QUAESTIO I. Utrum peccatum veniale et mortale conveniant in aversione.

Circa primum sic proceditur et quaeritur, utrum veniale et mortale conveniant in aversione. Et quod sic, videtur.

1. Angustinus definiens peccatum dicit, quod " peccatum non est appetitus rerum malarum, sed desertio meliorum ". Si ergo veniale peccatum peccatum est, ergo in ipso est desertio summi boni: sed ubi est desertio summi boni, ibi est aversio: ergo etc. Si tu dicas, quod haec ratio conveniat mortali tantum; tunc ego quaero: in quo communicant veniale et mortale, ratione cuius utrumque dicatur peccatum? Si tu dicas, quod in conversione ad commutabile bonum; hoc non videtur, quia converti ad commutabile bonum non est peccatum, nisi per illud recedat homo a bono incommutabili; peccatum enim est privatio, non positio. Si ergo veniale peccatum, in quantam peccatum est, communicat cum mortali, et illud, in quo communicat, non est conversio: ergo est aversio.

2. Item, omne illud, quod est contra divinum praeceptum, avertit a Deo; sed veniale est hujusmodi: ergo etc. Maior per se manifesta est: minor probatur. Ad Romanos septimo super illud: Non concupisces; Glossa: " Bona est lex, quae, dum concupiscentiam prohibet, omnia mala prohibet": ergo si peccatum veniale est malum, ergo per illud praeceptum: Non concupisces, est prohibitum.

3. Item, omne illud, quod deformat imaginem, avertit a Deo; peccatum veniale est huiusmodi: ergo etc. Minor probatur per illud quod dicitur sexto Musicae : " Amor inferioris pulcritudinis animam polluit": sed peccatum veniale est amor inferioris pulcritudinis: ergo etc.

4. Item, simplex, ad quod se convertit, totaliter se convertit ; sed tam intellectus quam affectus est simplex: ergo cum se convertit ad aliquid, totaliter se convertit. Sed quod totaliter se convertit ad aliquid avertitur ab eius opposito vel disparata: ergo cum affectus noster se convertit ad creaturam sub ratione creaturae, necesse est, ipsum averti a Deo. Sed hoc est in veniali peccato: ergo etc.

5. Item, impossibile est, quod aliquid moveatur ad terminum ad quem, quin aliquo modo separetur a termino a quo; sed conversio dicit motum animi respectu termini ad quem, aversio autem respectu termini a quo: ergo si conversio est in veniali peccato, necesse est, quod similiter sit aversio.

6. Item, omnis amor creaturae vel est per modum usus, vel per modum fruitionis, sicut dicit Augustinus in libro de Doctrina christiana : sed in peccato veniali est amor creaturae: ergo vel per modum usus, vel fruitionis. Non per modum usus, quia iam non esset culpa; est ergo amor fruitionis. Sed frui creatura est ponere finem in creatura; et hoc non est aliud quam averti a Deo: ergo omnis amor venialis peccati facit a Deo averti.

Sed contra: 1. Nullus aversus a Deo est iustus; sed peccans venialiter remanet in iustitia: ergo peccans venialiter non avertitur a Deo. Maior manifesta est: minor probatur per illud Proverbiorum vigesimo quarto : Septies in die cadit iustus et resurget.

2. Item, nullus separatur a Deo nisi volens sed omnis qui avertitur, separatur a Deo: ergo nullus separatur a Deo nisi in actu, quem facit mera voluntate. Sed multa venialia peccata committimus quadam necessitate, sicut dicitur ad Romanos septimo : Quod nolo malum, illud facio: ergo etc

3. Item, nullus avertitur a Deo sine ipsius Dei contemptu et offensa sed nullus contemnit et offendit Deum sine gravi culpa; sed veniale inter levia peccata reponitur: ergo per veniale homo non avertitur a Deo,

4. Item, nihil, quod stat simul cum caritate, avertit a Deo; sed veniale stat simul cum caritate: ergo etc. Maior manifesta est: minor probatur: quia, si veniale expelleret caritatem, ergo auferret homini vitam gratiae. Sed peccatum, quod aufert homini vitam gratiae, ponit mortem et dicitur mortale: ergo peccatum veniale esset mortale.

CONCLUSIO.

Peccatum veniale non communicat cum mortali in aversione, secundum quod aversio dicitur proprie.

Respondeo: Dicendum, quod absque dubio peo catum veniale non communicat cum mortali in aversione, secundum quod aversio dicitur proprie. Importat enim Dei contemptum, et contemptus Dei iram meretur et mortem : peccatum. autem, quo quis meretur iram et mortem, non debet dici veniale, immo potius mortale. Et propterea communiter tenetur, quod aversio, proprie loquendo, reperitur in peccato mortali, non in veniali.

Et istud melius patet, si modum attendamus, per quem homo dicitur averti a Deo et contemnere

Deum, committendo aliquod peccatum, in quo nihil cogitat de Deo. Aut enim avertitur homo a Deo, quia facit contra divinum mandatum; aut quia ponit sibi bonum creatum tanquam finem ultimum. In hoc namque, quod facit contra divinum mandatum, recte a Deo avertitur; quia mandatum est via recte perveniendi ad Deum et tendendi in Deum. Qui igitur facit contra mandatum incedit directe via contraria; ideo quasi faciem suam retrorsum convertens, tergum vertit ad illum, in quem debebat per mandatum tendere . - Similiter, cum statuit sibi creaturam tanquam finem ultimum, recte dicitur a

Deo averti. Anima enim media est inter crealuran et Deum, in quantum est imago Dei . Dum ergo ad creaturam se tanquam ad finem convertit, faciem suam, quae debebat esse sursum versa, deorsun inclinat, et ideo se avertit a Deo.

Et utroque di ctorum modorum non est aversio sine contemptu Nam qui mandatum Dei transgreditur contemni mandantem. Similiter, qui creaturam sibi finem sta tuit principalem magis appretiat creaturam quam Deum; et hoc non potest esse sine Dei contemptu, Veniale autem peccatum nec est directe contra Dei mandatum, nec statuit creaturam tanquam finem ultimum; et ideo non est in eo nec aversio nec contemptus. Sed quia veniale fit praeter Dei mandatum, in veniali etiam peccato creatura non refertur in Deum: hinc est, quod per veniale quodam modo recedit homo a via mandati, quodam modo etiam morose adhaeret ei, per quod deberet transire. Unde et in veniali est quaedam elongatio et quaedam retardatio.

Unde conceditur, quod veniale a Deo non avertit, sed elongat, a Deo non separat, sed retardat. Et si large nomen aversionis acciperetur, ut se extenderet ad elongationem et retardationem, in veniali esset aversio quaedam. Quia tamen nomen aversionis sonat in contemptum: ideo tenendum est, quod avertere a Deo sit mortalis peccati proprie.

Unde rationes, quae hoc ostendunt, concedendae sunt

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur, quod peccatum est desertio: dicendum, quod si ista definitio detur pro peccato mortali, desertio stat ibi pro aversione. Si autem detur pro quolibet peccato, desertio dicit quandam elongationem et retardationem .

Posset tamen dici, quod non dicitur ibi peccatum desertio Dei, sed desertio cuiuscumque boni, quod spectat ad rectitudinem. Quamvis ergo in veniali peccato non sit desertio Dei, est tamen desertio alicuius bonae circumstantiae circa actum, ex cuius defectu incidit veniale peccatum . Et in hoc communicant tam veniale quam mortale peccatum, quia utrumque privat aliquod bonum. Sed in hoc differunt, quod mortale privat aliquem actum vel circumstantiam necessariam ad salutem, veniale vero non. 2. Ad illud quod obiicitur, quod veniale est contra Dei prohibitionem: dicendum, quod illud proprie dicitur esse contra Dei prohibitionem, ad cuius oppositum obligat prohibitio: veniale antem non est huiusmodi, et ideo non est directe prohibitum. Est tamen ipsi prohibitioni annexum, et magis proprie debet dici cohibitum, quam prohibitum. Et hoc patet, quia, cum Deus prohibet concupiscentiam dicens : Non concupisces: non prohibet primum motum concupiscentias, sed concupiscente progressum, secundum illud Ecclesiastici decimo octavo: Fili, post concupiscentias tuas non eas: sed dum prohibet, hominem ire post motum concupiscentiae, hoc ipso manifestat, quod concupiscentiae motus non est bonus nec Deo placitas.

3. Ad illud quod obiicitur, quod amor inferioris pulcritudinis polluit animam; dicendum, quod anima dupliciter habet pollui: aut macula mortalis peccati, quae quidem expellit nitorem gratiae ; aut macula venialis peccati, quae quodam modo retardat actum dilectionis graluitae. Et prima pollutio est per mortale et facit ad deformationem imaginis, quia aufert ei formam, scilicet imaginem recreationis. Secunda vero est pollutio venialis, quae, etsi aliquo modo polluat, non tamen animam deformat, quia stat simul cum gratia, quae animam informat.

4. Ad illud quod obiicitur, quod simplex, ad quod se convertit, totaliter se convertit; dicendum, L quod hoc tripliciter potest intelligi: quia totaliter potest dicere totalitatem quantum ad actum convertendi, vel quantum ad habitum, vel quantum ad potentiam convertendi. Si intelligatur quantum ad actum; sic verum est, ad minus secundum statum viae, quia non intelligimus simul et semel nisi unum solum: aut si multa simul intelligamus et velimus, hoc est, in quantum sunt unum .

Si autem dicat totalitatem habitus, vel virtutis; sic falsus est sermo. Non enim oportet, quod quando anima vel aliquod simplex convertit se ad aliquid, convertat se secundum totum suum habitum et secundum totam suam potentiam, quia potest converti intensius et remissius.

Cum ergo dicitur, quod quando affectus se convertit ad unum totaliter, avertitur ab eius opposito sive disparato; si primo modo intelligatur, falsum est , quia potest se convertere ad unum in actu, et ad aliud in habitu; si secundo modo, vel tertio intelligatur, sic habet veritatem. Sed maior propositio fuit falsa, et propter hoc, quia totaliter converti aliter accipitur in maiori propositione, et aliter in minori: ideo consequentia illa non tenet. Et si tu obiicias, quod non potest affici simul et semel erga Deum et erga creaturam, quam inordinate diligit, unde cum convertitur ad unum, avertitur ab altero; dicendum, quod non sequitur, quia averti plus dicit quam non converti actualiter; importat enim contrarium conversionis, videlicet quandam aspernationem Dei sive contemptum.

5. Ad illud quod obiicitur, quod motus separat a termino a quo: dicendum, quod verum est de illo motu proprie dicto, qui concernit duos terminos, unum a quo incipit, et alterum in quem tendit. Non sic est in actu venialis peccati. Anima enim, cum peccat venialiter, non movetur a Deo in creaturam, sed magis afficitur circa ipsam creaturam. Unde et veniale peccatum potius est animi affectus sive actus quam motus.

6. Ad illud quod obiicitur, quod amor venialis peccati est amor fruitionis; dicendum, quod falsum est, secundum quod frui accipitur proprie, videlicet quiescere in aliquo tanquam ad finem ultimum ; sic enim frui est per mortale, non per veniale.

Si ergo quaerat, utrum sit usus, vel fruitio; dicendum, quod nec est usus nec fruitio, sed abusus, nisi forte usus dicatur large omnis amor, quo quis amat aliquid, non quiescens in illo, sed refert . ad aliud actu vel habitu, sive referat recte, sive minus recte. Et quod illud oporteat dicere, manifestum est. Cum enim aliquis diligit aliquam creaturam, referens ad aliud, non tamen ad illud ad quod debet, amore illo peccat; nec tamen illud est fruitio nec usus proprie dictus, sed magis proprie debet dici abusus. Unde Augustinus, cum dicit: Omnis qui amat aliquid, aut amat utens, aut fruens, accipit large usum et fruitionem: usum pro omni amore relato, sive directe , sive indirecte;, fruitionem pro omni amore non relato, sive statuat ibi finem principalem, sive non. Et sic in divisione illa comprehenditur amor venialis peccati, nisi forte quis velit dicere, quod Augustinus loquitur ibi de amore ordinato. Et sic patent omnia.