QUAESTIO I.

Utrum absque dono gratiae homo esset Deo acceptus in statu innocentiae.

Circa primum sic proceditur et quaeritur, utrum absque dono gratiae homo esset Deo acceptus in statu innocentiae. Et quod sic, videtur.

1. Genesis primo : Vidit Deus cuncta, quae fecerat, et erant valde bona; sed summo bono non potest non complacere illud quod est valde bonum: si ergo homo inter ceteras creaturas inferiores principatum obtinebat, videtur, quod ipse valde bonus erat: et si hoc, ergo Deus illum acceptabat.

2. Item, Sapientiae undecimo : Diligis omnia, Domine, et nihil odisti eorum quae fecisti: sed homo in statu innocentiae nihil habebat, quod esset dignum odio, et totum quod habebat, a Deo factum erat: ergo Deus ipsum totaliter diligebat; sed quod sic a Deo diligitur ab eo acceptatur: ergo etc.

3. Item, Proverbiorum octavo : Ego diligentes me diligo: sed homo secundum statum naturae institutae diligebat Deum propter se et super omnia, quia rectus erat: ergo videtur, quod etiam praeter omnem gratiam Deus eum amabat; et si hoc, ergo Deo acceptus erat.

4. Item, artifex creatus complacet sibi in opere suo et illud acceptat, quando ipsum fabricat ad voluntatem suam sed Deus, qui est summus artifex, hominem formaverat ad imaginem suam, et optima ratione eum condiderat: ergo videtur, quod ex naturalibus sibi datis homo Deo placebat.

5. Item, nihil est, quod plus faciat animam caram Deo et acceptam, quam quod sit tota pulcra, et nulla sit in ea macula : sed anima Adae in statu innocentiae tota erat pulcra, et nulla erat in ea macula, quantum erat ex naturali conditione: ergo absque omni gratia superaddita Deo erat accepta.

6. Item, aut Deus poterat facere aliquam creaturam ita bonam, quod ex puris naturalibus sibi placeret, aut non. Si non, videtur, quod non esset omnipotens. Si sic, ergo non videtur, quod ad hoc, quod natura placeat Deo, necessarium sit superaddi donum gratiae. Si igitur homo perfecte conditus fuit secundum exigentiam status naturae , videtur, quod Deo placebat absque omni dono gratiae superadditae.

Sed contra: 1. Hebraeorum undecimo : Sine fide impossibile est placere Deo; sed fides est donum superadditum naturae, secundum quod dicitur primae ad Corinthios duodecimo: ergo sine dono gratiae naturae superadditae nullus potest placere Deo.

2. Item, Sapientiae septimo : Neminem diligit Deus, nisi illum qui cum sapientia inhabitat; sed sapientia est donum Dei naturae superadditum, seeundum quod infra subiungitur nono capitulo: Mitte illam de caelis sanctis tuis etc: ergo absque dono gratiae naturae superadditae impossibile est, Dei amicum esse.

3. Item, Dionysius in libro de Angelica Hierarchia : "Lex divinitatis est inferiora per media, et media per superiora reducere"; sed media bona sunt potentiae naturales, bona maxima sunt gratia et virtutes, quibus non contingit male uti: ergo secundum rectum ordinem anima non potest ad Deum redire nec Deo placere, nisi perficiatur per dona virtutum et gratiae.

4. Item, nihil excellentius est secundum naturam in homine quam ipsa imago sed imago indifferens est ad acceptandum et non acceptandum: ergo ad hoc, quod aliqua anima a Deo acceptetur, necesse est, ultra naturalia esse aliquod donum naturae superadditum.

5. Item, quotiescumque Deus animam acceptat, eam in coniugium sibi desponsat. Unde et animam dicit sponsam suam in Cantico . Sed quantumcumque aliqua creatura sit excellens, semper in infinitum est Deo inferior i ergo nunquam digna est in coniugium assumi, nisi Deus ex mera liberalitate condescendat; et hoc est praestare gratiam: ergo etc.

6. Item, cum Deus hominem acceptat, filium suum reputat, secundum quod dicitur Ioannis primo : Dedit, eis potestatem filios Dei fieri. Sed creatura, quantumcumque sit nobilis, semper est Dei serva: sed servus non potest adoptari in filium, quin fiat ei gratia: ergo impossibile est, quod aliqua creatura acceptetur a Deo sine munere gratiae superadditae.

CONCLUSIO.

Homo in statu innocentiae ad hoc, ut consecretur in templum Dei, adoptetur in filium, assumatur in coniugium, indiguit gratia gratum faciente.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod dupliciter contingit dicere aliquid acceptari a Deo: uno modo quadam acceptatione generali, ut idem sit acceptare aliquid quod reputare bonum et in bono conservare; et hac acceptatione non tantum acceptatur creatura rationalis, sed etiam omne opus Dei Est etiam alia acceptatio specialis, qua dicitur Deus acceptare illud quod dignum reputatur aeterna beatitudine: et tali acceptatione non acceptat Deus nisi creaturam rationalem: illa enim sola est, quae "eius capax est et particeps esse potest ". Hanc autem creaturam rationalem tunc acceptat, cum consecrat in templum et adoptat in filium et assumit in coniugium. Nam animae sanctae, quae Deo placent, et dicuntur templum Dei et dicuntur filiae Dei et dicuntur sponsae Dei, secundum quod colligitur ex novo et veteri testamento.

Primum genus acceptationis non requirit superaddi donum gratiae ultra ea quae sunt de conditione naturae. Secundum vero genus acceptationis non potest non esse gratuitum, tum propter gratuitam Dei condescensionem, tum propter creaturae exaltationem ultra terminos sive status naturae.

Gratuita namque condescensio in huiusmodi acceptatione necessario requiritur. Quod enim Deus immensus habitare velit in anima ut in templo, quod iterum velit servum reputare pro filio, quod ancillam suam assumere velit in coniugium; hoc nemo dubitat esse merae gratiae et condescensionis liberalissimae.

Creaturae etiam sublimatio in tali acceptatione ultra statum naturae reperitur. Quod enim creatura consecretur in templum, adoptetur in filium, assumatur in coniugium, hoc est supra naturale complementum omnis creaturae: et ideo nec consecratio nec adoptatio nec unio animae ad Deum fit per aliquam proprietatem naturae, sed per aliquod donum gratiae superadditum, quod animam consecret, ut sit templum: assimilet, ut sit Dei filia; quod faciem animae decoret, ut apta sit esse Dei sponsa. Haec autem omnia facit gratia gratum faciens, cui est adeo iuncta sanctitas, ut nullo modo possit inquinari adeo iuncta Dei conformitas, ut nullo modo possit Deo dissimilis fieri: adeo iuncta spiritualis venustas, ut nnllo modo possit deformari: et ideo reddit animam Deo acceptam. Et est ratio acceptandi secundum illas tres proprietates praedictas, quae quidem conn. veniunt ei non secundum tropum aut transumtionem, sed secundum veritatem aut proprietatem.

Et sic patet, quod homo in statu innocentiae gratia gratum faciente indiguit ad hoc, ut Deo placeret Et haec necessitas sumta est ex parte modi acceptandi.

Posset nihilominus et alia sumi ratio ex parte acceptantis. Deus enim, qui omnia fecit in gloriam suam et nullius indiget , potissime requirit a creatura rationali honorem. Et quia honorem Deo exhibemus, quando in ipsum omnia referimus tanquam in omnium auctorem et finem, non decrevit Deus hominem perducere ad perfectionem gloriae per aliquid, quod ortum haberet ex principiis naturae, sed per munus additum naturalibus, ut ex hoc homo Deo magis gratus existeret et totius salutis suae opus Deo attribueret

Et sic patet, quod nemo potest acceptari a Deo absque munere gratiae superadditae naturae: et concedendae sunt rationes ad hoc inductae.

1. 2. Ad rationes ad oppositum, planum est respondere ex bis quae dicta sunt. Nam duae primae auctoritates intelliguntur de acceptatione et dilectione secundum generalem modum: nos autem loquimur hic de acceptatione secundum modum specialem.

quo Deus acceptat ipsam animam, ut reputet eam dignam aeterna gloria.

3, Ad illud quod obiicitur: Ego diligentes me diligo etc: dicendum, quod illud intelligitur de dilectione caritatis, quae non est absque gratia: et haec plurimam differt a dilectione naturali, qua homo diligebat Deum propter se et super omnia, sicut ostensum est supra, distinctione tertia.

4. Ad illud quod obiicitur, quod artifex creatus complacet sibi in opere sno; dicendum, quod istud est verum de illa generali acceptatione et complacentia, qua aliquis reputat, aliquid esse bonum: sed de illa acceptatione, qua aliquis sic acceptat aliquid, ut reputet se illi obligatum ad retribuendum aliquid magnum, non habet veritatem. Hanc enim solum contingit reperire circa opus divinum, quod habet liberum arbitrium, et circa quod nata est laus et vituperium.

5. Ad illud quod obiicitur, quod natura instituta absque omni gratia esset tota pulcra et sine macula: dicendum, quod etsi esset sine macula, non tamen esset tota pulcra ea pulcritudine, quae est a gratia. Pulcritudo enim gratiae est sancti amoris conciliativa, secundum quod dicit Glossa super illud Psalmi : Ut exhilaret faciem in oleo: Glossa: "Gratia est quidam nitor animae ad conciliandum sanctum amorem".

6. Ad illud quod obiicitur, utrum Deus posset talem naturam facere, quae esset ei accepta absque munere gratiae: dicendum, quod etsi ipse posset omnia tanquam omnipotens, natura tamen non esset capax, unde impossibilitas venit ex parte creaturae Si enim hoc faceret, nihil aliud esset facere, quam quod faceret, donum gratiae esse donum naturae, et gratiam esse naturam. Hoc autem impossibile est, cum donum gratiae sit ultra terminos naturae. Unde sicut impossibile est, quod homo fiat a Deo beatus per naturam, quamvis possit creari beatus, quia beatitudo consistit in bono, quod est supra omnem naturam; sic etiam intelligendum est. et in gratia. -Praeterea, esto quod posset facere, non tamen decrevit, quia non decuit. Et ratio huius dicta est,. videlicet ut ex hoc divina servetur gloria, in cuius praeindiciam Deus neminem acceptat: conservetur etiam nihilominus ipsa gratia, quae nullo modo potest nec debet esse ingrata; et ideo sic debet dari, ut reputetur esse gratis data .