QUAESTIO I.

Utrum a primo efficiente debuerit, vel potuerit esse rerum multitudo.

Quaeritur ergo primo, utrum a primo efficiente debuerit, vel potuerit esse rerum multitudo. Et quod non, videtur primo sic:

1. Per Philosophum : "Idem, uniformiter se habens, natum est efficere idem": sed efficiens primum unum est omnino uniformiter se habens: ergo videtur, quod nunquam multa facere potuerit, ergo unum solum.

2. Item, a summe bono nunquam possunt esse mala, a summe vero non possunt esse falsa: ergo a summe uno non possunt esse multa.

3. Item, mundus sensibilis dicitur assimilari mundo archetypo, qui est in mente divina

ad illius enim expressionem factus est

sed in illo omnia sunt unum: ergo et in hoc mundo: ergo videtur, quod ab illo non potuerit esse multitudo .

4. Item, a Deo exitus est per generationem, per spirationem et per creationem: sed per generationem non emanat nisi una sola persona, et similiter per spirationem: ergo per creationem non egreditur nisi una sola creatura.

Contra: 1. Quanto substantia producens est melior, tanto magis est sui diffusiva, et quanto magis est sui diffusiva, tanto pluribus nata est se communicare; sed primum efficiens est optimum inter omnia: ergo etc.

2. Item, quanto substantia spiritualior, tanto plurium est cognitiva : sed suprema substantia est spiritualissima: ergo multorum est cognitiva. Sed non est cognitiva multorum praecedentium se vel comitantium: ergo multorum ab ipsa exeuntium.

3. Item, quanto substantia simplicior, tanto potentior, quia " virtus quanto magis unita, tanto magis infinita "; sed quanto potentior, tanto in plura potest: ergo si substantia primi principii est simplicissima, ergo potest et debet ad sui manifestationem producere multa, cum ipsa sit unica.

4. Item, quanto causa prior, tanto universalior, unde prima est universalissima : et quanto universalior, tanto plurium principium: ergo cum principium productivum universi sit simpliciter primum, debuit ergo et potuit exire ab ipso multitudo rerum.

CONCLUSIO.

Multitudo rerum est a principio uno, quia est principium et primum et unice unum.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam notandum est, quod si de principio intrinseco quaeratur, unde veniat multitudo rerum, maxime secundum speciem, patet, quod a forma. Sed unde veniat multitudo formarum tanquam a principio effectivo extrinseco, patet, quod ab efficiente uno. -Sed qualiter potest venire multitudo a principio summe et perfectissime uno, difficile est intelligere. Et aliqui circa hoc erraverunt

Quidam enim dixerunt, quod quamvis unus esset rerum Conditor, tamen multa et varia facit propter multitudinem formarum idealium.

Sed illud improbatum est in primo libro , ubi ostenditur, quod omnes illae unum sunt: nec est in Deo secundum rem alius numerus quam personarum.

Aliqui vero dicere voluerunt, quod hoc erat propter multitudinem mediorum. Deus enim, cum sit unus et summe simplex, intellexit se: et se intelligendo et nihil aliud, produxit primam Intelligentiam; et illa Intelligentia intellexit se et Deum, et ideo produxit duo, scilicet aliam Intelligentiam et orbem suum: et sic descendendo et multiplicando.

Et ista opinio in lectione praecedenti est improbata, ubi ostenditur, quod Deus immediate producit omnia.

Tertii dixerunt, quod multitudo rerum erat a principio unico propter multitudinem et infinitatem rcflexionum quibus divinus intellectus supra se reflectitur et intelligit se, et intelligit, se intelligere: et sic usque in infinitum.

Sed illud nihil est. Primum, quia falsum est, quod in Deo sit multitudo reflexionum , cura Deus sit suum intelligere. Item, ex hoc nunquam proveniret nisi diversitas secundum numerum.

Et ideo est positio recta, quod multitudo in . rebus est a principio uno, quia est primum principium et unice unum. Quia enim est principium simpliciter primum, ideo fecundum et potens est fecunditate infinita et immensa. Si enim unitas, quae est prima in genere numeri, est principium, a quo possunt infiniti numeri egredi, et punctus, a quo inlinilae lineae: quod est simpliciter primum est ita potens, quod omnino immensum . Propter ergo immensitatem infinita potest, sed propter immensitatis manifestationem multa de suis thesauris profert, non omnia, quia effectus non potest aequari virtuti ipsius primae causae. - Quia vero unice unum, ideo simplicissimum et spiritualissimum et perfectissimuni: quia simplicissimum, maximae potentiae: quia spiritualissimum, maximae sapientiae: quia perfer ctissimum est, bonitatis summae: quia maximae potentiae, multa potest: quia maximae sapientiae, multa novit: quia summae bonitatis, multa vult producere et se communicare.

Et ideo a principio uno, quia primum et unum, exit multitudo.

1. Quod ergo obiicitur, quod idem similiter se habens etc.: dicendum, quod intelligitur in his agentibus, quorum virtus est arctata et limitata: et hoc non habet locum in Deo .

2. Quod obiicitur, quod a bono non sunt mala: dicendum, quod non est simile, quia mala et falsa dicunt privationes et defectus, et ideo non habent causam efficientem, sed deficientem, qualem non decet esse Deum: sed multitudo est positio, et ideo causam habet effectivam.

3. Quod obiicitur de archetypo et sensibili mundo, dicendum, quod iste imitatur illum in quantum potest, sed deficit. In illo enim est summa pulcritudo per omnimodam unitatem: hic autem, si esset unitas, non esset pulcritudo, quia non esset ordo nec perfectio. Et ideo, ut mundus hic imitaretur in perfectione et pulcritudine, oportuit, quod haberet multitudinem, ut multa facerent quod unum facere per se non posset .

4. Quod ultimo obiicitur de generatione et spiratione, iam patet: quia genitus aequalis generanti per omnia implet et imitatur ipsum, similiter et Spiritus sanctus: et ideo superflueret aliam ponere personam . Sed non sic est in creatura, quae est bonitatis finitae: ideo quod non potuit capere creatura in se, accepit quodam modo in sibi socia, ut sic ex multis una perficeretur mundialis machina.