Bonaventure of Bagnoregio, In Secundum Librum Sententiarum

mutabilia sunt, quia de nihilo facta sunt"; si ergo creabile est mutabile, ergo creatum est mutatum, et creatio est mutatio. Si tu dicas, quod est mutabile, quia potest in nihil cedere, et non, quia productum est; contra: sicut destrui dicit viam deveniendi in nonesse, ita creari in esse: si ergo destructio ponit mutationem, ergo pari ratione et productio.

2. Item, creatio est actio; sed " omnis actio est in motu, et omnis motus in actione ": ergo qui creat, vere agit: ergo vere movet. Si tu dicas, quod actio divina magis est substantia quam actio, et talis est creatio; obiicitur de passione, quia creari est ipsius creaturae. Si ergo creatura susceptibilis est vere passionis et mutationis, ergo creatio passio est mutatio.

3. Item, per Damascenum , qui philosophus et theologus est: " Omne quod a versione incipit, in versionem tendit"

loquitur de creatione

ergo secundum ipsum creatio est versio; sed omnis versio est mutatio, sicut ipse idem dicit, quod creata sunt mutabilia, quia vertibilia: ergo creatio est mutatio.

4. Item, quanto aliqua sunt magis distantia, tanto in perveniendo ab uno ad alterum maior est mutatio et variatio; sed ens et nonens summe distant: ergo cum creatione de nonente fiat ens, creatio verissime est mutatio.

5. Item, magis mutatur res, quando suscipit formam novam, quam quando acquirit novum situm; et rursus adhuc magis, quando acquirit formam substantialem, quam quando acquirit dispositionem accidentalem: ergo quando totum de novo recipit et accipit, tunc mutatur maxime. Sed hoc est in creatione: ergo ibi vere est mutatio.

6. Item, si creatio dicit actionem absque omni mutatione, ergo absque omni tempore; et talia possunt inesse et insunt Deo ab aeterno: ergo videtur, quod Deus res produxerit ab aeterno.

1. Ad oppositum Magister dicit, et habetur in littera : " Cum dicimus, Deum facere aliquid, non aliquem in operando motum intelligimus inesse ". Si dicas, quod creatio actio non dicit motum, sed oreatiopassio tantum; contra: idem manet significatum in activo et passivo, sicut dicit grammaticus, sicut recti et obliqui: si ergo in actione non dicit motum, ergo nec in passione.

2. Item, mutari est aliter se habere nunc quam prius ; sed quod creatur non se habet aliter nunc et prius, quia nunquam se habuit aliter, quam sicut se habet in creatione

nunquam enim fuit aliquo modo nec se habuit aliqualiter, nec ergo aliter quam nunc

ergo non mutatur, dum creatur: ergo creatio non. est mutatio.

3. Item, immutabile est quod se habet eodem modo nunc et prius: ergo mutabile, quod se habet aliter, cum sit eius oppositum; sed creatum non se habet aliter nunc quam prius, quia nullo modo se habuit prius: ergo non est mutatum: ergo creatio non est mutatio .

4, Item, " omnis motus et mutatio est perfectio entis in potentia "; creatio autem est nullo modo entis: ergo creatio non est motus nec mutatio. Prima patet per Philosophum , secunda vero per Magistrum.

5. Item. omnis mutatio fundatur super aliquod mobile sed creatio non praeexigit aliquod mobile, quia omne mobile per creationem inducitur in esse: ergo creatio non est mutatio.

6. Item, si creatio est mutatio, aut ergo secundum accidens, aut secundum substantiam . Non secundum accidens, quia tunc sola accidentia crearentur; sed nec secundum substantiam, quia tunc esset generatio, vel corruptio. Si dicas, quod sub nulla harum specierum continetur: obiicitur, quod non solum secundum Philosophum, sed secundum Augustinum "omnis motus aut est ad situm, aut ad formam "; sed creatio est ad materiam recte ac proprie: ergo videtur, quod non sit mutatio.

7. Item, ex tanta potentia creat Deus, ex quanta generat, quia utrumque facit per potentiam munitam ; sed Deus potest generare sine mutatione sui et etiam personae genitae: ergo pari ratione potest creare sine mutatione sui et creaturae; aut si non, quaero, quare non ?

CONCLUSIO.

Creatio est mutatio, sed distincta a mutatione naturali.

Respondeo: Dicendum, quod quaedam est productio, in qua productum se habet aliter nunc et prius, quia secundum aliquid sui fuit prius sub una dispositione, et nunc est sub alia; et talis est productio, quae est ex materiali principio, ut naturalis generatio. Quaedam est productio, in qua productum omni modo se habet nunc et nullo modo prius: et talis est productio, quae est ex nihilo. Tertia est productio, in qua productum aeque omnino se habet nunc et prius, si tamen est ibi dicere prius; et talis est Filii generatio ab aeterno. Ab aeterno enim sic processit ut nunc .

Prima habet rationem motus et mutationis et productionis: motus, ratione praeparationis materiae, quae fit per dispositiones accidentales. et haec indiget successione et tempore; mutationis, ratione exitus in esse sive receptionis substantialis formae. quae fit in instanti; productionis vero, ratione eius, quod illam formam non a se habet, sed ab alio effectivo .

Secunda caret ratione motus, habet tamen rationem mutationis et productionis. Ratione motus caret, quia cum non habeat materiam, nulla potest praeire dispositio; habet tamen rationem mutationis, quia ibi est subita et nova formae inductio; habet rationem productionis, quoniam hoc habet ab alio effectivo principio.

Tertia caret ratione motus et mutationis, habet tamen rationem productionis. Ratione motus et mutationis caret, quia nec est ex materiali principio, nec ex nihilo; sed tamen est ab aliquo , et sempiternaliter est ab ipso.

Concedendum est igitur, quod productio creaturae est mutatio: et concedendae sunt rationes ad hoc, licet aliquas videantur sophisticae.

1. Quod ergo obiicitur, quod est sine motu: dicendum, quod illud intelligitur sine motu agentis, non tamen sine mutatione producti. Si enim, ut dicit Philosophus , anima, dum movet corpus, immobilis perseverat, quanto magis Deus, dum creat et mutat omnia, "ipse stabilis manens dat cuncta mutari"

. Si ergo obiiciat, quod verbum activum et passivum idem significant: dicendum, quod falsum est, quia actio et passio dicunt diversa genera ; tamen in coniugatione unum ponitur iuxta alterum, quia secundum vocis formationem unum venit ab alio.

2. Quod obiicitur, quod mutari est aliter se habere nunc et prius: dicendum, quod ista non est generalis ratio eius quod est mutari sive mutationis, sed solius mutationis naturalis.

3. Quod ergo obiicitur: immutabile est quod se babel eodem modo, et mutabile quod se habet aliter: dicendum, quod hic est consequens , quia si mutabile et immutabile opponuntur, ut privatio et habitus, et immutabile est quod se habet eodem modo; tunc mutabile est sive mutatum quod non se habet eodem modo. Sed hoc habet tres causas veritatis: aut quia nullo modo se habet prius et posterius: aut nullo modo prius, et aliquo modo posterius, et ita non eodem modo; aut quia simpliciter aliter se habet prius, et aliter posterius: et ideo, cum procedit apluribus causis veritatis ad unam, peccat secundum consequens.

4. 5. 6. Ad tres rationes sequentes patet responsio, quia omnes procedunt de mutatione naturali, quae praeexigit materiam et ens in potentia, et quae est generatio: tali autem modo creatio non est mutatio, sed supra hanc mutationem; unde potest dici supernaturalis mutatio. Et si quaeras, utrum sit mutatio ad formam aut ad situm: dico.

quod est ad totam rei substantiam, et ita ad formam, ac per hoc sub mutatione ad formam potest comprehendi.

7. Quod quaeritur de generatione Filii, dicendum, quod non est simile: quamvis enim utraque sit ab aequali potentia, tamen creatio est ex nihilo. Sed ex non potest dicere identitatem nec causalitatem, ergo ordinem: ergo fieri ex nihilo habet esse post nihil, et ita post nonesse: ergo aliquo modo se habet nunc, quo non se habebat prius; et ideo necessario mutatio ponitur per productionem de nihilo, vel inceptio. Filius autem est de Patris substantia per identitatem, nec oportet, quod habeat ordinem ad nihil sive ad nonesse: ergo potest semper esse, et ita produci sine initio et mutatione. Unde productio rei non ponit inchoationem rei necessario, sed productio ex nihilo necessario ponit; et ideo creatio includit mutationem, generatio vero Filii minime.