QUAESTIO II. Quo ordine ex parte temporis Deus produxerit res sensibiles.

Secundo quaeritur de ordine productionis sensibilium, quantum est ex parte temporis. Et dicit Scriptura quod volatilia et natatilia facta sunt in uno die, scilicet quinto; gressibilia vero cum homine facta sunt die altero, scilicet sexto.

Contra istum ordinem primo obiicitur ex parte ipsorum animalium sensibilium in se: secundo vero, in comparatione ad hominem.

1. Contra primum obiicitur sic. Uno die fuerunt omnia elementa distincta, non solum aer et ignis, sed etiam aqua et terra: ergo pari ratione a summo Opifice debent fuisse ornata: ergo in uno die debuit fieri ornatus aeris et aquae et terrae.

2. Item, distinctio dierum fit penes diversitatem operum : ergo si tria sunt elementa, quae ornantur ex animalibus, et tria sunt genera animalium, scilicet volatilia, natatilia et gressibilia, videtur, quod produci debuerunt saltem in tribus diebus.

3. Item, terra prior omnibus producta est: ergo prior omnibus debet esse ornata: ergo animalia, quae terram ornant, prius produci debuerunt, quam illa quae ornant aquam vel aerem.

4. Item, cum producuntur animalia ornantia elementa, aut producuntur secundum ordinem dignitatis, ut incipiatur a supremo; aut secundum ordinem ascensionis, ut incipiatur ab infimo. Si primo modo: ergo deberet prius fieri ornatus ignis quam aeris. Si secundo modo: ergo prius deberet fieri ornatus terrae quam aquae; quorum utrumque repugnat Scripturae sacrae et ordinationi productionis, prius delerminalae quantum ad productionem ipsorum animalium.

Item, obiicitur contra ordinem productionis animalium in comparatione ad hominem.

o. Homo enim plus convenit cum Angelis quam cum bestiis : ergo magis debuit produci eodem die cum Angelis quam eodem die cum bestiis: ergo productio hominis et bestiarum non recte facta est in eodem die.

6. Item, plus convenit irrationale cum irrationali quam cum homine sive rationali: ergo magis competens fuit in eodem die producere omnia animalia irrationalia, quam simul producere hominem et bruta.

7. Item, principalius opus diei debet primo fieri: sed homo principalius opus fuit sextae diei: ergo debuit ante fieri, quam fierent sensibilia sive bruta: quod est contra ordinem sacrae Scripturae .

8. Item, posterius magis indiget priori quam e converso ; sed bruta animalia magis indigebant homine, quam homo indigeret eis secundum illum statum: ergo ante debebat homo produci, quam illa in esse prodirent.

CONCLUSIO.

In productione rerum sensibilium servatus est ordo convenientissimus secundum duplicem distinctionem ordinis.

Respondeo: Dicendum, quod in productione sensibilium duplex attenditur ordo, unus scilicet seeundum distinctionem diei a die, alius scilicet secundum ordinem eorum quae eodem die producta sunt.

Primus autem ordo attenditur secundum exigenitam finis et materiae. Et quia volatilia et natatilia ex aquis producta sunt. prout aqua communiter accipitur ad humorem et vaporem , et sunt ad ornatum naturae perspicuae; ideo sacra Scriptura dicit, ea facta esse uno die. Quia vero gressibilia non solum rationalia, sed etiam irrationalia ad ornamentum terrae spectant et ex eadem materia sunt producta, scilicet terra; ideo non in eodem die, sed alio a praedictis facta sunt, ita quod, sicut uno die ornata est natura caelestis, scilicet quarto, sic uno die ornetur natura elementaris perspicua, scilicet quinto, et alio terra, scilicet sexto. Et sicut natura caelestis praecedit elementarem perspicuam, et perspicua opacam; sic harum naturarum ornamenta sunt ordine temporis correspondente producta.

Secundus autem ordo, qui est inter ea quae producta sunt eodem die, attenditur secundum praecetleiitiam perfectionis naturae; prius enim producitur quod imperfectum est, et deinde quod perfectum, quia is est ordo, ut a minus completo perveniatur ad magis completum . Et ideo Scriptura prius dicit esse producta natatilia die quinto, quae suntt minus perfecta quam volatilia; et similiter in sexto die prius dicit esse producta irrationalia quam hominem.

Quamvis multiplex assignari possit ratio, quare homo post creaturas ceteras est productus; occurrit autem triplex ratio ad praesens, quare post omnia productus est homo: scilicet propter partium corporis multitudinem, propter animae et corporis distantiam, et propter totius coniuncti perfectionem. Propter partium corporis multitudinem debuit homo ultimo produci. Cum enim corpus eius sit completissimum inter cetera corpora, et quanto aliquid compositius , tanto posterius, post omnia producendus erat.

Propter animae et corporis distantiam debuit fieri post cetera. Quia enim distat anima a corpore, et non solum sicut forma a materia, sed etiam sicut spirituale a corporali et "sicut perpetuum a corruptibili "; ideo magna distantia temporis debuit intervenire inter productionem hominis quantum ad materiale principium et coniunctionem suarum partium, ut per distantiam temporis intelligeretur distantia principiorum constituentium.

Propter totius compositi perfectionem post cetera debuit homo produci. Quia enim homo sua dignitate et complemento finis est omnium corporalium; ideo post omnia erat producendus, ut sua productione finiret et compleret omnia praecedentia, tanquam Quis complet quod ad ipsum ordinari habet .

Et sic patet, quod divina sapientia in productione sensibilium conservavit ordinem convenientissimum.

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur, quod elementa simul sunt distincta; dicendum, quod non est simile: quia distinctio non est in uno elemento nisi respectu alterius, ideo non potest distingui unum elementum ab alio, quin alterum distinguatur ab eo ; non sic autem est in ornatu, ornatus enim unius elementi non necessario respicit alterum.

2. Ad illud quod obiicitur, quod tria sunt elementa, quae ornantur: ergo etc.; dicendum, quod etsi tria sint, ornatus tamen duorum, scilicet aeris et aquae, non respicit illa, ut duo sunt, sed ut in uno communicant, scilicet in natura aquea, sicut determinatum est supra ; et ideo duorum ornatus ad eandem diem spectat, et productio animalium, quae illa duo elementa ornant, in uno die est facta.

3. Ad illud quod obiicitur, quod terra prior est producta; dicendum, quod falsum est. Nam in principio Genesis terra non accipitur pro elemento, sed pro materia .

4. Ad illud quod obiicitur de igne, quod quia est praecipuus inter elementa, prius deberet ornari; dicendum est, quod propter qualitatem activam non possunt in eo vivere animalia, et propter nimiam distantiam a nobis non essent usui hominis apta: et ideo non determinatur eius ornatus, nec post nec antea. Terrae vero ornatus ordinatur postremo, pro eo quod ipsa est infima et obscura, et ideo maiori indiget ornamento: et propter hoc ornatur plantis et animalibus et mineralibus, et in eius ornatu consistit totius ornatus complementum quantum ad hominem, qui est praecipuus inter alia animalia.

5. 6. Ad illud vero quod obiicitur, quod homo debuit produci cum Angelis, cum quibus magis communicat; dicendum, quod etsi magis communicat, quantum est a parte animae, non tamen quantum est a parte corporis .

Similiter ad sequens dicendum est, quod quamvis gressibilia et volatilia magis communicent in formali perfectione, non tamen tantum communicant quantum ad elementum, ex quo principaliter constituuntur et quod ornant: quod quidem est elementum terrae.

7. Ad illud quod obiicitur, quod principalius opus deberet esse prius: dicendum, quod falsum est, quia in eis quae producuntur, prius est minus sione producuntur, quaedam fuerunt in prima dierum distinctione producta in simili, sed non in ratione seminali, utpote animae rationales, quae scilicet producuntur per creationem et ideo non habent rationem seminalem; in simili tamen prodnctae sunt, quando producta fuit anima Adae, post cuius productionem non producitur nova species. quamvis producantur nova individua. Quaedam sunt. quae produciae sunt in primis diebus quantum ad rationem seminalem, sed non in simili, sicut ea quae generantur per putrefactionem et per diversarum specierum commixtionem.

Quaedam sunt, quae producta sunt et in ratione seminali et in simili,

sicut plantae et bruta animalia, quae producuntur per propagationem.

Et ad haec tria rerum genera possunt reduci omnia quae fiunt; et propterea non dicitur Deus producere aliqua de novo, secundum quod dicitur in Ecclesiastis primo , quod nihil novum sub sole; sed dicitur ab omni opere requievisse, quia nihil producit, quod prius non fuerit vel in simili specie, vel in ratione seminali, quae tunc erant de primaria constitutione universi.

Et sic patet, qualiter ad animalium productionem in die sexto sequitur requies ab omni opere in die septimo.