SERMO LXXVI.

IN DOMINICA XXII

POST TRINITATEM.

Cum coepisset homo Rex rationem ponere cum servis suis, oblatus est ei unus, qui debebat decem millia talenta, etc. Matth. xviii, 24.

In praesenti Evangelio quatuor sunt notanda:

I. Quid per hominem Regem qui rationem cum servis suis posuit, intelligatur ? II. Quid per rationem quam Rex iste a servis suis exquirit, accipiatur ?.III. Quid per illum qui decem millia talenta debebat, exprimatur ?

IV. Quid facere debet decem millium talentorum debitor, ut ei omne debi-tum dimittatur ?

I

De primo nota, quod per hominem Dei Filius intelligitur, videlicet Jesus Christus. De isto homine dixit Caiphas, Joan. XI, 50 : Expedit vobis, ut unus mo-riatur homo pro populo, et non tota gens pereat. Quod etiam Jesus sit Rex, testatur per semetipsum, Joan. xviii, 33 et 36, ubi cum Pilatus quaereret ab ipso: Tu es Rex Judaeorum ? Respondit : Regnum meum non est de hoc mundo : si ex hoc mundo esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Judaeis. Ideo in coelo est regnum Jesu : ibi enim regnat cum electis suis ; unde ean-

tatur : " O quam gloriosum est regnum, " in quo cum Christo regnant omnes " Sancti, amicti stolis albis, et sequun-" tur Agnum, quocumque ierit. "

II.

De secundo nota, quod per rationem, quam iste homo Rex cum servis suis est positurus, significatur examinatio meritorum, sicut dicit Glossa. Hanc autem Dominus particulariter facit in morte uniuscujusque, sed generaliter eam faciet in die judicii. De hac dicitur in Psal. XVI, 3 : Probasti cor meum, et visitasti nocte : igne me examinasti, etc. Dominus enim nocte, id est, in morte, quando videlicet sol materialis occidit hominibus, uniuscujusque cor probat, linguam visitat, et opus examinat, et hoc igne, id est, sapientia et austeritate judiciaria. In igne quippe duo notantur, lux, et ardor. Per lucem intelligitur sapientia Judicis. Per ardorem austeritas ejusdem figuratur. Per sapientiam quippe nullius facinus pertransit indiscussum. Per austeritatem vero nullum peccatum relinquit impunitum.

1. Quod autem Dominus in morte cor hominis probet, sive scrutetur, declarat per Jerem. XVII, 10 : Ego Dominus scrutans cor, e pro bans renes : qui do unicuique juxta viam suam, et juxta fructum adinventionum suarum. Dicitur etiam, Sap. I, 9 : In cogitationibus impii interrogatio erit.

2. Quod etiam linguam sit judicialiter visitaturus Dominus, per semetipsum testatur Matth. xii, 36 et 37 : Dico vobis, quoniam omne verbum otiosum, quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die judicii. Ex verbis enim tuisjustificaberis, et ex verbis tuis condemnaberis.

3. Quod etiam opera nostra Dominus sit examinaturus, asserit Paulus II ad Cor. v, 10, ita dicens : Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bonum, sive malum. Necessarium igitur est nobis, charissimi, ut hanc judiciariam examinationem semper ante mentis oculos habeamus : et sic nos praeparemus, quasi hodie, vel cras, de omni locutione, cogitatione, et opere rationem simus coram Deo reddituri. Quis etiam scit utrum cras sit victurus ? Unde Seneca : " Ego certe, velut ille, la-" turus sententiam de omnibus annis " meis, dies venerit, ita me observo et " alloquor. "

III.

De tertio nota, quod per illum qui decem millia talenta debebat, transgressor sive violator decem mandatorum Domini figuratur. Cujuslibet enim transgressio, quasi pondus est mille talentorum, quod miserum peccatorem demergit in infernum. Unde dicitur de violatoribus praeceptorum Dei, Exod. xv, 10 : Submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus, id est, in aquis infernalibus vae aeternum habentibus. Unde etiam dicitur Isa XXIV, 20, de anima peccatrice : Gravabit eam iniquitas sua; et corruet, et non adjiciet ut resurgat.

Primum igitur praeceptum dicit : ''Non habebis deos alienos coram me . Hoc praeceptum violant omnes, qui mulierem, vel nummum, vel ventrem, vel aliam quamcumque rem temporalem amori vel cultui divino praeponunt. Hoc etiam praeceptum violant mulieres, qua sortilegia, et incantationes, et maleficia faciunt, et qui in talibus confidunt.

Secundum praeceptum dicit : Non assumes nomen Domini Dei tui in vanum. Istud violant, qui perjuria committunt, et qui etiam sine causa juramenta emittunt.

Tertium praeceptum dicit : Memento ut diem sabbati sanctifices. Hoc mandatum violant, qui in Dominicis diebus ac aliis solemnitatibus sine licentia et magna necessitate in bigis vadunt et curribus, et qui tunc choreas ducunt, et cum globis et taxillis ludunt, et qui tunc tantum ventri et ebrietatibus intendunt.

Quartum praeceptnm ait: Honora patrem tuum et matrem tuam. Hoc praeceptum violant, qui circa parentes suos protervi sunt, et qui eos in sua senectute despiciunt, nec eis in suis necessitatibus assistunt.

Quintum praeceptum dicit : Non occides. Hujus praecepti violatores existunt manuales occisores et detractores, illique qui proximos suos odiunt, et qui eis mortem, vel aliquam aegritudinem, vel etiam damnationem imprecantur aeternam.

Sextum inquit : Non moechaberis. Hoc praeceptum violant fornicatores, et adulteri, et incestuosi, et sodomitici, et Omnis luxurias sectatores, qualitercumque ipsa perpetretur.

Septimum praeceptum dicit : Non furtum facies. Hujus praecepti violatores existunt fures, raptores, incendiarii, telonearii, usurarii, falsarii, et omnes avari.

Octavum praeceptum ait: Non falsum testimonium dices. Hoc praeceptum violiant mali advocati, qui justas causas opprimunt, et qui tuentur injustas, qui etiam innocentes accusant, et qui innocentibus per testimonium calumniae coram judicio saeculari bona sua auferunt.

Nonum praeceptum : Non desiderabis uxorem proximi tui. Hujus mandati violatores sunt, qui in luxuriosis cogita-

tionibus delectantur, et vellent fornicari, si liceret eis et possent.

Decimum praeceptum dicit : Non concupisces rem proximi tui. Hoc praeceptum violant, qui bona proximorum, et res contra legem justitiae vel acquirere, vel possidere desiderant.

Transgressores itaque omnium decem praeceptorum sunt quasi debitores decem milium talentorum. Hos Dominus cum suo judicio fuerint praesentati, praecipiet venumdari, et uxorem eorum, et filios, et reddere omnia quae habent, et reddere ea quae tenentur. Haec venumdatio est aeterna damnatio. Omnis enim qui mortuus fuerit in peccato mortali, venumdabitur, id est, suppliciis aeternis condemnabitur. Uxor etiam sua, id est, conscientia, et filii ejus, id est, opera, et omnia membra quae habent cum Christo) venumdabuntur, id est, aetemaliter damnabuntur, ut videlicet persolvat in poena, quae commisit in culpa.

IV.

De quarto nota, quod tria facienda sunt peccatori, ut omne debitum dimittatur. Primum est, ut coram Domino se prosternat, unde dicitur : Procidens autem servus ille. Secundum est, ut ea quae neglexit, vel egit, se emendare promittat ; unde sequitur : Rogabat eum dicens : Patientiam habe in me, et omnia reddam tibi. Tertium est, proximo suo hoc quod in se deliquit, ex corde dimittat.

Igitur ut consequamur veniam peccatorum nostrorum, quasi jam divino judicio assistentes, debemus nos primo coram Domino prosternere per veram contritionem. Unde dicitur quod procidit servus ille, id est, pronus cecidit, quasi manus, pedes, caput, et totum corpus offerens Domino : et hoc fit per contri- tionem. Vera quippe contritio totum corpus offert poenitentiae.

Secundo promittere debemus, quod volumus bona quae negleximus, et mala quse commisimus, omnia recuperare, et emendare per plenam satisfactionem. Unde etiam dicebat ille : Patientiam habe in me, et omnia reddam tibi . Quasi diceret : Permitte me diutius vivere, et ego totum emendabo, quod peccavi.

Tertio debemus proximis nostris, qui nos offenderunt, ex toto corde dimittere.

Quod quia non fecit servus ille, cui Dominus decem millia talentorum dimiserat, sed tamen a servo suo tam impa-

tienter extorsit centum denarios : Vocavit illum Dominus, et omne debitum quod dimiserat, repetiit, et exegit per tortores. Et hoc valde terribile est exemplum omnibus his, qui nolunt injurias sibi illatas ex corde dimittere. Unde etiam Dominus in conclusione hujus Evangelii dicit: Sic et Pater meus coelestis faciet vobis, si non remiseritis unusquisque fratri suo de cordibus vestris .

Rogate ergo Dominum, ut sic debitoribus nostris dimittamus, ut a nostris debitis absoluti societatem supernorum civium attingamus. Amen.