Bonaventure of Bagnoregio, In Secundum Librum Sententiarum

2. Item, "cuius usus malus est, ipsum quoque malum est", sicut " cuius usus bonus est, ipsum bonum "; sed usus potentiae peccandi est peccare, et peccare est malum: ergo et potentia peccandi est mala.

3. Item, sicut se habet potentia bene faciendi respectu boni, ita se habet potentia male faciendi respectu mali: sed omnis potentia bene faciendi, in quantum huiusmodi, est bona: ergo potentia male faciendi, in quantum huiusmodi, est mala.

4. Item, unaquaeque potentia completior est, quando est suo actui coniuncta ; sed potentia male faciendi, dum est coniuncta actui male faciendi, mala est: ergo si minus completa est, quando est separata ab actu, ergo videtur, quod etiam separata ab actu mala sit.

5. item, potentia mal efaciendi aut est bona, aut estimafa. Si est bona, et omne bonum est in Deo et a Deo : ergo videtur, quod potentia male faciendi, in quantum hujusmodi, et a Deo sit et in Deo sit, quorum utrumque falsum est: restat igitur, quod potentia peccandi sit mala.

Sed contra: 1. Si potentia peccandi est mala, ergo potens peccare est malus; sed iustus et sanctus potest peccare : ergo iustus et sanctus est malus.

2. Item, si potentia peccandi est mala, aut ergo malo poenae, aut malo culpae. Malo poenae non: quia illud sequitur malam culpae . Malo culpae non; quia culpa consequitur peccandi potentiam tempore et natura: prius enim et homo et Angelus peccare potuit, quam peccavit.

8. Item, si potentia peccandi est mala, aut ergo malitia, quam fecit, aut malitia, quae facta est in ipsa. Malitia, quam fecit, non oportet, quia multi possunt male facere, qui non faciunt nec fecerunt Si malitia, quae facta est in ipsa: sed contra: Augustinus in libro Octoginta trium Quaestionum probat, quod " nullo alio auctore potest homo fieri malus nisi se ipso. ": ergo non videtur, quod potentia peccandi, quantam est de se, mala sit.

4. Item, non sequitur: iste potest adulterari, ergo est adulter: ergo non sequitur: iste potest malum facere, ergo est malus: sed si potentia male faciendi esset mala, necessario sequeretur ad ipsam, esse malum: ergo etc.

Iuxta hoc quaeritur: unde hoc est, quod voluntas male faciendi est mala , et potentia male faciendi non dicitur esse mala? Quaeritur etiam: propter quid voluntas peccandi non dicitur involuntas, sicut potentia peccandi dicitur impotentia? Videtur enim, quod magis. Si enim voluntas peccandi maiorem dicit approximationem ad peccati defectum quam potentia peccandi; magis videtur, quod deberet cadere a propria ratione, ut voluntas peccandi diceretur involuntas, quam potentia peccandi dicatur impotentia.

CONCLUSIO.

Potentia peccandi, ut talis, non est mala.

Respondeo: Dicendum, quod sicut potentia respectu bonorum non dicit actualem ordinationem ad effectum, sed solum habitualem, voluntas vero dicit actualem ordinationem: sic et in malis intelligendum est, quod potentia non dicit actualem ordinationem ad defectum, sed potius habitualem. Unde non dicitur aliquis habere potentiam male faciendi, quia actualiter tendat in mala, sed quia potest tendere in malam. Voluntas autem actualem ordinationem dicit: non enim dicitur: iste vult malum, nisi quando actualiter tendit in malum. Sicut enim dictum fuit in primo libro , voluntas est approximatva ipsius potentiae ad agendum.

Et ideo, quia esse malum dicit aliquem defectum praesentem in eo vel circa id, de quo dicitur; hinc est, quod voluntas peccandi mala est, et velle peccare est malum: potentia autem peccandi sive posse peccare non dicitur esse mala.

Concedendae igitur sunt rationes ostendentes, quod potentia peccandi, in quantum huiusmodi, non est mala.

1. Ad illud vero quod primo obiicitur in contrarium de voluntate, dicendam, quod illud non valet, quia voluntas male faciendi plus ponit quam potentia male faciendi: dicit enim actualem ordinationem ad malum, vel, ut proprius dicam, actualem deordinationem. Unde sicut argumentum illud non valet: velle male facere est malam, ergo posse male facere est malum; ita nec illud valet, quod obiicit , quod potentia male faciendi non est aliud quam voluntas. Quamvis enim non sit aliud, alio tamen modo importatur per hoc nomen potentia, et alio modo per hoc nomen voluntas; quia in uno importatur in maiori elongatione, in altero vero in maiori approximatione: et ideo est ibi sophisma secundum accidens , sicut hic: eadem est voluntas, quae distat a malo, et quae approximatur malo: ergo si mala est, prout est approximata, ex comparatione ad malum similiter mala erit, prout est distans: assignatur enim hic, aliquid similiter accidenti et rei subiectae inesse.

2. Ad illud quod obiicitur, quod usus potentiae peccandi, in quantum hujusmodi, est malus; dicendum, quod illa maxima intelligitur de usu, ad quem unaquaeque res directe et de proximo ordinatur; sed potentia peccandi non ordinatur, nec directe nec de proximo ad actum peccandi; pro eo quod illa eadem potentia est ad opposita et ad suum oppositum ordinatur per se, ad hoc autem ordinatur per accidens . Unde oppositum peccati est eius usus, et peccatum est eius abusus; et ideo non sequitur, quod si peccare sit malum, quod propter hoc potentia peccandi, in quantum huiusmodi, sit malum. 3. Ad illud quod obiicitur, quod in bonis potentia benefaciendi est bona, ergo etc; dicendum, quod non est simile, quia in bonis bonitas actus est a bonitate potentiae: unde consuevit dici, quod non, quia bona facimus, boni sumus, sed quia boni sumus, bona facimus. Non sic autem est in malis: immo econtra, quia mala facimus, mali sumus . Et ratio huius est, quia, quamvis potentia non possit se per suum actum perficere, potest tamen se per suum actum deordinare et deficientem facere: et propter hoc non tantum addit bonum opus super bonum opus quantum ad rationem merendi, sicut peccatum super peccatum quantum ad rationem demerendi .

4. Ad illud quod obiicitur, quod completior est potentia, cum est suo actui coniuncta: dicendum, quod hoc verum est de actu, ad quem ordinatur simpliciter; sed non est verum de eo, ad quem ordinatur per accidens, maxime cum actus ille plus tenet rationem defectus quam effectus. Tunc enim magis deordinat, quam perficiat; et sic est in potentia peccandi respectu actus peccandi; et ideo magis recedit potentia a completione in hoc, quod peccat, quam in eo, quod potuit peccare.

5. Ad illud quod quaeritur, utrum potentia peccandi sit bona, an mala; dicendum, quod si dicatur potentia peccandi potentia, qua quis potest peccare, absque dubio bona est et a Deo est. Similiter, si dicatur potentia peccandi ordinata ad actum peccato substratum, similiter est a Deo. Si autem dicatur potentia peccandi ipsa potestas deficiendi, hoc modo non debet dici Bona nec mala. Bona non debet dici, quia non dicit aliquod ens, et nihil habet rationem entis, quod non habeat rationem boni . Mala non debet dici propter hoc, quod non dicit privationem alicuius boni nati inesse, nec dicit actualem defectum, sed habitualem: unde talis potentia non debet dici potentia mala vel deficiens, sed potentia defectiva; nec est proprie potentia, sed impotentia. Unde sicut non posse videre in lapide nec est bonum nec est malum, quia nec dicit positionem nec dicit privationem alicuius boni nati inesse ; sic intelligendum est de potentia peccandi in creatura rationali, secundum quod potentia peccandi dicit defectibilitatem, quae inest ei ex ratione creaturae, secundum quam ex nihilo habet esse.

Ex his patet responsio ad illud quod ultimo quaerebatur, quare videlicet voluntas peccandi dicitur esse mala, et non sic potestas. Hoc enim est ex hoc, quia voluntas est causa immediata et proxima respectu actuum, qui ex deliberatione procedunt.

Magis autem peccandi potentia dicitur impotentia, quam voluntas peccandi dicatur involuntas, pro eo quod nomen potentiae impositum est a positione et complemento: et ideo peccare diminuit de ratione potentiae, cum dicat defectum, sicut mortuus diminuit de ratione hominis. Nomen autem voluntatis impositum est a libertate et complacentia . Et quia peccatum est placitum et committi habet per liberum arbitrium; hinc est, quod quamvis depravet potentiam voluntatis, tamen non diminuit de ratione voluntatis, quia non habet ad ipsam repugnantiam, secundum quod sic nominatur: et propterea velle peccare velle est, posse autem peccare non est posse: et ideo dictum fuit in primo libro , quod Deus est omnipotens, et tamen non dicitur omnivolens .