QUAESTIO I. Utrum Angeli in ipsa creatione habuerint matutinam cognitionem.

Circa primum sic proceditur et ostenditur, quod in ipsa creatione habuerunt cognitionem matutinam.

1. Primo per Augustinum. Augustinus enim super Genesim quasi per totum sic prosequitur illos septem dies, ut per hoc intelligat septemplicem conversionem Angelorum super res; et dicit, "quod simul tempore omnia facta sunt et ab Angelis cognitam

Si ergo quilibet dies habet mane et vesperam, et isti dies fuerunt a principio conditionis angelicas, quilibet Angelus habuit cognitionem matutinam et vespertinam a suae creationis primordio.

2. Item, idem Augustinus quarto super Genesim ad litteram : "Mens angelica, pura caritate inhaerens Verbo Dei, posteaquam illo ordine creata est, ut praecederet omnia, prius vidit in Verbo Dei facienda quae facta sunt". Si ergo omnia simul condita sunt, necesse est, quod hanc cognitionem habuit Angelus ab instanti creationis; sed cognitio in Verbo est cognitio matutina: ergo etc.

3. Item, Dionysius dicit, quod " Angeli sunt lumina", ergo quod Angelus videt in se videt in lumine: ergo si cognitio matutina eo ipso dicitur matutina, quia est in lumine, cum Angeli hoc habuerint a sua creatione, patet etc.

4. Item, Angeli ante lapsum in principio suae conditionis nullam habebant impuritatem peccati nec obscuritatem mentis: ergo videtur, quod cognitio eorum esset cognitio clara: ergo videtur, quod matutina; et ita ab instanti creationis cognitione matutina perfecti sunt.

Contra: 1. Cognitio matutina est cognitio, qua Unis cognoscit in ipso Verbo; sed in Verbo non potest aliquis aliquid videre, nisi videat Verbum, Verbum autem nullus potest videre nisi Beatus: si ergo Angeli in principio suae conditionis non fuerunt beati, sicut supra probatum est, ergo etc.

2. Item, lux faciebat vespere et mane; sed "lux dicit angelicam naturam formatam ", sicut dicit Augustinus et super Genesim et de Civitate: sed formata fuit per gratiam et gloriam. Cum ergo Angeli nec gratiam nec gloriam habuerint in principio conditionis, quia non essent lapsi: ergo etc.

3. Item, si in principio conditionis habuerunt cognitionem matutinam, cum daemones habeant sibi data integra et splendidissima, maxime quae spectant ad cognitionem, ergo adhuc haberent cognitionem matutinam: sed cognitio matutina est in Verbo et in rationibus aeternis: ergo daemones adhuc haberent istam cognitionem; quod est contra Augustinum de Civitate , qui dicit de Christo, quod "innotuit daemonibus non per id quod est vita et lumen incommutabile, sed per quaedam lucis effecta ".

4. Item, sicut patet ex textu, vespere praecedit mane: unde dicitur: Factum est vespere etc., ergo cognitio vespertina matutinam: sed cognitio vespertina sequitur existentiam rerum, sicut dicitur super Genesim ad litteram libro quarto, ubi dicit Augustinus: "Nisi prius sit quod cognoscatur, cognosci non potest": ergo cognitio matutina sequitur vespertinam: ergo oportet, quod sit post existentiam rerum: ergo non fuit concreata Angelis a principia

Est igitur quaestio, si omnia simul creata sunt, qualiter Angelus potuit cognoscere res fiendas de primo creatis?

Rursus, si matutina cognitio est gloriosa, quomodo potuit esse in Angelis a suo primordio, cum omnes aequales fuerint, sicut Augustinus videtur velle ad Orosium , et Magister dicit in littera?

CONCLUSIO.

Angeli a sua creatione non habuerunt cognitionem matutinam, nisi haec intelligatur in sensu largiore.

Respondeo: Dicendum, quod circa hoc diversae sunt positiones, quae consurgunt ex di velificatione verborum Augustini in hac materia.

Quidam enim, attendentes ad verba Augustini super Genesim ad litteram, dicunt, quod quando quaeritur, utrum Angeli a principio suae creationis cognitionem habuerint matutinam, facienda est vis : aut enim quaeritur de omnibus, aut de aliquibus. Si de omnibus; sic respondent, quod non omnes habuerunt. Lucifer enim nunquam habuit cognitionem matutinam, quia nunquam divinam lucem vidit in se ipsa, sicut in antecedentibus monstratum est . Si autem quaeratur de aliquibus; sic dicunt, quod habuerunt, quia simul tempore sunt creati et ad Deum per gloriam conversi, et in eodem instanti sunt formati et a tenebris divisi, et in eodem res omnes cognoverunt secundum suum ordinem et connexionem, et hoc in ipso Verbo. Quae res, etsi in eodem instanti et simul cum Angelis fuerint conditae, tamen Angelorum conditione et ipsorum ad Deum conversione sunt posteriores natura et dignitate: et ideo dicitur, quod Angeli in Verbo cognovenint res faciendas. Et illud expresse videntur sonare verba Augustini in quarto super Genesim ad litteram, circa finem .

Sed quoniam Augustinus undecimo de Civitate expresse videtur sentire contrarium

ibi enim dicit, quod fuerit mora inter creationem et lapsum, et quod ante lapsum nec boni praescii fuerunt beatitudinis, nec mali miseriae, nec illi lux, nec illi tenebrae erant

ideo, ne sibi contradicere videatur, distinguunt aliqui cognitionem matutinam dupliciter. Cognitionem enim matutinam vocat Augustinus cognitionem in Verbo. In Verbo autem dupliciter dicuntur cognoscere: uno modo perfecte, scilicet speculando et intuendo ipsum Verbum et in ipso alia, et haec cognitio facit Beatos ; alio modo suscipiendo illuminationem a Verbo et in illa susceptione cognoscendo alia, et haec cognitio fuit Angelis innata, quia indidit eis Deus omnium species, et lumen etiam super mentes Angelorum expandit, quo cognoscerent facta et facienda. Et haec cognitio matutina est, de qua loquitur Augustinus super Genesim ad litteram ; et haec fuit in Angelis. Et per hoc solvunt contrarietatem ad utramque partem. Hanc etiam dicunt in daemonibus remansisse, sed obscuratam propter culpam: ideo non matutinam . esse dicendam.

Et sicut distinguunt in cognitione, ita etiam distinguunt et in luce et in tenebris, quod uno modo dicuntur Angeli lux propter irradiationem ab illa superna luce procedentem secundum statum naturae, per quam cognoscunt res in proprio genere cognitione, quae dicitur vespertina; et referant ad Deum. et sic dicitur matutina. Et tenebra per oppositum dicitur ignorantia, quae ab Angelis est exclusa; unde dicuntur repleti fuisse sapientia .

Alio modo dicitur lux ipse Angelus propter irradiationem procedentem a summa luce secundum plenitudinem gratiae consummatae sive gloriae, qua dicuntur Angeli "illuminati, ut beate sapienterque viverenl "; et in hoc statu dicitur matutina cognitio proprie, quae nunquam fuit nisi in Angelis beatis.

Et sic diversis modis loquitur Augustinus.

Ex his patent rationes ad utra inque partem, quia rationes ad primam partem intelliguntur de cognitione matutina large dicta, scilicet primo modo. Rationes vero ad oppositum intelliguntur de cognitione matutina proprie dicta, quae scilicet est per gloriam. Et hoc curialius est dicere quam dicere, quod Augustinus dicat contraria, et tanquam instabilis modo dicat hoc, modo contrarium. Nisi enim distinguatur, quod dicitur super Genesim recte videtur contrariari ei quod dicitur undecimo de Civitate Dei. Quidquid tamen sit de opinione Augustini in productione rerum

quia infra determinatur, cum aliis Sanctis contradicere videatur

non est tamen credendum, quod tantus homo sibi contradicat, maxime in his quae non retractat. Verum qualitercumque intelligantur verba eius, magis standum est his quae dicuntur in libro de Civitate Dei, ubi loquitur asserendo, quam super Genesim ad litteram, ubi ipsemet protestatur se loqui inquirendo . Cum igitur ibi dicat, quod vere aliqua mora fuit inter creationem et lapsum Angeli, ac per hoc inter glorificationem et creationem, et cognitio matutina proprie sit gloriosa: tenendum est, quod illam non habuerunt a sui conditione.

Ad auctoritates igitur in contrarium aut solvendum est, quod ipse locutus fuerit inquirendo et opinando; aut certe respondendum est per distinctionem, ut praedictum est .