Nam materia secundum sui . essentiam est informis per possibilitatem omnimodam: et dum sic consideratur, ipsa formarum capacitas sive possibilitas est sibi pro forma.

Est iterum loqui de materia, secundum quod habet esse in natura: et sic nunquam est praeter locum et tempus, sive praeter quietem et motum; et hoc modo non solummodo non congrnit, immo etiam impossibile est, materiam informem existere per privationem omnis formae.

Et hoc est quod dicit Magister et Hugo de sancto Victore, et omnes in hoc tractatores consenserunt, quod illa materia, quae primo producta est per creationem, non fuit in omnimoda possibilitate sive in carentia omnis formae.

Unde concedendae sunt rationes ad hanc partem inductae.

1. 2. Ad illud quod obiicitur, quod primo facta est omnium capacitas, et similiter de eo quod dicitur in duodecimo Confessionum; dicendum, quod Augustinus loquitur de prioritate naturae, non de prioritate durationis . Secundum enim ordinem naturae prius est materia omnimode in potentia, quam

; sit sub aliqua forma, et ita omnimode informis quam aliquo modo formata, quia formationem habet aliunde, sed informitatem et possibilitatem habet ex propria natura; non tamen potest esse prior duratione. Nunquam enim informitas est nisi per aliquam formam, nec possibilitas nisi per aliquem actum.

3. Ad illud quod obiicitur, quod prius potest esse sine posteriori: dicendum, quod illud non habet veritatem, quando prius a posteriori dependet vel quando ad ipsum necessariam habet ordinationem, vel etiam quando illud quod est prius in una consideratione, posterius est in altera: omnibus his de causis fallit praedicta ratio in proposito. Materia enim a forma dependet et ad ipsam habet necessariam ordinationem: et quamvis sit prior productione sive generatione, posterior est tamen completione.

4. Ad illud quod obiicitur de potentia agentis et materiae, dicendum, quod non est simile, quia potentia agentis non sic dependet et completur per effectum, sicut potentia materiae dependet et completur per actum.

5. Ad illud quod obiicitur, quod est reperire formam per se, ergo et materiam: dicendum, quod propositio illa non habet necessitatem, sed solum congruitatem. Peccatum est etiam in assumtione^ quia forma illa, quae cum materia facit compositum, nunquam sine materia reperitur. Cum enim dicitur: Deus est pure forma, aequivocatur nomen formae, quia non dicitur ibi forma, prout est perfectio materiae: sed forma nominat ibi essentiam, quae habet esse in omnimoda actualitate et completione, et nullo modo potest pervenire ad alterius compositionem.

6. Ad illud quod obiicitur de ordine in producendo, dicendum, quod ad hoc quod servetur ordo in productione, non oportet, quod quaecumque habent ordinem naturae, habeant ordinem durationis successivae. Contra hoc enim innumerabiles sunt instantiae : et ideo, quamvis ens in potentia simpliciter inter nonens et ensactu sit medium, non oportet, quod duratione sequatur unum, et praecedal alterum.