QUAESTIO I.

Utrum in daemonibus cadat deceptio circa praesentia.

Quod autem deceptio cadat in daemonibus circa praesentia, videtur.

1 Ad Romanos primo : Quoniam non pro--hveruni habeie Deum in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum; hoc dicit Apostolus de nominibus. Si ergo aeque vel magis severus est Deus in Angelos, ergo videtur, quod dati sint in reprobum sensum: sed in omnibus talibus cadit error: wgo"tc. Si tu dicas, quod illud intelligitur de sensu in agendis, non in cognoscendis: contra: Augustinus dicit super Genesim ad litteram , quod "mali angeli intelliguntur per tenebras, boni vero per lucem "; sed tenebra magis dicit privationem luminis quam caloris: ergo videtur, quod cognitio eorum sit obscurata, ergo et errori subiecta.

2. Item, videtur, quod errori sit penitus subiecta, quia Dionysius de Divinis Nominibus dicit, quod "in daemonibus est furor irrationalis, amens concupiscentia, phantasia proterva": sed phantasia est principium erroris: ergo videtur, quod ratio eorum penitus sit subiugata errori.

3. Item, per simile. Homini inflicta est pro peccato ignorantia non tantum agendorum, sed etiam cognoscendorum: ergo si non minus peccatum angelicum debuit puniri, patet etc

4. Item, hoc videtur per simile. Sicut se hapet affectus ad bonum, ita intellectus ad verum; ed affectus daemonum adeo est depressus, quod lon potest moveri in amorem boni, aut inordinate movetur, si amat : ergo nec intellectus in speculationem veri. Si tu dicas, quod peccatum magis corrumpit affectum daemonum quam intellectum; contrarmm videtur: nam omnem pravam electionem praecedit pravum iudicium, quia non eligit voluntas deliberative, nisi praecedatiudicram : ergo videtur, quod prima ratio deordinandi sit in iudicio, et ita in cognitiva: ergo magis quam in voluntate vel aeque debet esse punitio. -

Item, hoc confirmatur, quia excaecatio et obstinatio sunt poenae peccati: ergo sicut affectio praesupponit cognitionem, ita obstinatio, quae est poena affectionis, excaecationem, quae est poena cognitionis: ergo cum diabolus sit obstinatus, etiam est excaecatus.

5. Item, " bonum est diffusivum sui " et verum similiter, et magis est diffusivum sui bonum quam verum, quia hoc habet de sua ratione: si ergo Deus, in quantum bonus, subtrahit influentiam bonitatis affectivae ipsorum daemonum, ergo in quantum verum, diffusionem luminis ipsi cognitivae. 6. Item, quidquid sit de conservatione luminis dati, tamen daemonibus, cum sint in statu damnationis, nova dona non debent dari a Deo; sed ((nihil potest aliquis addiscere, nisi Christo docente ", sicut dicit Augustinus in libro de Magistro : ergo si Christus non debet nova dona dare eis, ergo nec novam cognitionem: ergo in his quae ante lapsum non cognoverunt, ex quo non habent doctorem veritatis, necessario errant et decipiuntur.

Sed contra: 1. Lucae decimo sexto dicitur, . quod filii huius saeculi prudentiores sunt filiis lucis in generatione sua: loquitur de malis: ergo etc. 2. Item, Dionysius de Divinis Nominibus : "Data ipsis dona nequaquam mutata dicimus, sed sunt integra et splendidissima" loquitur de daemonibus: ergo si habuerunt naturale iudicatorium illuminatum et potens dirigi in cognoscendis, videtur etc.

3. Item, Isidorus de Summo Bono : " Praevaricatores angeli, etiam sanctitate dimissa, sensum angelicae naturae non amiserunt".

4. Item, peccatum non est contra actum, sed contra ordinem actus: ergo non est contra cognitionem simpliciter, sed contra cognitionem ordinatam in finem: si ergo cognitio speculativa, quantum est de se, non dicit cognitionem ordinatam in finem, patet, quod per peccatum non debet depravari.

CONCLUSIO.

In daemonibus iudicium intellectus speculativi, etsi maneat integrum quantum ad substantiam potentiae, tamen per culpam est aliquo modo obnubilatum: iudicium vero intellectus practici est omnino subversum.

Respondeo: Dicendum, quod deceptio et error venit ex deordinatione sive deviatione iudicii. Iudi cium autem duplex est in quolibet ratiocinante: unum, quod est cognoscendorum, quod est veri sub ratione veri aliud agendorum sub ratione boni . Et primum est intellectus speculativi nec spectat ad liberum arbitrium; secundum vero est intellectus practici et est pars liberi arbitrii.

Primum iudicium, etsi maneat integrum quantum ad substantiam potentiae, nihilominus per culpam est in Angelis aliquo modo obnubilalum: quia errant frequenter in iudicando de multis et in multis decipiuntur, maxime cum iudicant de contingentibus. Aliud iudicium est in eis omnino subi versum: et quantum ad hoc excaecati sunt angeli mali, sicut quantum ad affectum obstinati : et propter istius iudicii subversionem dicuntur facti tenebra et dati in reprobum sensum.

1. Et sic patet responsio ad primum.

2. Ad illud quod obiicitur de Dionysio, quod est in daemonibus phantasia proterva; dicendum, quod phantasia dupliciter accipitur: aliquando pro vi sensitiva, collativa sensibilium receptorum: aliquando phantasia dicitur apparitio, secundum quod dicitur a phanos , quod est apparitio; et primo modo est in solis corporalibus, secundo modo in spiritibus. Haec autem phantasia dicitur proterva esse in daemonibus, quoniam, etsi daemones intelligentes sint et multa vera cognoscant, tamen alios nolunt docere, sed a veritate seducere: et ideo, quia non possunt nisi per apparentes similitudines, hinc est, quod stadium daemonum maxime circa talia est intentam - sicut magnus clericus, qui vellet alios paralogizare, studeret in sophismatibus

et ideo phantastici dicuntur propter rationes phantasticas et apparentes, quas adinveniunt. Et hanc phantasiam dicit protervam, quia, cum secundum iudicium suum veritatem cognoscant, tamen cognitam scienter impugnant; et hoc est protervire, scilicet veritati intellege obviare: ideo habent phantasiam protervam. Habent etiam concupiscentiam amentem, quia, cum non deberent appetere nisi honestum et conferens, appetunt res maxime noeivas, sicut peccare et alios in peccatum praecipitare, quamvis hoc non intendant finaliter. Est etiam furor irrationalis, quia cum solis malis deberent ex ratione irasci, irascuntur et furiunt contra bona.

3. Ad illud quod obiicitur, quod homini inflicta est ignorantia secundum intellectum speculativum; dicendum, quod verum est in posteris; sed Adae non est inflicta ignorantia cognoscendorum, quia habuit cognitionem sibi innatam. Similiter et daemones, quia habuerunt cognitionem sibi innatam, et Deus vix subtrahit dona sua naturalia, scilicet gratis data; ideo non inflixit ita ignorantiam in intellectu speculativo; sed tamen ignorantiae poena acta est et caecitas in intellectu practico. Parvulis autem infligere dicitur ignorantiam, non subtrahendo scientiam, sed non apponendo. Praeterea, moles carnis corruptae aggravat intellectus iudicium : et ideo non est simile.

4. Ad illud quod obiicitur, quod affectus est privatus rectitudine voluntatis: dicendum, quod peccatum magis respicit voluntatem et magis directe opponitur bonitati affectionis quam veritati cognitionis: et ideo daemones non sunt ita privati lumine cognitionis per culpam, sicut bonitate affectionis. Verumtamen, sicut prius tactum est, quoddam est iudicium, quod est coniunctum voluntati, et est subversum in malis angelis et excaecatum. Et ideo it. patet solatio ad alia duo sequentia.

5. Ad illud quod obiicitur, quod bonum est diffusivum sui: dicendum, quod est loqui de diffusione boni simpliciter, vel boni gratuiti. Si loquimur de diffusione boni simpliciter, ad tot se extendit ratio boni, ad quot et veri, quia utrumque convertitur cum ente et in omnibus entibus . Si autem de diffusione boni gratuiti, non est verum; quia multi sunt, qui idonei sunt ad capiendam intelligentiam, qui tamen non sunt idonei ad capiendam gratiam.

6. Ad illud quod obiicitur, quod non debent dari eis dona: dicendum, quod donum dupliciter potest accipi: proprie et communiter. Proprie donum dicitur quod simpliciter aliunde est, cuiusmodi sunt gratiae infusae sive dona infusa: et talis est gratia gratum faciens vel ad eam habilitans. Alio modo dicitur donum, quod est per adiutorium divinum, nihilominus tamen per acquisitionem nostram: et illud non dicitur proprie donum, sed habito respectu ad hoc, quod non acquiritur sine Dei adiutorio: et hoc modo Deus dat dona bonis et malis. Quia enim Deus dedit lumen cognitionis ab initio, quod poterat in acquisitionem multorum scibilium: et ipse non subtrahit quod dedit, nec etiam conservationem, cum talia possint stare cum peccato mortali: ideo qui habet primum donum potest multiplicare, etiam reprobus existens: et Deus dicitur docere, non inspirando sive infundendo, sed cooperando lumini dato et conservando illud.

Exemplum huius est: Deus dedit frumentum avaro et dedit terram potentem fructificare: cum recolligit multum de blado de bona terra, Deus dat, sed non ita, sicut si ipse sterilem terram sine iactu seminis faceret fructificare: hoc enim proprie esset donum, primo modo solum large. Sic dat Deus dona - bonis et malis, et daemonibus et hominibus, quamvis ipsis haec ipsa in mala convertantur.

Ad ea autem quae obiiciuntur ad oppositum, dicendum, quod intelliguntur de indicio speculativo: tamen de illo non est intelligendum, quod magis vigeat quam in bonis, vel etiam tantum, sicut ante lapsum, quia revera, quamvis multa clare cognoscant, maxime illa quorum cognitio est eis innata, ratione quorum dicit Dionysius, quod habent sibi data integra: tamen in multis errant et falluntur illi nefandi spiritus, quia praesumtuosi et curiosi sunt, et ideo frequenter iudicant de his quae eorum iudicio non subsunt: et ideo a veritatis tramite in errorem labuntur. Et sic patent omnia obiecta.