Cap. VIII.

De tribus modis libertatis liberi arbitrii: a necessitate, a peccato, a miseria.

Est namque libertas triplex, scilicet a necessitate, a peccato, a miseria .

A necessitate et ante peccatum et post aeque liberum est arbitrium. Sicut enim tunc cogi non poterat, ita nec modo. Ideoque voluntas merito apud Deum iudicatur, quae semper a necessitate libera est et nunquam cogi potest. Ubi necessitas, ibi non est libertas, ubi non est libertas , nec voluntas, et ideo nec meritum. Haec libertas in omnibus est, tam in malis quam in bonis. - Est et alia libertas, a peccato scilicet, de qua dicit Apostolus : Ubi Spiritus Domini, ibi libertas; et Veritas in Evangelio: Si Filius vos liberaverit, vere liberi eritis. Haec libertas a servitute peccati liberat et servos iustitiae facit, sicut e converso servitus peccati liberos iustitiae facit. Unde Apostolus: Liberati a peccato, servi facti estis iustitiae. Et item: Cum servi essetis peccati, liberi fuistis iustitiae. Hanc libertatem homo peccando amisit; ideoque Augustinus dicit, quod homo, male utens libero arbitrio, et se perdidit et ipsum, quia perdita est per peccatum libertas, non a necessitate, sed a peccato. Qui enim facit peccatum servus est peccati.

Istam libertatem, quae est a peccato, illi soli nunc habent, quos Filius per gratiam liberat et reparat, non ita, quod penitus sint sine peccato in hac mortali carne, sed ut in eis peccatum non dominetur neque regnet. Et haec est vera et bona libertas, quae bonam parit servitutem, scilicet iustitiae. Unde Augustinus in Enchiridio ait: " Ad iustitiam faciendam non erit aliquis liber, nisi, a peccato liberatus, esse iustitiae coeperit servus, et ipsa est vera libertas propter recti facti laetitiam, simul et pia servitus propter praecepti obedien-

tiam ".

Est alia libertas non vera, malae servituti adjuncta, quae est ad malum faciendum, ubi ratio dissentit a voluntate, iudicans, non esse faciendum quod voluntas appetit: ad bonum vero faciendum concordat ratio voluntati, et ideo vera libertas est et pia. De libertate autem ad malum et servitute mala ait Augustinus in Enchiridio : " Servi addicti peccato quae potest esse libertas, nisi quando eum peccare delectat? Liberaliter enim servit, qui sui Domini voluntatem libenter facit; ac per hoc ad peccandum liber est qui peccati servus est".

Hic quaeri potest, utrum haec libertas, qua quis liber est ad malum, sit libertas arbitrii. Si enim libertas arbitrii est, bonum quidem est, quia libertas . arbitrii bonum naturale est.

Quibusdam videtur, quod sit ipsa libertas arbitrii, quae semper bona est, sed propter peccati servitutem ad malum sit liberior et pronior; et ideo dicitur non vera esse libertas, quia ad malum est.

Aliis autem videtur, quod haec libertas ad malum, quam supra commemoravit Augustinus, non sit ipsa libertas arbitrii, sed sit quaedam pronitas peccandi et curvitas, quae ex peccato est et mala est.

Similiter etiam quaeri solet, utrum illa libertas vera, quae est ad iustitiam faciendam, sit ipsa libertas arbitrii. - Quidam dicunt, illam eandem esse, sed reparatam per gratiam, qua iuvante libera est ad bonum, sine gratia vero nou est libera ad bonum. Unde

Augustinus in Enchiridio : "Ista libertas ad bene faciendum unde erit homini addicto et vendito, nisi eum redimat ille qui dicit: Si Filius vos liberaverit, vere liberi eritis ? Quod antequam fieri in homine incipiat, quomodo quisquam de libero arbitrio gloriatur, qui nondum est liber ad operandum bene"?

Ecce aperte ostendit, liberum arbitrium per gratiam liberari, ut per illud bene operetur quis. Ideoque dicunt, illam libertatem veram, quae est ad bene faciendum, cuius supra meminit Augustinus, esse libertatem ipsam arbitrii, gratia Dei liberatam et adiutam.

Alii vero putant, non esse ipsam arbitrii libertatem, sed aliam quandam, quae ex gratia et libero arbitrio in mente hominis, Deo operante, incipit esse, cum reparatur .

Verum nobis magis placet, ut ipsa libertas arbitrii sit et illa qua quis liber est ad malum, et illa qua quis liber est ad bonum faciendum. Ex causis enim variis sortitur, diversa vocabula. Dicitur enim libertas ad malum faciendum, antequam per gratiam sit reparata; sed cum per gratiam fuerit reparata, dicitur libertas ad bonum faciendum, quia ante gratiam libera est voluntas ad malum, per gratiam vero libera fit ad bonum. Semper igitur voluntas hominis aliquo modo libera est, sed non semper bona est. Non enim est . bona nisi a peccato liberata, est tamen a necessitate libera. Unde Augustinus in libro de Gratia et libero arbitrio : "Semper in nobis voluntas libera est, sed non semper bona est. Aut enim libera est iustitiae, quando servit peccato, et tunc est mala; aut a peccato libera est, quando servit iustitiae, et tunc est bona ".

Est iterum libertas a miseria, de qua Apostolus ait: Et ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum Dei. Hanc libertatem habuit homo ante peccatum, quia omni carebat miseria et nulla tangebatur molestia, et plenius habebit in futura beatitudine, ubi miser esse non poterit. Sed in hac vita, quae est inter primum peccat tum et ultimam confirmationem, nemo a miseria liber est, quia poena peccati non caret.

Ex praedictis iam apparet, in quo per peccatum sit imminutum vel corruptum liberum arbitrium, quia ante peccatum nulla erat homini difficultas nullumque impedimentum de lege membrorum ad bonum, nulla impulsio vel instigatio ad malum. Nunc autem per legem carnis ad bonum impeditur et ad malum instigatur, ut non possit velle et perficere bonum, nisi per gratiam liberetur et adiuvetur, quia, ut ait Apostolus , peccatum habitat in carne. Liberum ergo arbitrium cum semper et in singulis sit liberum, non est tamen pariter liberum in bonis et in malis, et ad bona et ad mala. Liberius est enim in bonis, ubi liberatum est, quam in malis, ubi liberatum non est. Et liberius est ad malum, quod per se potest, quam ad bonum, quod, nisi gratia liberetur et adiuvetur, non potest.

De libertate, quae est ex gratia, et quae ex natura.

Libertas ergo, a peccato et a miseria per gratiam est, libertas vero a necessitate per naturam. Utramque libertatem, naturae scilicet et gratiae, notat Apostolus , cum ex persona hominis non redempti ait: Velle adiacet mihi, perficere autem bonum non invenio; ac si diceret: habeo libertatem naturae, sed non habeo libertatem gratiae: ideo non est apud me perfectio boni. Nam voluntas hominis, quam naturaliter habet, non valet erigi ad bonum efficaciter volendum vel opere implendum, nisi per gratiam liberetur et adiuvetur: liberetur quidem, ut velit, et adiuvetur, ut perficiat: quia, ut ait Apostolus, non est volentis velle, neque currentis currere, id est operari, sed miserentis Dei; qui operatur in nobis velle et operari bonum, cuius gratiam non advocat hominis voluntas vel operatio, sed ipsa gratia voluntatem praevenit praeparando, ut velit bonum, et praeparatam adiuvat, ut perficiat.