QUAESTIO II. Utrum tentatio carnis a tentatione diaboli possit separari.

Secundo quaeritur, utrum contingat, tentationem carnis a tentatione diaboli separari. Et quod sic, videtur.

1. Quaecumque dividuntur ex opposito, unum . potest esse sine altero sive separari potest ab altero ; sed tentatio carnis dividitur contra tentationem hostis: ergo etc.

2. Item, diabolus tentavit hominem primum et tentavit Christum ; sed nec caro Christi, nec caro hominis primi ad malum impellebat: ergo neuter a carne tentabatur: igitur cum tentarentur a diabolo, tentatio, quae est a diabolo, separatura tentatione, quae est a carne.

3. Item, esto, quod diabolus nunquam nobis mala suggereret, nihilominus sensus nostri ad malum ab adolescentia proni essent : ergo omni tentatione diaboli circumscripta, adhuc homo tentaretur a carne propria,

4. Item, aliud est inquinamentum carnis, et aliud inquinamentum spiritus ; sed diabolus impellit ad peccata spiritualia, caro vero ad peccata carnalia: ergo cum peccatum spirituale possit esse sine carnali, et e converso, videtur, quod tentatio carnis sequestrari habeat a tentatione diaboli.

5. Item, quaecumque duo sic se habent, quod in uno contingit mereri et in alio demereri; illa contingit an invicem separari: sed tentatio hostis est materia exercendae virtutis, tentatio vero carnis semper est a culpa vel cum, culpa, sicut dicit Magister : ergo una istarum sequestrari habet ab altera.

6. Item, tentatio carnis et hostis differunt, sicut dicit Magister in littera , sicut tentatio exterior et interior; sed quod est exterius sequestrari habet ab eo quod est interius: ergo et tentatio carnis ab ea quae est a diabolo. Quodsi tu dicas, quod tentatio, quae est ab hoste, est ita interior, sicut tentatio, quae est a carne; per hoc non effugitur, quia, cum Deus fidelis non permittat hominem tentari supra id quod possit , et alter istorum modorum ad exercitandum sufficiat, nec homo simul possit esse intentus circa diversa; videtur, quod alio et alio tempore fiat circa nos tentatio carnis et tentatio diabolica.

Sed contra: 1. Quod tentatio carnis non habeat esse sine tentatione hostis, videtur. Super illud Psalmi : Diverte a malo et fac bonum, Glossa Hieronymi: " Mala omnia ab instinctu diaboli procedunt, sicut bona ab instinctu Dei ": ergo nullum peccatum fit, in quo diabolus non interponat partes suas: si ergo tentatio carnis via est ad peccatum, videtur, quod non possit esse sine tentatione diaboli.

2. Item, motus instrumenti non est sine motu principalis motoris; sed caro est sicut instrumentum in tentando respectu diaboli, sicut dicitur super illud Iob nono : Terra data est in manus impii, id est, caro in manus diaboli: ergo titillatio carnis non est absque impulsione diaboli: si igitur haec est tentatio, patet etc.

3. Item, etsi non sit ponere primum malum, quod non sit ab alio, est tamen ponere malum, quod est initium omnis mali, sicut dicitur Ecclesiastici decimo : Initium omnis peccati superbia. Si igitur diabolus rex est super omnes filios superbiae et pater omnis mendacii, videtur, quod nullum sit peccatum, quod aliquo modo non procedat ab ipso, et ita ad nullum malum impellit caro absque diabolo: ergo tentatio carnis non separatur a tentatione hostis.

4. Item, quod tentatio Aristis non separetur a tentatione carnis, similiter ostenditur. Ad Caiatas quinto : Manifesto sunt opera carnis, quae sunt

fornicatio, adulterium, contentiones, aemulationes, iras, rixae, invidiae, etc.; ibi enumerantur peccata carnalia et spiritualia: ergo videtur, quod omnia peccata procedant a carne: igitur ad nullum malum inclinat tentatio hostis absque tentatione carnis.

5. Item, generatio transfertur a corporalibus ad spiritualia; sed in corporalibus impossibile est, generari aliquid a patre absque matre: ergo nec in spiritualibus. Sed pater omnis peccati dicitur esse diabolus, mater vero caro sive concupiscentia: ergo etc. Prima per se patet: secunda manifestatur per illud quod dicitur Ezechielis decimo sexto : Pater tuus Amorrhaeus, et mater tua Cethea. Per Amorrhaeum, enim intelligitur diabolus, per Cetheam vero concupiscentia. Et expressius dicit Gregorius super Leviticum, decimo nono: " Concupiscentia est mater omnis peccati, et diabolus pater ": ergo etc.

6. Item, diabolus non potest tentare bonum Angelum nec malum nec spiritum separatum, sed solum spiritum carni coniunctum: ergo videtur, quod aditum non habeat ad mentem nisi per carnem: ergo absque carne non tentat: ergo non contingit, tentationem diaboli a tentatione carnis separari.

CONCLUSIO.

Si consideratur tentatio, ut est a movente primo, tentatio carnis nunquam potest esse absque tentatione hostis, tentatio vero hostis interdum est absque tentatione carnis. Si autem tentatio consideratur ut a movente proximo, utraque ab altera et formaliter et temporaliter separari potest.

Respondeo: Dicendum, quod cum dicimus, tentationem esse a carne vel ab hoste, hoc dupliciter potest intelligi: aut sicut a movente primo, aut sicut a movente proximo et immediato. Si sicut a movente primo, sic tentatio carnis nunquam potest esse absque tentatione hostis, quia omnis tentatio carnis est ex eius corruptione, quae ortum habuit a prima hostis tentatione. Tentatio tamen ftoifts potest esse absque tentatione carnis, tunc potissime, quando is tentatur, in quo non est carnis corruptio, sicut fuit in Adam et in Christo, vel quando ex illa tentatione nulla oritur incurvatio . Quando vero tentatio hostis ad peccatum pertrahit, cum nullum peccatum sit in nobis, quod non habeat ortum ex concupiscentia aliqua; sic tentatio diaboli a tentatione carnis non potest separari.

Sic igitur iudicandum est, secundum quod tentatio dicitur esse a carne, vel ab hoste tanquam a movente primo.

Si autem sic dicatur esse, sicut a movente proximo et proprio, sicut accipit Magister in littera , sic sequestrentur et distantia formali et distantia temporali. Distantia formali, quia alio modo tentat caro, et alio modo diabolus; et ad aliud vitium impellit haec, et ad aliud ille, et primum movens est aliud et aliud. Sequestrantur etiam distantia temporali, quia aliquo tempore vexat diabolus et instigat ad aliquod vitium, ad quod non inclinat caro: et aliquando potest esse e converso.

Et sic isto ultimo modo accipiendo proprie tentationem carnis et tentationem hostis, ut accipit Magister in littera, concedendum est, eas ab invicem separari, ut non solum inter unam et alteram sit differentia, sed etiam una possit esse sine altera.

Unde concedendae sunt rationes, quae hoc probant.

1. Ad illud quod primo obiicitur in contra--rium, quod omne malum est ab instinctu diaboli; intelligendum est, sicut a movente primo, non sicut a motore proximo. Nam absente diabolo, peccatum potest esse a libero arbitrio vel voluntate propria, vel a trahente carnis concupiscentia.

2. Ad illud quod obiicitur, quod caro movet sicut instrumentum; dicendum, quod hoc verum est, quando diabolus vexat carnem, et vexando carnem vexat spiritum: et tunc tentatio carnis et diaboli non ponunt in numerum. Contingit tamen, carnem mediante sensualitate sibi coniuncta spiritum nostrum ad malum inclinare, etiam diabolo non movente: et tunc non movet sicut instrumentum, sed sicut movens primum; et hoc modo habet sequestrari a tentatione diaboli.

3. Ad illud quod obiicitur, quod peccatum diaboli est initium omnis mali; dicendum, quod hoc non est intelligendum, quod sit principium immediatum respectu cuiuslibet peccati, sed quia ante peccatum eius non fuit aliud, et ipsum fuit initium illius peccati originalis, ex quo est inclinatio ad omne malum.

4. Ad illud quod obiicitur, quod omnia peccata sunt a carne; dicendum, quod caro ibi sumitur large pro omni concupiscentia, quae inhaesit animae ex coniunctione sui ad carnem; et sic nomine carnis intelligitur concupiscentia, quae est mater omnium malorum, et sine hac diabolus non generat in nobis aliquod peccatum .

5. Et per hoc patet responsio ad sequens obiectum de generatione spirituali. Accipitur enim ibi caro et concupiscentia large, sicut ostensum est. Ex illo tamen non sequitur, quod tentatio diaboli non possit esse absque tentatione carnis; non enim omnis tentatio diaboli est peccati generatio, frequenter enim tentat, ita quod nulla sequitur culpa.

6. Ad illud quod obiicitur, quod non tentat nisi hominem carnalem; dicendum, quod hoc non est, quia tentatio diaboli pendeat a tentatione carnis, sed quia non potest aliquem tentare, nisi quando habet vertibilitatem liberi arbitrii et est in statu merendi vel demerendi, et in quo potest seduci. Et hoc solum est, quando spiritus rationalis est coniunctus carni mortali. Ex illa tamen ratione non concluditur, quod caro in tentatione diaboli sit causa praecipua, sed solum causa sine qua non .