QUAESTIO II. Utrum in daemonibus sit malae voluntatis continuatio.

Supposito, quod in voluntate daemonum non sit possibilis rectificatio, quaeritur secundo, utrum sit in eis raalae voluntatis continuatio. Et quod sic, videtur.

1. Secundae ad Corinthios sexto : Quae consentio Christi ad Belial ? Glossa: "Sicut Christus omnia bene facit, ita diabolus omnia male "; sed semper facit aliquid, quia est substantia spiritualis, non lassata in operando: ergo etc.

2. Item, primae Ioannis tertio : Diabolus ab initio peccat: Glossa: "Ab initio suae creationis incipiens, peccat continue usque in praesens ".

3. Item, Augustinus, de Fide ad Petrum , loquens de daemonibus dicit: " Nec mala possunt voluntate carere nec poena ". Si tu dicas, quod loquitur de habitu, non de actu; obiicitur, quod de actu, per Hieronymum , qui dicit, quod " diabolus adhuc idem sibi arrogat, quod prius praesumserat".

4. Item, hoc videtur ratione. Diabolus est obstinatus: sed obstinatio est confirmatio in priori malo: ergo diaboli voluntas est confirmata in malo, quod commisit, ergo ab illo non potest recedere: ergo etc.

5. Item, Angeli confirmati in bono, continue habent bonam voluntatem habitu et actu, et eandem, quam habuerunt in sui glorificatione: ergo ab oppositis similiter videtur de daemonibus, cum sint obstinati in malo, sicut illi confirmati in bono.

6. Item, si posset ab actu malae voluntatis desistere, posset aliquo modo se ad gratiam preparare, quia dimittere actum peccati est praeparare se ad gratiam: sed ipse nullo modo hoc potest, sicut supra probatum est: ergo etc.

Contra: 1. Iacobi secundo : Daemones credunt et contremiscunt: sed credere et timere non sunt actus malae voluntatis: ergo videtur, quod aliquando moventur sine obliquitate, et ita aliqua est interpolatio.

2. Item, si contremiscunt, et timor retrahit a malo actu, ergo videtur, quod aliquando desistant.

3. Item, secundae Petri secundo : Daemones non portant adversus se execrabile iudicium: Glossa: " Magnitudine poenarum territi, a iudicio praesumtionis desistunt)); ergo videtur, quod cessaverit in eis praesumendi perversitas, saltem quantum ad actum.

4. Item, daemones naturaliter diligunt Deum, unde dicit Augustinus , quod " nullius conscientia potest Deum odisse": et si non diceret, videtur verum, quia " vitium non delet extrema naturae vestigia". Si igitur diligere Deum est naturale, ergo adhuc sunt habiles et apti ad hunc actum. Esto ergo, quod exeant in actum, cum non moveantur simul pluribus motibus; tunc, ut videtur, cessant ab actu malae voluntatis.

5. Item, diabolus, tentans hunc hominem, potest desistere ab actu exteriori, ita quod nihil mali exterius nec illi nec alii faciat: sed plus sumus domini actuum interiorum quam exteriorum: ergo potest desistere, ut nihil actu male velit.

6. Item, videtur, quod voluntas prima superbiendi in eo desierit, quia cessante causa cessat effectus; sed ratio, quae movit diabolum ad appetendam divinam celsitudinem, fuit pulcritudo et strenuitas naturalium et praeexcellentia respectu omnium - ideo speravit posse obtinere et appetiit - sed modo non habet in se istam celsitudinem: ergo, ut videtur, nec illam voluntatem: ergo videtur in eo variata affectio.

7, Item, differt dilectio et appetitus, quia dilectio est boni, sed appetitus est boni ut unibilis, quia homo appetit bonum sibi, et bonum sibi non est nisi unibile sibi; sed diabolus bene videt, quod non potest ad Dei celsitudinem pervenire, quia revelata est ei sua damnatio, et ut dicit Augustinus de Mirabilibus sacrae Scripturae . " ad suae damnationis cumulum desperavit".

CONCLUSIO.

Daemon non tantum quoad malae voluntatis deformitatem et pronitatem continuitatem habet, sed etiam semper omnem actum deformat et depravat, et ita continuo peccat.

Respondeo; Dicendum, quod loqui contingit de mala voluntate tripliciter, scilicet quantum ad deformitatem, quantum ad pronitatem et quantum ad actualitatem.

Quantum ad deformitatem est in mala voluntate diabolus continue, ita quod nulla intervenit variatio per deformitatis desitionem sive minorationem, quia ita adhaesit macula peccati voluntati diaboli, ut nullo modo possit ab illa separari. - Quantum ad pronitatem est continuatio eiusdem, ita tamen, quod intervenit variatio quantum ad modum inclinandi. Diabolus enim ad id ipsum, quod primo appetiit, etiam nunc pronitatem habet, sed differenti modo quam prius. Prius enim appetiit cum proposito obtinendi, unde dixit: Ponam sedem meam ad aquilonem etc; nunc appetit quantam in se est, sicut ambitiosus, qui sperat obtinere episcopatum, et si non obtineat, non recedit ambitio, sed modus ambiendi variatur; sic et in diabolo est. - Quantum vero ad actualitatem est continuatio in actu peccandi, sed tamen intervenit variatio quantum ad genus, quia non peccat continue peccato unius generis, cum non moveatur simul motibus diversis. Modo enim peccat superbia, modo inwia, modo aliis modis; tamen voluntas eius nunquam requiescit, quia nunquam lassatur, cum sit incorruptibilis. Et cum in ea regnet perversitas, mper omnem actum, quem elicit, deformat et depravat, et ita continue peccat. - Et concedendae sunt rationes ad hoc inductae.

1- Ad illud quod obiicitur, quod credunt et contremiscunt: dicendum, quod actus iudicalui bonus dupliciter: aut ex se, ut puta, quando est actus virtutis elicientis ipsum, ut abstinere a vola ptalibus, et consimiles; aut ex adiuncto, sicut ire ad sanctum Iacobum. Sic actus dicitur malus dupliciter: aut quia directe elicitur a vitio, ut velle praeesse: aut quia vitium deformans concomitatur, ut dare eleemosynam propter vanam gloriam vel cum murmure et impatientia. Et hoc modo deformat diabolus actum credendi, quia cum murmure et impatientia et displicentia illius quod credit, movetur in actum illum: et ita credendo peccat, non quia credit, sed quia non eo modo credere debet, quo credit Similiter iudicandum est, si diabolus Deo obediat.

2. Ad illud quod obiicitur de timore, dico, quod verum est, quod timent; sed tamen timor ita exilis est, et voluntas peccandi adeo est improba, quod propter hoc non cessat , sicut in latrone, qui licet timeat furcas, tamen propter appetitum furandi non cessat a furto: et in ipso timore peccat, quia displicet ei Dei iustitia, quam formidat.

3. Ad illud quod obiicitur, quod a iudicio praesumtionis desistunt: dicendum, quod, sicut dictum est, quamvis non audeant appetere quod primo ausi sunt, tamen improba voluntate non desistunt appetere: et si viam possent invenire, per quam crederent attingere, absque dubio idem praesumerent. Unde quamvis iudicium sit variatum propter paenarum intuitum: tamen appetitus non est avulsus nec malum desiderium, immo regnat actu.

4. Ad illud quod obiicitur de motu naturali, respondent quidam, quod natura, etsi non sit exstincta, est tamen adeo consopita et liberi arbitrii malitia superata, quod in actum suum non potest exire.

Aliter tamen potest dici, quod, sicut libera voluntas deformabat actum credendi, ita etiam deformat actum naturalem, cum ei adiungitur. Exemplum huius est hoc. Licet avarus naturaliter appetat beatitudinem, tanta est perversitas iudicii in eo et voluntatis, ut non dicat esse beatitudinem nisi in divitiis: et ita nunquam exit in appetitum beatitudinis, nisi ut est in divitiis; et ita appetendo illam beatitudinem peccat, quia motum illum, quem natura inchoat incitando, voluntas consummat deformando. Sic intelligendum, quod diabolus naturaliter diligit Deum ut conservatorem, sed voluntas diaboli illam dilectionem refert ad propriam utilitatem: ideo peccat, quia, etsi Deum diligat, tamen propter se diligit. Bene igitur concedo, quod exit in actum naturalem, sed nunquam in. pure naturalem.

5. Ad illud quod obiicitur, quod potest desistere ab actu exteriori; dicendum, quod non est simile, quia cum diabolus non obdormiat, semper in eo vigent interiores virtutes, et ita semper sunt in actu, velit nolit, sicut in homine vigilante. Sed opus ad alterum subest omnino libero arbitrio, ideo potest cessare ab hoc et ab omni : in interiori potest cessare ab hoc vel ab illo secundum diversas conversiones, sed nunquam ab omni

Quod ergo dicitur, quod magis sumus domini actuum interiorum: si intelligatur quantum ad cohibitionem propriam, manifeste falsum est; si quantum ad cohibitionem alienam, verum est, quia aliquis potest me cohibere ab actu exteriori et compellere; non sic est de interiori.

6. Ad illud quod obiicitur, quod non videtur modo superbire, quia cessavit causa: dicendum, quod est causa inducens, sed tamen non efficiens nec conservans: et hac cessante, non cessat effectus, sicut patet manifeste: et talis fuit in diabolo pulcritudo. Est alia efficiens et conservans: et talis fuit voluntas diaboli obliqua et aversa , et haec semper est in diabolo, ideo semper est in eo superbia: et quamvis non assurgat ad illud obtinendum, tamen adhuc assurgit ad illud quod potest, et amplius quam potest, quia ad dominium hominum, et mal xime Sanctorum.

7. Ad illud quod ultimo obiicitur, quod appetitus est rei unibilis: dicendum, quod appetitus absolutus et deliberatus est rei unibilis et possibilis: et iste est appetitus cum eligentia. Sed appetitus velleitatis, qui est impossibilium, non est rei unibilis secundum veritatem, sed rei, quae desideratur, sicut aliquis appetit esse velox sicut hirundo et similia . Diabolus autem quod prius appetiit, eo modo quo appetiit, voluntate eligentiae non appetit, sed solum quantum est ex se.

Si tamen aliquis contendat, quod appetit: fatendum est, quod iudicium eius est perversum sive aestimatio, saltem intellectus practici, quo iudicat, se ad illud posse pervenire, quamvis iudicium speculationis dictet contrarium.