QUAESTIO I. Utrum Deus malum condiderit Angelum.

Quod autem Deus fecerit ipsum malum, videtur:

1. Per auctoritates, quas adducit Magister in littera . Videtur etiam per rationes, quia oppositio mali ad bonum decorat universum, et confert saluti et gloriae Reatorum. Cum igitur Deus posset in omnem decorem et in omne quod utile est saluti electorum, et iterum ipsum facere sit conveniens;

videtur, quod Deus non tantum fecerit Angelos bonos, sed etiam malos et caput malorum, scilicet ipsum luciferum. Et hoc est quod videtur dici Ecclesiastici trigesimo tertio : " Contra malum bonum, et contra mortem vita, et contra virum iustum peccator: et sic intuere in omnia opera Altissimi"- 2. Item, hoc videtur ex ordine. Inter naturam, quae est apta nata habere iustitiam et habet, et inter naturam, quae non est apta nata habere nec habet, cadit media illa natura, quae est apta nata habere et non habet iustitiam; sed Deus potest facere extrema et congruit eum facere: ergo pari ratione potest et congruit ei facere mediam: ergo naturam, quae est apta nata habere iustitiam, et non habentem congruit Deum facere. Sed talis est natura mala, scilicet creatura rationalis mala: ergo etc.

3. Item, hoc ipsum videtur a simili. Sicut natura rationalis est mala, quae non habet iustitiam, ad quam est nata, ita creatura irrationalis

unde canis, cum sit natus ad latrandum, si non habet latratum, est malus

ergo cum Deus possit creaturas facere deficientes operationibus, ad quas natae sunt, ut puta canem non latrantem et oculum caecum, pari ratione potest facere voluntatem carentem iustitia. Si tu dicas, quod non est simile, quia creatura rationalis immediate ordinatur ad Deum, non sic irrationalis ; obiicitur tunc ulterius, quod intellectus noster immediate ordinatur in Deum. Sed Deus potest facere intellectum carentem scientia, ad quam est sive quam debet habere, scilicet ignorantem; sicut dicit Augustinus in tertio libro de Libero Arbitrio , quod si Deus talem condidisset hominem ante peccatum, qualis nunc est, nemo posset ex hoc accusare.

4. Item, hoc ipsum videtur a minori. Plus dependet materia a forma perfectiva et magis est imperfecta in genere creaturarum sive entium, quam faciat rationalis natura a iustitia

sed hoc manifestum est, quia materia sine forma est ens omnino incompletum

sed creatura rationalis sine iustitia habet quodam modo esse completum. Cum igitur Deus fecerit materiam informem, ad minus sine distinctione formarum, sicut dicunt multi Sancti : ergo pari ratione potuit facere Angelum sine iustitia, quam debebat habere. Sed Anselmus dicit, " quod malum nihil aliud est quam privatio boni, ubi debet esse": ergo videtur etc.

Contra: 1. Genesis primo : Vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona : ergo, cum valde bona supponant bonum, cuncta quae Deus fecit, erant bona: ergo nihil malum.

2. Item, Dionysius "Optimi est optima adducere": ergo si Deus est optimus, non potest ergo producere malum, ita quod faciat malitiam in eo. Et eodem libro de Divinis Nominibus dicit, " quod sicut a calido non egreditur nisi calidum, ita nec a summo bono nisi bonum ".

3. Item, omne quod Deus indidit unicuique rei a sua conditione, est ei naturale: ergo si Deus fecisset Angelum malum, esset ei malitia naturalis. Sed pro naturalibus nemo est vituperandus, nemo puniendus : ergo nec vituperandus nec puniendus esset diabolus.

4. Item, si aliquod factum vitium facit aliquem dignum poena, magis facit actorem dignum quam alium : si ergo diabolus ob suam malitiam dignus est poena, si Deus eum fecisset malum, magis esset Deus dignus poena quam diabolus; sed hoc est absurdissimum: ergo etc.

CONCLUSIO.

Falsum est et impossibile, Deum fecisse Angelum originaliter malum.

Respondeo: Ponere, quod diabolus a Deo habuit originaliter sibi innatam malitiam voluntatis, non tantum falsum est, immo haereticum; et est falsum , quod in se habet evidentiam suae falsitatis, si quis advertat

Nam opus Dei, eo ipso quod opus Dei est, necesse est, ipsum esse laudabile, ordinabile, acceptabile, perfectum vel perfectibile.

Nihil enim fecit Deus quod non deceat suam maiestatem. Si ergo magnus Dominus et laudabilis nimis , et in tantum laudabilis, quod non tantum in se, sed etiam in nullo opere potest vituperari iuste, immo in omnibus digne laudari: impossibile est, quod faciat opus vituperabile, quantum est de ipso auctore. Sed malum, eo ipso quod malum culpae, dignum est vituperio: ergo impossibile est, quod aliqua creatura ab ipso habeat istam conditionem. Et rursus, non tantum malum dignum est vituperio, immo est quodam modo in Dei vituperium. Si ergo Deus faceret creaturam malam, ipse faceret sibi vituperium et contumeliam.

Necesse est etiam esse ordinabile, quia nihil facit, nisi quod deceat suam sapientiam: sed nihil quod Deus facit, est ordinabile in poena, quia tunc Deus destrueret opera sua, et ita se praevaricatorem constitueret. "Deus enim illius rei est nitor, cuius non est auctor ". Ergo si Deus facit creaturam malam malitia culpae, erit ergo ordinabilis: et non in poena: ergo malum eidpae maneret inuitum sive impunitum, salvo ordine universi. Sed hoc est impossibile per se, quia tunc malum esset bonum per se, si aliter esset ordinatum: ergo si Deus faceret creaturam malam, creatura non esset mala.

Necesse est etiam, quod sit acceptabile. Nihil -enim facit Deus, nisi quod vult: sed omne quod Deus vult, iusta et bona voluntate vult: ergo cum omne quod iusta et aequa voluntas approbat, sit omnibus acceptabile, si Deus faceret malum, malum esset omnibus acceptabile: ergo acceptare malum esset bonum, pari ratione et facere: ergo malum esset bonum.

Necesse est etiam, quod omne quod Deus facit, sit perfectum vel perfectibile, cum Dei perfecta sint opera : Ergo omne quod est in opere Dei a Deo, vel est de perfectione vel inclinat ad perfectionem. Si ergo malitia est a Deo in creatura rationali, ergo vel est de perfectione Angeli, vel disponit ad perfectionem: sed nihil tale deordinat: ergo malum non deordinaret, et si non deordinaret, non noceret: ergo malum esset aliquid et non noceret. Cum igitur hic sint quatuor incompossibilia manifesta, manifestum est, quod falsum est et impossibile, Deum fecisse Angelum originaliter malum. Et venit ista impossibilitas ex summa perfectione et nobilitate operantis et vilitate mali culpae: privat enim illas quatuor conditiones nobiles, quas necesse est esse in omni divino opere, non quia Deus teneatur operi illas dare, sed quia non decet eius voluntatem aliter operari vel facere.

1. Ad illud ergo quod obiicitur, quod facit ad decorem; dico, quod est mali productio, et producti ordinatio. Productio mali foedat et turpat,

quantum est de se, sed ordinatio decorat. Et quoniam Deus non potest foedare, sed decorare; ideo non potuit producere, sed ordinare secundum antithesim. Et secundum hoc intelligit Ecclesiasticus: Contra bonum malum, non quia Deus fecerit, sed quia quod in suis operibus factum invenit ordinavit.

2. Ad illud quod obiicitur de natura, quae nata est habere iustitiam etc.; dicendum, quod cum dico naturam privatam iustitia, duo dico, scilicet quod ruitura est, et quod privata. In quantum natura, tenet medium et sequitur argumentum; in quantum vero privata, non tenet medium, immo locum infimum, immo ipsa privatio nullum , quantum est de se, quia nihil est Et ideo non valet, quod eam privatam fecerit. Et si tu obiicias, quod maior privatio est non habere nec actum nec aptitudinem, quam habere aptitudinem et non actum; dicendum, quod maior est privatio, si accipiatur large privatio ; sed tamen ista est deformis, illa non. Unde cum dico: lignum non videt, dico negationem, sed non deformitatem; cum dico: homo non videt, dico utrumque. Et sic patet illud.

3. 4. Ad illud quod obiicitur a simili in aliis naturis, et a minori in ipsa materia; dico, quod non est ibi locus a simili nec a minori, si bene consideretur. Malum enim culpae aliter importat deordinationem sive privationem ordinis quam malum naturae vel pnenae, quia, sicut dictum est distinctione quadragesima septima primi libri , malam culpae dicit deordinationem sive privationem ordinis principalis, qui scilicet est imaginis ad Deum immediate; malum vero naturae vel poenae deordinationem ordinis non principalis, sed particularis. Et hinc est, quod Deus, salva condecentia suae bonitatis et sapientiae, potest facere rem malam malitia poenae, vel defectu naturae , non sic privatam ordine iustitiae ex ea parte, qua procedit ab ipsa dispositione divinae sapientiae. Unde non sequitur: potest Deus facere hominem caecum: ergo potest facere iniquum.