QUAESTIO I. Utrum omnes formae inducantur a Creatore, vel ab agente creato.

Primo ergo quaeritur, utrum omnis formae inductio sit a Creatore, an aliquod agens particulare sive creatum possit aliquam inducere. EI quod omnis sit a Creatore, videtur:

I. Primo auctoritate Domini in Ioanne: Pater meus usque modo operatur, et ego operor; sed si res producerentur quantum ad formam a natura, non propter hoc diceretur Deus usque modo operari: ergo videtur, quod omnis forma sit ab ipso. 2. Item, ratione videtur. Nobilius principium est forma quam materia, et magis dicit quid divinumi. ergo cum natura non possit in minus, quia non potest in productionem materiae, immo est a sola creatione, multo fortius videtur de forma.

3. Etiam, " principia rerum sunt incorruptibilia" ut vult Philosophus , ergo tam materia quam forma; sed incorruptibile est ingenerabile: ergo tam materia quam forma est ingenerabilis: ergo si producitur in esse, hoc non erit a natura, sed solum per creationem.

4. Item, omnis actio creaturae terminatur ad hoc aliquid , - sed forma non est hoc aliquid: ergo non terminatur ad formam. Ergo cum productio naturalis terminetur ad illud quod producitur per naturam, impossibile est, formam produci ab agente creato: nec materiam, hoc constat: et omne quod producitur, secundum aliquod horum producitur: ergo nihil.

b. Item, cum producitur forma, aut ex aliquo, aut ex nihilo. Si ex aliquo; sed omne quod est ex aliquo, habet aliquid sui constitutivum tanquam principium intrinsecum: ergo forma est composita ex materia et forma, quod absurdum est. Si ex nihilo; sed omne quod ex nihilo creatur, est a Creatore: ergo nulla forma est ab agente creato.

6. Item, cum forma est in potentia materiae, aut est in potentia in qua, aut a qua, aut ex gua. Non ex qua: hoc probatum est , cum forma non habeat materiale principium, ex quo constet, immo sit "in simplici essentia consistens": ergo in Jtio, vel a qua. Non a qua, quia materiae non est agere: ergo solum in potentia ut "" qua. Sed forma, quae solum est in potentia ut in qua, totaliter est ab extrinseco: et nulla talis forma est naturalis vel a natura: ergo nullum agens creatum potest naturalem formam producere.

Contra: 1. Omnis res, sicut vult Damascenus , et Philosophus, habet propriam operationem, alioquin aliquid esset otiosum in natura: sed omnis operatio boni alicuius est operatrix, alioquin est frustra: ergo videtur, quod omnis res aliquid possit producere sive operari ad alicuius productionem: aut ergo materiae, aut formae: non materiae: ergo formae.

2. Item, " unius corruptio est contrarii generatio "

nunquam enim abiicitur frigus, nisi per introductionem caloris, nec e converso

sed constat, quod agens creatum potest abiicere et, corrumpere contrarium: ergo potest se vel sibi simile inducere.

8. Item, certum est, quod calidum calefacit

qui hoc non novit indiget sensu

ergo calor ignis generat calorem: ergo pari ratione, qua calidum generat calidum, ignis generat ignem, cum non sit minoris virtutis.

4. Item, certum est, quod obiectum generat sibi similitudinem in speculo

quod patet: si obiectum amoveatur, nullo modo resultabit ibi similitudo

ergo pari ratione, si adsit materia disposita, agens potest generare sibi similein natura: ergo etc.

CONCLUSIO.

Agens creatum particulare potest educere formas substantiales, mitem corporales, quae sunt in potentia materiae, non solum in qua et a qua aliquo modo, sed etiam ex qua, quatenus in materia sunt secundum rationes seminales.

Respondeo: Dicendum ad hoc, quod de eductione formae in esse quadruplex fuit positio.

Quidam enim posuerunt latitationem formarum, sicut imponitur Anaxagorae, Et illud potest dupliciter intelligi: aut quod ipse poneret, formas actualiter existere in materia, sed non apparere extrinsecus, sicut pictura operta panno: et iste modus impossibilis est omnino, quia tunc contraria simul ponerentur in eodem. Alio modo dtesl inteligi sic, ut essentiae formarum sint in materia in potentia non solum latentis, sed entes in potencia, ut materia habeat in se seminales omnium formarum rationes, sibi a primaria conditione inditas

et illud concordat et philosophiae et sacrae Scripture

et per actionem agentis educerentur in actum. Sed hic intellectus non fuit huius positionis, sed primus, secundum quod expositores dicunt. Haec enim positio fuit, quod agens particulare nihil agat, sed tantum detegat .

Alia fuit positio philosophorum magis modernorum, quod omnes formae sunt a Creatore. Et haec positio potest dupliciter intelligi: uno modo, quod Deus sit principaliter agens et producens in omnis rei eductione, et sic habet veritatem: vel ita, quod Deus sit tota causa efficiens, et agens particulare non faciat nisi materiam adaptare, ut, sicut producit animam rationalem, ita et alias formas: et iste intellectus videtur fuisse illorum philosophorum.

Et iste intellectus est impossibilis, quia agens particulare aut inducit aliquid, aut nihil. Et si nihil: ergo nihil agit. Si aliquid inducit: ergo videtur, quod aliquam efficiat dispositionem: sed qua ratione potest in unam, et in aliam. Quare ista positio non est rationabilis ?

Tertia positio est, quod formae naturales fere -omnes, ad minus corporales, cuiusmodi sunt formae Felemenlares et formae mixtionis, sunt in potentia materiae et per actionem agentis particularis educuntur in actum: et ista est positio, quam videtur tenuisse Philosophus , et modo tenent communiter doctores in philosophia et theologia.

Sed tamen haec duas habet vias.

Nam quidam dicunt, quod huiusmodi formae sunt in materia in potentia receptiva et quodam modo activa sive cooperativa: quoniam materia et habet possibilitatem ad recipiendum, et etiam inclinationem ad cooperandum, et in agente est huiusmodi forma producenda sicut in principio effectivo et originali, quia omnis forma per naturam suae speciei recipit virtutem multiplicandi se: unde inductio formae est ab agente formam suam multiplicante. Et ponunt exemplum in candela, quo modo una inflammat multas, et ab uno obiecto relucent mullae imagines in pluribus speculis. Et huiusmodi formae, ut dicunt, non habent, ex quo sint materialiter, sed ex quo originaliter; et ideo non dicuntur creari nec dicuntur esse ex nihilo. Illud enim creatur, quod nullo modo est: sed talis forma sic producta aliquo modo est, tum ratione agentis tum ratione materiae.

Alia via est, quod formae sunt in potentia materiae, non solum in qua et a qua aliquo modo, sed etiam ex qua. Et hoc dicunt, non quia ipsa essentia materiae sit, ex qua res producitur, sed quod in ipsa materia aliquid est concreatum, ex quo agens, dum agit in ipsam, educit formam: non inquam ex illo tanquam ex aliquo, quod sit tanquam aliqua pars formae producendae, sed quia illud potest esse forma et fit forma, sicut globus rosae fit rosa. Et ista positio ponit, quod in materia sint veritates omnium formarum producendarum naturaliter: et cum producitur, nulla quidditas, nulla veritas esseutiae inducitur de novo, sed datur ei nova dispositio, ut quod erat in potentia fiat in actu. Differunt enim actus et potentia, non quia dicant diversas quidditates, sed dispositiones diversas eiusdem: non tamen sunt dispositiones accidentales, sed substantiales. Et hoc non est magnum, si est in potentia agentis creati, ut quod est uno modo faciat esse alio modo.

Et haec positio inter omnes praedictas videtur esse intelligibilior et veritati vicinior. Hanc positionem credo esse tenendam, non solum quia eam suadeat ratio, sed etiam quia confirmat auctoritas Augustini super Genesim ad litteram, quam Magister allegat: quod "quae producuntur a natura secundum rationes seminales producuntur ". Quid autem sint istae rationes seminales, videbitur infra , quando de eis erit sermo.

Secundum hanc igitur positionem sustinendum est, quod agens particulare educit formas et inducit et res naturales producit. Et rationes ad hoc inductae sunt concedendae.

1. Ad illud ergo quod objicitur, quod Deus operatur usque modo; dicendum, quod verum est, quia vel per se operatur, vel cum aliis; unde argumentum non valet: Deus usque modo operatur, ergo agens creatum ei non cooperatur.

2. Ad illud quod obiicitur, quod non potest in materiam; dicendum, quod non est simile, quia materiale principium non est in alio ut in potentia, cum sit de se potentia; tunc enim potentia esset in potentia, et educeretur potentia de potentia, quod non est intelligibile. Secus est in forma, ut visum est; et ideo non est simile.

Potest etiam suini ratio es parte agentis, quia productio creaturae. cum sit agens limitatum, est productio similis a simili; sed constat, quod nihil agit ratione materiae, sed formae: ideo magis potest in formam quam in materiam.

3. Ad illud quod obiicitur, quod principia rerum sunt incorruptibilia; illud intelligitur in universali, non in particulari; vel intelligitur secundum essentium, non secundum esse; et ideo forma in particulari generatur et corrumpitur.

Vel potest dici, quod essentia eius manet in potentia post corruptionem, sicut ante generationem.

4. Ad illud quod obiicitur, quod actio naturae ad hoc aliquid terminatur; dicendum, quod, sicut dicit Philosophus, proprie loquendo, " forma non generatur, sed compositum ". Cum enim producitur forma, non producitur in se nec per se, sed ut in materia; et sic facit compositum, et ad illud terminatur generatio; nihilominus generatio vel productio naturalis respicit compositum principaliter gratia formae.

5. Ad illud quod obiicitur. utrum ex aliquo, aut ex nihilo: dicendum, quod secundum tertiam positionem formae producuntur ex aliquo, sed non ex aliquo materialiter vel constitutive, sed ex aliquo originaliter. Vel secundum quartam opinionem fiunt ex aliquo; non quod ex dicat partem, sed dicit consubstantialitatem, sicut rosa ex globo, quia globus fit rosa.

6. Et per hoc patet ultimum. Concedo enim. quod formae naturales sunt in materia quantum ad potentiam et in qua, et ex qua, et a qua, secundum praedictum modum. Et si tu obiicias, quod materia non agit nec constituit; dicendum, quod essentia materiae solum se habet per modum receptivi; sed seminarium inditum se habet quodam modo per modum activi, quodam modo per modum passivi, quoniam cooperatur agenti, et nihilominus ipsum variatur ab una dispositione in aliam, ut dictum est.

Haec igitur est summa positionis, quod agens creatum nullam quidditatem, nec substantialem nec accidentalem, omnino producit, sed entem sub una dispositione facit esse sub alia.