QUAESTIO I.

Utrum Angeli sint compositi ex materia et forma.

Quaeritur ergo primo, utrum in Angelo sit compositio ex diversis naturis, scilicet ex materia et forma. Et quod sic, ostenditur:

1. Per rationem mutationis. Nullum mutabile . est simplex; sed Angelus de natura sua est mutabilis et mutatur : ergo habet compositionem. Sed ulterius, quod ex materia: cuicumque inest mutatio, inest principium mutabilitatis: sed principium mutabilitatis est materia: ergo etc. Prima manifesta est: secunda patet per Augustinum duodecimo Confessionum : " Omne mutabile insinuat quandam informitatem, qua forma capitur, vel mutatur, vel vertitur ". Et Boethius in secundo capitulo libri de Trinitate: " Nihil, quod est mere forma, accidentibus potest subiici ". Et ibidem expresse dicit, quod "forma non suscipit accidentia, quia haec non suscipit, nisi materia subiecta ". Si tu dicas mihi, quod mutabilitas venit rebus, quia sunt ex nihilo, sicut in pluribus locis vult Augustinus : sed constat, quod mutabilitas non est pura privatio, immo dicit aliquam positionem: ergo non habet causam ipsam puram privationem. Necesse est ergo, quod habeat causam dicentem positionem; sed non positionem omnimodam, cum etiam dicat privationem: ergo aliquid, quod non est omnino aliquid, nec omnino nihil, sed quod est medium inter aliquid et nihil: hoc autem dicit Augustinus materiam: ergo etc.

2. Item, hoc ipsum ostenditur per rationem actionis et passionis: quia nihil idem et secundum idem agit et patitur: sed Angelus idem agit et patitur: ergo habet aliud et aliud principium, secundum quod agit, et secundum quod patitur. Sed principium, secundum quod agit, est forma, principium vero, secundum quod patitur, non potest esse nisi materia : ergo etc. Maior per se manifesta est: minor similiter patet: nam Angeli est recipere illuminationes et dare: ergo etc. Si forte des instantiam, quod medium per eandem naturam recipit lumen et dat, ut patet in aere: nulla est instantia, quia medium non habet rationem activi nec cooperativi. Et rursus, haec instantia non potest fieri in vera actione et passione: Angelus enim agit et patitur: dum enim agit quod non debet, patitur quod debet: dum agit culpam, patitur poenam, ut nullo modo sit dedecus peccati sine decore iustitiae , et haec est passio proprie.

3. Item, hoc videtur per rationem individuationis. In Angelis enim est distinctio hypostasum, non per originem. Fiat ergo talis ratio: omnis distinctio secundum numerum venit a principio intrinseco et substantiali, quia, omnibus accidentibus circumscriptis, differentia numero sunt diversa: sed non venit a forma: ergo venit a principio materiali: ergo etc Maior per se manifesta est: minor patet per Philosophum, qui dicit de Caelo et mundo : " Cum dico caelum, dico formam: cum dico hoc caelum, dico materiam ". Et idem in pluribus locis dicit, quod "omnino materia intolerabiliter se habet ". Si tu dicas, quod materia vocatur ipsa hypostasis, sive ipsum quod est: ego quaero a te de hypostasi: aut addit aliquid supra essentiam et formam, aut nihil. Si nihil addit, ergo non contrahit: ergo sicut ipsum universale est natum semper esse et ubique , sic ipsa hypostasis, sicut patet in divinis, quia persona non addit supra essentiam, sed est ubique et immensa, sicut essentia. Ergo cum hypostasis Angeli sit finita et arctata et limitata, et ita hic et nunc, necessario oportet, quod ultra formam addat aliquid arctans substantiale sibi: hoc autem non potest esse nisi materia.

4. Item, hoc ipsum ostenditur per naturam essentialis compositionis. Angelus enim definitur, et ita participat naturam generis et differentiae: naturam, in qua convenit cum aliis, et naturam, in qua differt . Ergo cum necesse sit, totam veritatem definitionis realiter inveniri in quolibet Angelo, necesse est in eo ponere naturarum diversitatem. Sed impossibile est, plures naturas concurrere ad constitutionem tertii, quin altera habeat rationem possibilis, altera rationem actualis: quia ex duobus entibus in potentia nihil fit, similiter nec ex duobus entibus in actu : ergo necesse est etc. Si tu feras mihi instantiam in albedine et in aliis formis, quae habent definiri et habent genera et differentias, nec tamen habent materiam partem sui: instantia omnino nulla est, quia secus est in naturis accidentium, quae habent ortum ex substantia et eius principiis, et de naturis sive differentiis substantiae, quae non habent ortum ex alio genere. Unde necessario sequitur, vel quod albedo habeat diversas naturas in se, vel natura speciei et generis primi et subalterni causentur a diversis naturis repertis in subiecto; quodsi ita non potest poni in Angelo, primum ponendum est.

Sed contra: 1. Boethius in fine libri de Duabus - Naturis et una persona Christi : " Omnis natura incorporeae substantiae nullo materiae fundamento innititur; nullum vero corpus est, cui materia non sit subiecta ".

Et iterum: " Cum alia res fundamento materiae innitatur, ut corpus, alia vero omnino subiecto materiae non egeat, ut incorporeum: nullo modo fieri potest, ut corpus in incorporalem speciem permutetur". Ex hac auctoritate expresse habetur, quod Angelus non habet materiam.

2. Item, Philosophus de Anima dicit, quod "neque corpus est, neque forma in corpore est,

neque mixtum cum materia omnino ": et hoc dicit esse verum de intellectu: sed Angelus est huiusmodi: ergo non habet materiam.

3. Item, ostenditur ratione. Universum est perfectissimum secundum ordinem naturarum, ita quod perfectius non potest cogitari rationabiliter: sed cogitari potest rationabiliter aliqua substantia spiritualis et immaterialis: ergo illa est in universo: ergo etc. Maior patet per hoc, quod Deus fecit omnia valde bona , - patet etiam per Damascenum capitulo vigesimo nono: " Omnia quae per Dei providentiam fiunt, deductionem convenientem suscipiunt, et ut non est melius, facta sunt ". Augustinus de Libero Arbitrio: " Potest esse aliquid in rerum natura, quod tua ratione non cogitas: non esse autem, quod vera ratione cogitas, non potest ". Minor patet, quia rationabiliter cogitatur substantia Deo similis per spiritualitatem et immaterialitatem: et hoc videtur: cura enim sit aliqua natura, quae secundum substantiam et esse est actus materiae, ut formae materiales et corporales: alia, quae secundum actum essendi, non secundum essentiam, ut anima rationalis: erit igitur tertia, quae secundum actum et essentiam erit separata.

4. Item, videtur per deductionem ad inconveniens. Inconveniens enim est, quod aliqua natura creata sit nobilior Angelo: sed omnis causa nobilior est suo effectu : ergo Angelus non habet aliam causam, quam increatam. Sed illa non potest esse causa materialis nec formalis: ergo Angelus nod habet nec materiam nec formam aliam, sed essentialiter est forma.

CONCLUSIO.

Si materia large sumitur extendendo nomen ad omne potentiale constitutivum, ipsa substantia Angeli composita est ex materia et forma.

Respondeo: Dicendum, quod certum est, Angelum non habere essentiam simplicem per privationem omnis compositionis: certum enim est, quod Angelus compositus est compositione multiplici. Potest enim considerari in comparatione ad suum principium: et sic in tantum est compositus, in quantum habet ad ipsum dependentiam. Simplicissimum enim absolutissimum est, et omne dependens hoc ipso cadit in aliquam compositionem.

Habet secundo considerari in comparatione ad suum effectum: et sic habet componi ex substantia et potentia. Habet nihilominus considerari ut ens in genere: et sic secundum metaphysicum componitur ex actu et potentia, secundum logicum vero ex genere et differentia.

Item, habet considerari ut ens in se: et sic quantum ad esse actuale est in ipso compositio entis et esse, quantum ad esse essentiale, ex quo est et quod est, quantum ad esse individuale sive personale, sic quod est et quis -est .

Cum ergo angelica essentia dicitur simplex, hoc non est per privationem harum compositionum.

Sed hoc certum est, aliquas compositiones a substantia Angeli removeri, utpote compositionem ex partibus quantitativis, compositionem ex partibus heterogeneis et compositionem ex natura corporali et spirituali, qualis est in homine.

Sed de compositione materiae et formae sive . materialis et formalis, de hac dubium est. Et voluerunt aliqui dicere, quod talis removetur ab Angelo, et sunt in eo compositiones prius dictae.

Sed, sicut ostensum est supra , cum in Angelo sit ratio mutabilitatis non tantum ad nonesse, sed secundum diversas proprietates, sit iterum ratio passibilitatis, sit iterum ratio individuationis et limitationis, postremo ratio essentialis compositionis secundum propriam naturam: non video causam nec rationem, quomodo defendi potest, quin substantia Angeli sit composita ex diversis naturis, et essentia omnis creaturae per se entis; et si composita est ex diversis naturis, illae duae naturae se habent per modum actualis et possibilis, et ita materiae et formae. Et ideo illa positio videtur verior esse, scilicet quod in Angelo sit compositio ex materia et forma.

1. 2. Quod ergo obiicitur in contrarium de auctoritate Boethii , dicendum, quod loquitur de materia appropriate, scilicet ratione potentiae passivae, aquae est principium patiendi et transmutandi ab alio". Et hoc patet, quia ipse vult probare, quod corporalia non convertuntur in spiritualia, nec e converso. Similiter Philosophus vult dicere, quod anima denudata sit a ratione materias, secundum quam est causa permixtionis et corruptionis. Et ideo non loquuntur generaliter de materia, sed appropriate: alioquin ipse Boethius contradiceret sibi in principio de Trinitate , ubi dicit, quod nihil subiicitur accidentibus nisi per materiam; et ibidem, quod solas Deus est immaterialis.

3. Quod obiicitur, quod creatura simplex rationabiliter potest cogitari etc: dicendum, quod consideratis proprietatibus creaturae, quia creatura eo ipso quod creatura non est actus purus, oportet quod habeat possibilitatem; quia mutabilis est, oportet quod habeat fundamentum; quia limitata et in genere, oportet quod compositionem habeat: unde non potest rationabiliter cogitari quod non potest esse nec fieri . Et si obiicias mihi, quod Deus potest facere, quod forma accidentalis sit sine materia, ut in Sacramento altaris: dicendum, quod nunquam facit, quin semper sit nata esse in materia, et ad illam, quantum est de sui natura, habeat inclinationem. Si ergo Deus res condidit, secundum quod competit naturis ipsarum, patet, quod nunquam debuit facere, formam stare sine materia in conditione rerum, quamvis in miraculis faciat contra naturam et supra naturam. "In conditione enim rerum non quaerimus, quid Deus possit, sed quid congruat naturae ipsius creaturae", sicut dicit Augustinus .

4. Quod obiicitur, quod causa nobilior est effectu : verum est de efficiente et finali, quae proprie tenent rationem causae: sed de materiali et formali, quae sunt principia ordinata ad compositionem, non habet veritatem simpliciter, sed solum secundum quid.