QUAESTIO II. Utrum lucifer appetierit Deo aequiparari.

Secundo quaeritur, quid appetiit ipse lucifer. Et quod appeliverit Deo parificari, ostenditur:

1. Per textum Isaiae decimo , quarto ubi describitur eius peccatum: Ascendam in caelum, et ero similis Altissimo; sed non dixit de caelo empyreo, quia ibi erat: ergo de. caelo Trinitatis; sed in illo non est nisi aequalitas: ergo etc.

2. Item, super illud Psalmi : Quae non rapui, Glossa: " Quia Adam et diabolus voluerunt rapere divinitatem, amiserunt felicitatem"; sed non voluerunt rapere divinitatem quantum ad identitatem: ergo quantum ad actualitatem.

3. Item, Bernardus de Gradibus humilitatis : " Haec iniquitas tua non ira momentanea, sed odio digna est sempiterno, quod tuo dilectissimo et altissimo Domino desideras semper aequari ".

4. Item, quod sit appetibile, videtur ratione, quia similitudo est appetibilis, ergo maior similitudo magis, et maxima similitudo maxime appetibilis; sed similitudo aequiparantiae est huiusmodi: ergo videtur, quod valde facile fuit eam appetere, eo quod magna esset inclinatio.

5. Item, omne quod potest cogitari delectabile, potest appeti; sed diabolus potuit cogitare delectabile esse tale, qualis est Deus, quia summe delectabile est esse Deum: ergo videtur rationabiliter, quod hoc potuerit appetere.

6. Item, quod appetierit, videtur. Diabolos superbus appetiit aliquid, quod vidit supra se, quia hoc est ratio superbiae; sed supra luciferum in statu illo nihil erat nisi Deus et eius celsitudo: ergo appetiit divinam celsitudinem.

7. Item, tantum excellens fuit superbia, quantum excellit invidiae et odii malitia: sed non tantum diabolus odit et invidet creaturis Dei, ut homini, immo etiam invidet ipsi Deo: ergo non tantum creaturis praeesse, sed etiam Deo se voluit aequare.

8. Item, licitum est appetere similitudinem conformitatis : si ergo diabolus illicitum appetiit, ultra hanc progressus est; sed ultra similitudinem conformitatis non est nisi similitudo aequalilatis: ergo hanc appetiit lucifer, ut videtur.

Contra: 1. Primae ad Timotheum secundo Adam non est seductus etc, Glossa: "Non est credendum, quod vir spirituali mente praeditus appetierit esse sicut Deus ". Si non est credendum de homine, cum adhuc sapientior esset illo Angelus, multo minus est credendum de eo.

2. Item, Anselmus in libro de Casu diaboli : " Nihil appetiit, ad quod non pervenisset, si stetisset)); sed nunquam fuisset parificalus Deo: ergo etc.

3. Item, quod hoc non sit appetibile, videtur. Divina immensitas non potest mente capi, ergo nollus potest cogitare aequalitatem ad Deum; sed nihil potest appeti, quod non potest intellectu capi:

ergo etc.

4. Item, hoc probat Anselmus : " Si Deus non potest cogitari nisi ita solus, ut nihil ei simile possit cogitari: quomodo potuit diabolus velle, quod non potuit cogitare " ?

5. Item, quod diabolus hoc non appetierit, ostenditur, quia nihil appetiit, nisi ad quod se venire posse credidit hoc patet, quia ipse dixit: Ponam sedem meam

sed nullus, nisi demens, posset unquam credere, quod creatura Creatori posset aequari: ergo cum diabolus adhuc omnino stultus non esset, hoc nunquam appetiit.

6. Item, diabolus diligebat se super omnia, ergo non volebat esse alius, quam ille qui erat: sed si esset par Deo, esset alius quam ille qui erat, quia esset Deus: ergo cum hoc non appeteret, non appetiit Deo omnino aequari. Si tu dicas, quod bene appetitur antecedens sine consequente; verum est appetitu de sidelativo; sed electivo nullus, nisi stultus, vult esse abbas deliberative, quin velit esse monachus .

7. Item, omne peccatum est per conversionem ad bonum commutabile : ergo si diabolus appetiit parificari Deo, diabolus non peccavit: sed peccavit: ergo hoc non appetiit.

CONCLUSIO.

Angelus malus appetiit quodam modo Dei similitudinem imitationis. quodam modo aequalitatis.

Respondeo: Dicendum, quod duplex est simi--litudo Dei, scilicet aequiparantiae sive aequalitat", et imitationis . Similitudo imitationis potest appeti ordinate et inordinate; ordinate, ut appetitor similitudo in his quae nostrae sunt aptitudinis et divinae acceptionis, cuiusmodi sunt perfectiones et deccres virtutum; inordinate vero, ut homo appetat id quod non decet, vel quod Deo non placet, ut si appetat hominibus praeesse, vel se de adversariis vindicare . Similitudo aequalitatis nullo modo potest appeti ordinate, sed aliquo modo est appetibilis, aliquo modo non. Nam oninimoda similitudo non est appetibilis, quia non potest cadere in cognitionem sive in intellectum, et ideo nec in appetitum; et si aliquis Angat, non appetit aequalitatem, sed suam fictionem. Alio modo est similitudo aequalitatis in aliqua conditione, ut in dominio, praesidentia, scientia; et sic credo, quod potest appeti.

Notandum est igitur, quod diabolus quodam modo appetiit similitudinem imitationis, quodam modo aequalitatis. Et hoc apparet, si attendatur appetibile et modus appetendi. Diabolus enim appetiit aliis praeesse, sua tamen auctoritate. Quod appetiit praeesse, hoc fuit imitationis, et hoc quidem aliquando obtinuisset, si stetisset. Quod autem propria auctoritate, ita. quod sine meritis et sine datore et ita, quod nulli subesset; hoc est solius Dei, et hoc est aequiparantiae.

Et ita patet, quid appetiit: et patent niullae auctoritates Sanctorum, quia Gregorius dicit, quod appetiit esse sui iuris, ita quod nulli subesset; Bernardus dicit, quod appetiit aequalitatem potentiae: Anselmus, quod appetiit praeesse sine meritis: et omnes verum dicunt, et diversae auctoritates circum loquuntur hoc quod est praeesse omnibus propria auctoritate.

Ad illud ergo quod obiicitur, quod appetiit divinam aequalitatem; concedendum est in aliquo: et sic currunt rationes ad illam partem inductae, quia bene potuit appeti, et maxime ab illo qui fuit superbissimus inter omnes, est appetita.

Quod tamen obiicitur ultimo, non valet, quia quamvis licitum esset appetere similitudinem imitationis, non tamen omnem similitudinem, sicut ostensum est

1. Ad illa quae obiiciuntur in contrarium, facile est respondere per iam dicta.

Quod enim obiicitur de Adam, non est simile, quia Adam gratiam habuit: et praeterea non habuit tantam occasionem efferendi se.

2. Ad illud quod obiicitur de Anselmo, iam patet responsio, quia verum dicit quantum ad ipsum appetibile, non quantum ad circumstantiam, sub qua appetiit, scilicet quod propria auctoritate.

3. 4. Duae sequentes rationes, quae probant, quod non potest appeti, loquuntur de omnimoda assimilatione; quia si aliquis cogitet Deum in generali et cogitet ei similem, non cogitat Deum, sed fingit; et ideo non appetit esse similis Deo, sed fictioni suae.

5. 6. Ad illud quod obiicitur, quod non appetiit: dicendum, quod illae rationes probant, quod non appetiit omnem ; et hoc verum est.

7. Ad illud quod obiicitur ultimo, quod non peccavit, si appetiit similitudinem, quia non est conversus ad bonum commutabile dicendum, quod ipse convertit se ad bonum incommutabile, ut esset proprium, et ita ut ad commutabile, ac per hoc in ordinate. Et inordinate ad Deum converti superbiendo est averti a Deo et converti ad se. Et hoc patet, quia diabolus quod Dei erat appetebat sibi, et ita finaliter ad se convertebatur, non ad Deam. Et sic patent omnia quaesita.