QUAESTIO II. Ratione cuius partis primo insit animae peccatum originale.

Secundo quaeritur, ratione cuius partis primo insit auimae peccatum originale. Et quod primo insit ratione potentiae vegetativae, videtur:

1. Quia originale inest animae ex coniunctione . sui ad carnem corruptam ; sed anima maxime unitur carni secundum potentiam vegetativam, quae est prima potentia in ipsa: ergo videtur, quod primo insit ei ratione potentiae vegetabilis.

2. Item, hoc videtur alia ratione. Potentia generativa est ipsius animae vegetabilis; sed illa est, mediante qua originale transfunditur, et quae maxime per originale peccatum inficitur, sicut patebit inferius : ergo videtur, quod ratione vegetabilis primo et principaliter insit animae culpa originalis.

Quod autem ratione partis sensibilis, videtur.

3. Originale enim, sicut dicit Augustinus , est concupiscentia; sed concupiscentia primo et principaliter in parte sensibili radicatur, quoniam concupiscentia dicit appetitum boni ut nunc, praevia cognitione, et hoc competit parti sensitivae: ergo videtur, quod originale peccatum primo habeat fieri in anima secundum illam partem.

4. Item, in actuali perpetratione peccati videmus, quod peccatum pervenit ad rationem mediante sensualitate, pro eo quod perversio hominis incipit ab inferiori et a conversione ad bonum commutabile : ergo si peccatum originale incipit ab inferiori, videlicet a carnis infectione, et animam ab inferiori habet inficere: videtur, quod primo habeat animae inesse ratione potentiae sensitivae.

Quod autem primo insit ratione partis rationalis, videtur.

5. " Originale enim est carentia debitae iustitiae"; sed "iustitia habet esse in sola rationali voluntate primo et principaliter", sicut dicit Anselmus in libro de Conceptu virginali : ergo originale peccatum primo et principaliter ratione partis rationalis habet animae inesse.

6. Item, originale peccatum est peccatum mortale, ergo per ipsum anima est a Deo aversa: sed averti est ipsius portionis rationalis primo et principaliter: ergo videtur, quod originale peccatum primo habeat inesse animae ratione rationalis potentiae.

Sed quod primo insit ipsi animae ratione suae substantiae vel essentiae, videtur:

7. Quia origiuale contrahitur in anima ex unione ipsius ad carnem; sed per prius per naturam unitur substantia animae ipsi corpori quam potentiae organis; prius enim est vivere quam moveri : ergo prius per naturam inficitur animae substantia, quam inficiantur potentiae. Et si hoc verum est, originale primo inest animae ex parte suae substantiae.

8. Item, originale cum sit unum, inficit omnes potentias animae sed nihil unum est commune omnibus potentiis animae nisi eius substantia: ergo originale primo est in anima ratione suae substantiae. Est igitur quaestio, secundum quid originale primo insit animae: utrum scilicet ratione substantiae, aut potentiae; et si potentiae; utrum vegetativae, aut sensitivae, aut intellectivae.

CONCLUSIO.

Originale peccatum, prout est vitium, inest animae primo ratione partis sensitivae, sed prout est culpa, est in sola parte rationali.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod aliqui dicere voluerunt, originale peccatum sic traduci et contrahi ab auima, ut primo insit animae ratione substantiae suae, quae primo carni coniungitur; et consequenter mediante substantia ab ipso potentiae inficiuntur, pro eo quod non uniuntur potentiae carni infectae nisi per unionem substantiae. Et sicut una est gratia, quae reformat animam et eius potentias, quae, inquam, dicitur una, quia primo respicit animae substantiam, ut dicunt; sic est unum originale, quod omnes potentias animae inficit et deordinat. Sed si istud quis ita intelligeret, quod per originale peccatum primo haberet infici substantia quam potentiae, ita quod originale insit animae non ratione potentiae, sed ratione ipsius substantiae unitae; hoc non videtur intelligibile: tum quia originale est carentia debitae iustitiae, iustitia autem, cum sit rectitudo voluntatis, est primo in voluntate; tum etiam quia originale est concupiscentia, concupiscere autem non est actus substantiae nisi ratione potentiae; tum etiam quia in originali est deordinatio ipsius animae, deordinatio autem non est in anima nisi ratione potentiae, quia per ipsam potest ordinari et deordinari.

Unde sicut supra dictum fuit de gratia, quod ipsa respicit substantiam, non quia possit esse in animae substantia, circumscripta potentia, sed quia est in potentiis animae, secundum quod continuantur ad unam substantiam; sic etiam in proposito intelligendum est, ut originale peccatum dicatur substantiam animae respicere, quia inest potentiis animae, non ex actibus propriis, sed prout continuari habent in unam substantiam animae, prout est unita carni infectae, ita tamen, quod primo insit ipsa deordinatio potentiae quam substantiae. Non enim dicitur substantia ordinata vel deordinata nisi ratione potentiae.

Hoc igitur supposito, quod originale insit animae primo ratione potentiae, intelligendum est, quod dupliciter est loqui de originali peccato: aut prout est culpa reddens animam Deo odiosam; aut prout est vitium deordinans ipsam potentiam . Primo modo accipiendo, proprie inest animae secundum liberum arbitrium, et maxime secundum voluntatem. Ipsum enim solum est, secundum quod anima culpatur, vel laudatur, cum est in actu, et secundum quod est culpabilis vel laudabilis a suo ortu. Secundo modo accipiendo, scilicet prout dicit vitium deordinans potentiam, sic, quia fomentum istius deordinationis ortum habet a carne, et rationalis motiva curvari habet per appetitum sive concupiscentiam sensitivae, quae ad illicitum impellit et movet; sic dicendum est, quod peccatum originale sive vitium, quod nascendo contrahimus, inest animae primo ratione partis sensitivae.

Et sic patet responsio ad quaestionem propositam; patet etiam in parte responsio ad obiecta. Concedo enim, quod originale, prout est vitium in nobis, primo inchoat a parte sensitiva, quia modus corrumpendi e contrario est in nobis, quam fuerit in Adam. Ibi enim persona corrupit naturam, et ratio partem sensibilem, et voluntas carnem; et sic, cum e contrario sit in nobis , originalis corruptio ascendit ad partem rationalem mediante portione sensibili, secundum quod est vitiositas; licet, secundum quod est culpa, habeat esse in sola parte rationali, in qua est libertas arbitrii. Unde quatuor rationes mediae verum concludunt et concedendae sunt.

1. Ad illud vero quod primo obiicitur de parte animae vegetativa, dicendum, quod unio ad corpus non est tota causa contrahendi originale, sed unio cum possibilitate ad deordinationem. Non enim corrumpitur per originale, secundum quod est vitium, nisi quod est ad iustitiam aliquo modo ordinabile. Et quoniam vegetativa plus tenet modum agendi naturalem quam voluntarium; hinc est, quod originale non sic respicit vegetativam, sicut respicit sensitivam, in qua potest esse appetitus et delectatio coniuncta.

2. Ad illud vero quod obiicitur de vi generativa, iam patet responsio, quia in ea viget corruptio, non solum quia sit potentia animae vegetabilis, sed etiam quia ratione sensus adiuncti potest delectatione et concupiscentia deordinari.

7. Ad illud vero quod ultimo obiicitur, quod primo sit originale peccatum in animae substantia, et per unionem; dicendum, quod, sicut tactum est,

unio non est tota causa, sed requiritur ibi cum hoc possibilitas ad deordinationem peccati; talis autem non est in substantia, sed in potentia, ut praedictum est supra,

8. Ad illud vero quod obiicitur de unitate originalis, dicendum, quod hoc non concludit, quod originale primo sit in substantia, sed quod sit in potentiis, secundum quod continuantur ad unam substantiam, sicut prius explanatum est de gratia. Hoc autem melius explanabitur infra , cum agetur de unitate originalis peccati.

QUAESTIO ID. Utrum maior sit infectio generativae per originale peccatum quam alterius potentiae.

Tertio quaeritur, utrum maior sit infectio generativae per originale quam alterius potentiae. Et quod sic, videtur.

1. Illa vis est in nobis magis corrupta per peccatum, in qua maior est rebellio et inobedientia: sed talis est potentia generativa, sicut patet, quia membra illa non subiacent imperio rationis: ergo videtur, quod illa vis est magis corrupta.

2. Item, illa vis est magis per peccatum infecta, in cuius actu est maior erubescentia; sed maior est erubescentia in actu potentiae generativae quam in actu alterius potentiae: ergo etc.

3. Item, illa vis magis est in nobis corrupta, cuius actui magis necessaria est medicina; sed talis est generativa, cuius actus non potest fieri absque peccato, " nisi excusetur per Sacramentum matrimonii " ; quod quidem non contingit in aliis animae potentiis: ergo etc.

4. Item, illa vis magis est in nobis corrupta, in cuius actu maior est incurvatio; sed talis est potentia generativa, nam in eius actu totaliter absorbetur ratio, et efficitur homo totus caro: ergo maior est in ea corruptio.

5. Item, illa vis magis est in nobis corrupta, in qua magis regnat concupiscentia; sed talis est vis generativa, sicut patet per pruritum, qui sentitur in membris genitalibus: ergo illa vis maxime inter ceteras corrupta videtur per originalis concupiscentiae vitium.

Sed contra: 1. Per quae quis peccat, per haec et torquetur, ut dicitur Sapientiae undecimo : si ergo peccatum primorum parentum perpetratum fuit magis per nutritivam quam per generativam, immo minime per generativam; videtur, quod nutritiva magis debuerit esse corrupta.

2. Item, illa potentia est magis corrupta, quae minus potest refrenari; sed magis potest homo compescere appetitum potentiae generativae quam potentiae nutritivae: ergo videtur, quod vis nutritiva magis sit corrupta.

3. Item, si corruptio animae est ex carne , videtur, quod illa vis potissime sit corrupta, quae primo in carne et per carnem exercet suam operationem; sed talis est potentia nutritiva; longe enim ante nutritur homo quam generet, et prius appetit delectabilia gustus quam delectabilia tactus: ergo videtur idem quod prius.

4. Item, augmentativa tenet medium inter nutritivam et generativam

prius enim est nutriri, et postmodum augeri, et tertio generare sed inter omnes vires animae augmentativa minime corrupta est: ergo si medium sapit naturam extremorum , videtur similiter, quod et generativa minime deberet esse corrupta.

Iuxta hoc quaeritur, quare inter omnes sensus tactus plus habet de corruptione; et inter omnes po-tentias animae vegetativae generativa inter ceteras est in nobis magis corrupta.

CONCLUSIO.

Per peccatum originale maxime corrupta est vis generativa.

Respondeo: Dicendum, quod absque dubio inter omnes potentias sensibiles maxime corrupta est vis generativa. Unde, sicut communiter consuevit dici, aliae vires solummodo dicuntur corruptae; ipsa vero corrupta dicitur et infecta propter concupiscentiae pruritum et vehementiam, quae residet in ipsa.

Ratio autem, quare magis inficitur vis generativa quam alia potentia, sumitur ex hoc, quod ipsa est vis non solum deserviens personae, sed etiam deserviens naturae. Et ideo originalis corruptio sive vitium, quod inest naturae ex corruptione personae, per prius respicit illam potentiam quam aliam: deservit autem vis generativa naturae, in quantum per ipsam fit transfusio seminis in prolem. Et quoniam in illo semine est radix infectionis et corruptionis, hinc est, quod illa vis, quae est illius seminis administranva, plus habet in se de infectione et corruptione originalis.

Rursus, quia potentiae generativae in nobis iunctus est sensus, et potentia sensitiva respicit ipsum hominem in se, quodam modo habet vis ista deservire personae. Et quoniam inter omnes sensus tactus est maxime materialis et apprehendens cum maiori adhaerentia sensibilitatis ad sensibile ; et hic maxime viget in membris genitalibus ratione multitudinis nervorum: hinc est, quod modica corruptio ratione magnitudinis sensus plus inficit illam potentiam, quam inficeret aliam;

et propterea maxime in ea regnat pruritus et concupiscentia. Et quia post sensum tactus sensus gustus maxime est materialis inter alios , hinc est, quod inter alias vires magis sentitur inordinatio circa actum nutritivae sive gustativae.

Ex hac igitur duplici ratione una colligitur ratio sufficiens, quare anima per vitium originale plus inficitur in generativa quam in alia potentia. Et quia hoc probant rationes, quae ad primam partem inducuntur, ideo concedendae sunt.

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur in contrarium, quod nutritiva debet magis puniri, quia peccatum fuit primo perpetratum per eam; dicendum, quod illa ratio tenet, secundum quod peccatum Adae respiciebat personam, non secundum quod respiciebat naturam; et verum est, quod quantum ad illam vim acrius fuit punitus, quia fame et siti; et etiam eius posteri puniuntur per ieiuniorum abstinentiam, in quibus maior est poena, quam sit in carnis continentia.

2. Ad illud quod obiicitur, quod nutritiva minus potest refrenari; dicendum, quod aliquam potentiam minus posse refrenari, hoc est dupliciter: vel ratione vehementiae appetitus et delectationis, vel ratione indigentiae naturalis. Et cum non potest de facili refrenari propter vehementiam appetitus et inclinationis, magis est vitiata et corrupta. Cum vero hoc habet ratione indigentiae naturalis, non sequitur ex hoc, quod magis corrupta sit. Cum ergo dicitur, quod nutritiva minus potest refrenari, hoc non est ratione maioris vehementiae appetitus, sed hoc est ratione indigentiae naturalis, quia non potest sustentari sine cibo. Hon sic est de generativa, in qua non est improbitas appetitus propter necessitatem, sed propter corruptionis foeditatem. Et hinc est, quod primi motus generativae potius dicuntur peccata quam primi motus nutritivae.

3. Ad illud quod obiicitur, quod nutritiva magis unitur carni et per prius habet actum suum in carne; dicendum, quod ex hoc non concluditur, quod corrumpatur intensius, sed quod eius corruptio sentiatur diuturnius.

Praeterea, unio non est tota causa, sicut praedictum est supra .

4. Ad illud quod obiicitur de potentia augmentativa, dicendum, quod potentia augmentativa pure movet naturaliter nec habet sensum coniunctum, ratione cuius sentiatur delectatio. Et quoniam non subiacet voluntati, ideo per peccatum non habet deordinari. Rursus, quia sensum adiunctum non habet, hinc est, quod non est in ea delectatio concupisces tjae: non sic antem est in nutritiva et generativa. Utraque enim harum subiacet voluntatis imperio, et utraque harum habet sensura adiunctum. Et quia plus est in potestate voluntatis abstinere a coitu quam a cibo; et sensus tactus, qui maxime materialis est,

viget in organo generativae: hinc est, quod maior est in ea corruptio, non solum respectu potentiarum animae vegetabilis, sed etiam respectu potentiarum animae sensibilis. Et per hoc patet illud quod ultimo quaerebatur.