QUAESTIO II. De speciebus huius peccati quoad rationes proprias.

Secundo quaeritur de speciebus huius peccati quantum ad rationes proprias, et ostenditur, quod nulla istarum sit species peccati in Spiritum sanctum. 1. Et primo de desperatione: quia peccatum in Spiritum sanctum est ex certa malitia; sed desperatio potius est ex infirmitate quam ex malitia: ergo videtur, quod desperatio non sit peccatum in Spiritum sanctum. Si tu dicas, quod saltem potest esse species, in quantum est ex malitia; obiicitur contra hoc: quia qui desperat cogitat in corde suo, quod maior est iniquitas sua quam Dei misericordia ; et omnis talis errat et decipitur: ergo omnis desperatio ortum habet ex ignorantia: ergo non est species peccati in Spiritum sanctum.

2. Secundo ostenditur hoc ipsum de praesumtione: quia frequenter praesumit quis potius ex confidentia vel audacia quam ex malitia: ergo non videtur esse species peccati in Spiritum sanctum. Si tu dicas, quod non est species, nisi in quantum procedit ex malitia; obiicitur contra hoc: quia praesumtio, undecumque procedat, species superbiae est, quae est capitale peccatum : ergo non est species peccati in Spiritum sanctum.

3. Tertio ostenditur hoc ipsum de obstinatione: quia " obstinatio est induratae mentis in malitia pertinacia, per quam fit homo impoenitens ": si ergo induratio mentis venit ex permansione in peccato, et permansio in peccato non sit species peccati, sed potius circumstantia; videtur, quod obstinatio non sit species peccati in Spiritum sanctum. Si tu dicas, quod obstinatio, secundum quod est peccatum in Spiritum sanctum, non tantum dicit permansionem, sed etiam dicit novum actum et motum: obiicitur contra hoc, quia actus ille non est aliud quam voluntas manendi in peccato: ergo non est aliud quam impoenitentia: ergo videtur, quod obstinatio non sit species peccati in Spiritum sanctum ab impoenitentia distincta.

4. Quarto ostenditur hoc ipsum de impugnatione veritatis agnitae: quia frequenter veritas agnita impugnatur ex verecundia, quia homo timet confundi, quando dicit falsum: ergo videtur, quod non sit species peccati in Spiritum sanctum. Si tu dicas, quod non est species peccati in Spiritum sanctum, nisi quando est ex malitia: obiicitur contra hoc: quia tam veritas quam veritatis agnitio Filio appropriatur: ergo potius debet dici impugnatio veritatis agnitae peccatum in Filium quam peccatum in Spiritum sanctum.

5. Quinto loco ostenditur hoc ipsum de invidentia fraternae graiiae: quia aliquis invidet alii ex corruptione naturae: ergo si omne peccatum in Spiritum sanctum est ex malitia, videtur, quod ista non est species peccati in Spiritum sanctum. Si tu dicas, quod hoc modo est peccatum in Spiritum sanctum, quo modo procedit ex malitia; obiicitur contra hoc: quia invidentia fraternae gratiae semper continetur sub invidia, quod est peccatum capitale: ergo videtur, quod invidentia fraternae gratiae reducatur ad peccatum capitale et non sit peccatum in Spiritum sanctum.

6. Sexto et ultimo ostenditur illud idem de impoenitentia: quia aliquis non poenitet, quia nescit se peccasse: ergo videtur, quod aliqua impoenitentia sit ex ignorantia: ergo non est species peccati in Spiritum sanctum, quod universaliter est ex malitia . Si tu dicas, quod tunc est peccatum in Spiritum sanctum, quando est ex certa scientia: obiicitur contra hoc: quia scientia non variat genus peccati, cum sit circumstantia: si ergo impoenitentia procedens ex ignorantia non est species peccati in Spiritum sanctum, videtur, quod nec impoenitentia procedens ex certa scientia.

CONCLUSIO.

Istae sex species non nominant peccatum in Spiritum sanctum, nisi quatenus sunt ex malitia.

Respondeo: Dicendum, quod quemadmodum in operibus meritoriis caritas dat formam, ita quod nihil est meritorium, nisi ex caritate procedat: sic intelligendum est in peccato in Spiritum sanctum, quod malitia dat formam huic peccato; unde nihil dicendum est esse peccatum in Spiritum sanctum, nisi quod ex certa malitia procedit. Et quoniam fere omnes actus animae, qui procedunt ex certa malitia, possunt procedere ex infirmitate et ignorantia: et nomina peccatorum imponuntur ab actibus : hinc est, quod nullum nomen praediclarum specierum est impositum alicui earum, secundum quod est praecise peccatum in Spiritum sanctum. Et propterea in omnibus opus est hac generali et communi . distinctione, ut dicamus, quod ista sex nominent peccatum in Spiritum sanctum, secundum quod sunt ex malitia. Si autem sint praeter malitiam, utpote ex ignorantia et infirmitate, tunc non sunt peccata in Spiritum sanctum. Hoc autem melius patet, si ad singula descendamus.

1. Ad illud enim quod primo obiicitur de desperatione, quod potest esse ex infirmitate; dicendum, quod aliquando desperat aliquis ex pusillanimitate, ita quod in ipsa desperatione non invenit complacentiam, sed dolet et renititur contra ipsam; et tunc non est dicendum esse peccatum in Spiritum sanctum, quia ex tali desperatione non projicitur homo in profundum

Est et alia desperatio, qua quis desperat definitive, abscondens se quasi a facie divinae misericordiae, secundum quod fecit Cain , qui dixit: Ecce, a facie tua eiicis me hodie: et haec semper est peccatum in Spiritum sanctum, quia est in contumeliam divinae misericordiae, cui suam praefert iniquitatem, sicut dixit Cain: Maior est iniquitas mea etc. Ex hoc tamen non iudicatur infidelis, aut quia talis bene sentit de aliis, sed male de se; aut certe quia non aestimat, Deum misereri non posse, sed potius misereri nolle; et tale peccatum semper habet coniunctam malitiam, pro eo quod qui sic desperat in tali culpa vult vitam suam finire; unde tales desperatissimi frequentissime sibi ipsis inferunt mortem .

2. Ad illud quod obiicitur de praesumtione, dicendum, quod est praesumtio de meritis et praesumtio de impunitate. Prima praesumtio, qua quis praesumit de meritis suis sive de aliquo, quod habet in se, est peccatura superbiae . Secunda vero praesumtio, qua quis praesumit de impunitate, dans totum divinae misericordiae et auferens ei omnino rigorem iustitiae, hoc est peccatum in Spiritum sanctum, quia claudit viam ad gratiam et viam ampliat ad peccatum; et sic patet, quod aliter pertinet ad peccatum capitale, aliter ad peccatum in Spiritum sanctum.

3. Ad illud quod obiicitur de obstinatione, quod obstinatio dicit permansionem in malo; dicendum, quod obstinatio dicitur dupliciter. Uno modo dicitur obstinatio continua permansio in culpa. Alio modo dicitur obstinatio voluntas complacens sibi in culpa perpetrata et priorem culpam non detestans, sed approbans; et hoc modo dicit actum, actum, inquam, procedentem ex malitia ideo est peccatum in Spiritum sanctum. Differt autem ab impoenitentia, secundum quod hic accipitur proprie; nam unum est respectu praeteriti, et reliquum respectu futuri. Et quamvis una sit virtus , cuius est " praeterita plangere et plangenda non committere ", tamen circa istos duos actus possunt esse diversa vitia; sicut largitas, cum sit una virtus, tamen secundum duos actus, qui ad ipsam concurrunt, videlicet dare et tenere, habet duo vitia opposita, videlicet prodigalitatem et avaritiam.

4. Ad illud quod obiicitur de impugnatione veritatis agnitae; dicendum, quod veritas agnita tripliciter potest intelligi impugnari: aut propter ipsam veritatem, aut propter ipsum dicentem, aut propter effectum consequentem. Primo modo nullus impugnat, cum "omnes homines natura scire desiderent ". Secundo modo et tertio potest impugnari ex infirmitate et etiam ex malitia; et cum quis impugnat eam pertinaciter, sive in confusionem dicentis, sive propter excusationem sui, quasi semper habet adiunctam malitiam, maxime cum est veritas ad salutem pertinens, ut est veritas christianae religionis; et sic est peccatum in Spiritum sanctum. Tunc autem dico, aliquem veritatem pertinaciter impugnare, quando ex sua impugnatione propter odium dicentis vel effectus consequentis aut facit vel vult facere praeiudicium veritati, ita quod, quamvis non odiat veritatem, secundum quod veritas est, tamen ratione adiuncti omnino eam abhorret; sicut aliquis odit Deum ratione iustitiae; et ratione illius odii contingit, quod homo delectatur in contumeliis Dei et in concitatione veritatis: et tunc recte dicitur moveri ex malitia et pertinacia. Si autem quis resistat non pertinaciter, tunc bene potest procedere talis impugnatio ex quadam infirmitate; nec talis impugnatio peccatum est in Spiritum sanctum.

Nec valet illud quod obiicit, quod veritas et agnitio veritatis appropriatur Filio; quia talis impugnatio non procedit ex ipsa agnitione, sed potius procedit ex malitiosa voluntate. Unde Magister supra dixit in Prologo : " Dissentientibus voluntatibus, dissentiens fit animorum sensus, et dum aliud complacet, impietatis error obnititur et voluntatis invidia resultat "; et illud est quod movet ad veritatem impugnandam.

5. Ad illud quod obiicitur de invidia fraternae gratiae, dicendum, quod dupliciter potest quis invidere gratiae alienae: aut quia ex hoc minuitur bonum proprium, cuius promotionem appetit singulariter, et sic est peccatum capitale; aut quia gustus animae sic est depravatus, ut, sicut non videt bonum in se, sic etiam nolit videre bonum in alio; et tunc est peccatum in Spiritum sanctum. Hoc autem est in illis maxime, qui vix possunt in aliquo homine videre bonum. Et ita alio modo est capitale peccatum, alio modo est peccatum in Spiritum sanctum; et isto ultimo modo non procedit nisi ex magna corruptione et malitia voluntatis, quae adeo gustum eius pervertit, ut bonum faciat apparere malum, et malum faciat apparere bonum.

6. Ad illud quod obiicitur de impoenitentia, dicendum, quod impoenitentia dicitur dupliciter, videlicet privative et contrarie. Si dicatur privative, sic non est peccatum in Spiritum sanctum, quia non ponit novum peccatum, sed conditionem dicit sive circumstantiam peccati praecedentis: Alio modo potest dici contrarie, et tunc dicitur impoenitentia voluntas non poenitendi ; et talis ex malitia procedit et peccatum est in Spiritum sanctum.

Nec valet illud quod obiicit, quod scientia non variat genus. Dico enim, quod hoc non est ratione scientiae, sed ratione malitiae. Haec autem impoenitentia sic est species peccati in Spiritum sanctum, quod tamen aliae species ad ipsam ordinantur, ut ipsa quodam modo omnibus aliis est annexa. Nec hoc impedit, quin sit diversa species ab aliis, quia, sicut in virtutibus una disponit ad alteram, sic etiam et in vitiis, quamvis non sit tanta connexio in habitibus vitiorum, sicut est in habitibus virtutum, sicut, dante Deo, in tertio libro manifestabitur.