QUAESTIO II. Utrum concupiscentia sit a Deo.

Secundo quaeritur circa hoc, a quo sit ipsa concupiscentia tanquam a principio. Et est quaestio, utrum sit a Deo. Et quod non, videtur.

1. Ad Romanos sexto : Vetus homo noster crucifixus est; Glossa: " Vetus homo est fomes, qui ex nobis est, non ex Deo ".

2. Item, Augustinus in libro Quinque Responsionum : " Credite, malum ex diabolo, non bonum ex Deo esse libidinem "; sed libido et concupiscentia idem sunt: ergo etc.

3. Item, " Dei Filius assumsit omne quod in nostra natura plantavit " ; sed concupiscentiam non assumsit: ergo concupiscentia non est in nobis a Deo.

4. Item, omne quod est a Deo, est bonum et de se ad bonum ordinatum; sed concupiscentia malum est et ad malum ordinata, cum eius usus, scilicet actus concupiscendi, sit maluis: ergo videtur, quod concupiscentia non sit a Deo.

5. Item, fomes , in quantum huiusmodi, est causa originalis in prole, et ita est causa originalis necessaria et determinata, quod non attenditur ibi libertas voluntatis: sed quod est causa alicuius rei, necessario et determinate ordinatae ad malum, est causa mali. Si ergo fomes esset a Deo, tunc sequeretur, quod peccatum originale esset a Deo. Quodsi hoc est falsum, restat, quod et primum.

Sed contra: 1 Augustinus de Libero Arbitrio : " Omnis poena peccati iusta est et supplicium nominatur "; sed concupiscentia, quae remanet post baptismum, poena est: ergo iusta est. Sed omne quod justum est, a Deo est: ergo etc.

2. Item, omnis poena aut est acta, aut inflicta, aut contracta ; sed fomes non est poena acta, quia est in parvulis, qui nihil boni vel mali egerunt. Non est poena contracta, quia fuit in Adam, qui non processit ex alio parente. Restat igitur, quod est poena inflicta. Sed omnis talis poena est a divina iustitia: ergo etc.

3. Item, concupiscentia dicit amoris intensionem, amoris autem intensio dicit positionem; sed omne quod dicit aliquam positionem, est ab illo, a quo procedit omne ens : ergo etc.

4. Item, eius est auferre dominium, cuius est et dare: si ergo Deus dedit dominium homini vel spiritui rationali super vires inferiores; videtur, quod illius solius fuit auferre. Sed auferre dominium non est aliud quam infligere deordinationem concupiscentiae in sensualitate, ob quam caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem . Si ergo illud dominium a Deo est ablatum, videtur, quod concupiscente vitium ab ipso sit inflictum.

5. Item, quod bestiae homini non obtemperent, hoc est ex divina dispositione, secundum quam sapienter omnia reguntur: ergo pari ratione, quod vires inferiores non obediant superiori, hoc est ex ultione divina. Et quod istud verum sit, multae auctoritates Sanctorum videntur dicere, quae innuunt, quod ideo rebellio est homini inflicta, quia homo fuit rebellis Deo; haec autem rebellio nihil aliud est quam concupiscentiae vilium.

CONCLUSIO.

Concupiscentia, prout dicit poenam ad culpam ordinatam et appetitum substratum, est a Deo, non vero, prout est proprie concupiscentia sive prout dicit appetitus excessum.

Respondeo: Dicendum, quod dupliciter est loqui de ipsa concupiscentia: aut secundum quod est poena, aut secundum id quod est concupiscentia . Si loquamur de ipsa, secundum quod est poena, sic dicit ordinem ad culpam; et hoc modo habet causam promerentem et causam ordinantem. Meretur enim homo habere talem rebellionem ex sua culpa et inobedientia; Deus vero hoc malum ad aliud praeexistens ordinat ex sua iustitia.

Alio modo est loqui de concupiscentia, secundum id ''quod est'; et sic concupiscentia duo dicit. Dicit enim appetitum, dicit nihilominus in actu appetitus excessum. Appetitus, inquam, ille substratus bonus est et a Deo est. Excessus autem ille in appetendo, etsi videatur esse positio, plus tamen est privatio, nec habet causam efficientem, sed deficientem. Et ideo, quia Deus nullius est causa deficiens, ''hoc modo non ponitur esse a Deo, sed potius a libero arbitrio per culpam deficientem, et a diabolo instigante.

Quod autem cuncupiscentia ratione excessus privationem dicat, quamvis videatur dicere positionem, hoc planum est. Hoc enim est concupiscentia respectu virtutis appetitivae, quod est paralysis respectu motivae. Et quemadmodum membrum paralyticum tremulat et movetur velocissime; et hoc non venit ex virtutis augmento, sed potius ex virtutis decremento, nec ex virtutis fortificatione, sed potius ex dissolutione: sic et in concupiscentia intelligendum est, quod appetitus in amore rei temporalis exardescit, nec potest se ipsum continere, immo in continuo motu et concupiscentiae iteratione consistit: hoc, inquam, intelligendum est provenire ex defectu retinaculi, sicut moventur ferae, ruptis vinculis, et naves, destructis gubernaculis .

Concedendae sunt igiter rationes ostendentes, quod concupiscentia non sit a Deo, prout concludant de concupiscentia, secundum id quod est.

1. Ad illud vero Augustini, qui dicit, quod omnis poena iusta est: dicendum, quod intelligit de poena sub ratione poenae; sic enim iusta est ratione iustae ordinationis ad praecedentem culpam.

Pos set tamen dici, quod intelligit de poena, quae pure poena est, hoc est, quae ita poena est, quod nec est culpa, nec de se ordinata ad culpam. Concupiscentia vero, aut culpa est, aut ordinata ad culpam; et ideo non habet locum hic auctoritas illa .

2. Ad illud quod obiicitur, quod omnis poena aut est acta, aut inflicta, aut contracta; dicendum, quod concupiscentia in Adam fuit acta, pro eo quod peccando se ipsum privavit originali iustitia et induxit in se concupiscentiam. In nobis vero est poena contracta, pro eo quod a parentibus contrahimus carnem infectam, quae facit, concupiscentiam esse in anima sibi unita.

3. Ad illud quod obiicitur, quod omnis positio a Deo est, et concupiscentia dicit positionem etc.; dicendum, quod sicut claudicatio et tremulatio positionem dicit quandam, quia ponit actum et virtutem progressivam; dicit etiam nihilominus defectum et privationem

claudicatio enim defectum in crure ponit , tremulatio vero defectum in virtute movente sive ineptitudinem circa mobile

sic et in proposito intelligendum est esse, ut prius explanatum est. Et ratione eius quod est ibi positionis, absque dubio a Deo est; ratione vero eius quod est ibi defectus et privationis, non est quaerenda causa efficiens, sed deficiens.

4. Ad illud quod obiicitur, quod Dei est auferre dominium, cuius est dare; dicendum, quod ipse, cui datum est dominium, ex mala custodia potest amittere. Et sic intelligendum est, hominem perdidisse dominium illud, quod habebat ratio super vires inferiores; et hoc, non quia sit ei ablatum violenter, sed quia, cum esset in sua potestate tale dominium in se conservare, ex propria incuria et negligentia noluit et amisit; sicut homo, dum peccat, a semetipso fugat gratiam divinam, et Deus dicitur auferre, quia iusto suo iudicio ultra non apponit, dum homo reddit se ipsum indignum ad donum Dei percipiendum.

5. Et per hoc etiam posset responderi ad sequens obiectum de amissione dominii bestiarum. . Potest tamen et aliter dici, quod non est simile, quia quod bestia non obtemperat homini, hoc non ponit culpam, nec in bestia, quae non subiacet, nec in homine, qui non praesidet; secus tamen est in sensualitate et ratione. Cum enim sensualitas rationi repugnet movendo et inclinando ad illicitum, ipsa talis repugnantia est ei culpa; et ideo proprie non debet dici talis rebellio esse a Deo, nec Deum indixisse concupiscentiam. Et si aliquae tales auctoritates inveniantur, inlelligendae sunt et exponendae, ut loquantur de concupiscentia, secundum quod est poena. Et sic patent obiecta .