SERMO X.

IN DOMINIO. INFRA OCT.

NATIVITATIS DOMINI.

Ecce positus est hic in ruinam,

et in resurrectionem multorum in Israel; et in signum cuicontradiceretur; et tuam ipsius animam pertransibit

gladius, ut revelentur ex multis cordibus cogitationes.

Luc. ii, 34 et 35.

Quatuor hic occurrunt consideranda;

I. In cujusmodi ruinam Christus positus esse dicatur ? II. In quorum resurrectionem positus asseratur ?III. In quale etiam signum positus esse credatur ?

IV. Qualiter ejus matris anima gladio transfigatur ?

I

De primo nota, quod puer Jesus positus fuit, id est, natus in ruinam idolo- rum. Et hoc praedixerat lsa. XIX, l,ita dicens ": Ecce Dominus ascendet super nubem levem, et ingredietur in aegyptum, et movebuntur simulacra aegypti a facie ejus. Tunc Dominus ascendit super nubem levem, quando Beata Virgo Maria (quae nubes levis dicitur, quia erat sine omnis peccati gravedine) quando, in-

quam, Jesum in ulnas suas assumpit, et cum eo fugit in aegyptum. Et tunc, ut Magister dicit in historia ad litteram, idola aegypti corruerunt. Tradunt quoque Sancti, quod sicut in exitu filiorum Israel de aegypto, non fuit domus in aegypto, in qua Deo procurante, non jaceret mortuum primogenitum : ita nec modo templum fuit in aegypto, in quo non corruisset idolum.

Et nota, quod, cum moraliter per aegyptum mundus iste figuretur, et cum puer Jesus mundum verissime sit ingressus, dignum et justum est ut idola hujus mundi a facie ejus penitus conterantur. Ipse enim solus est Deus, et non alius est Deus praeter ipsum. Unde ipse ab omnibus amandus est, et colendus.

Notandum vero est, quod quatuor principalia idola sunt hujus mundi : videlicet superbia, avaritia, luxuria, et gula. De primis tribus mentionem facit I Joan. II, 16, ubi dicit : Omne, quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vites. De quarto dicit Apost. ad Philip. iii, 18 : Multi ambulant, quos saepe dicebam vobis (nunc autem et flens dico) inimicos crucis Christi, quorum Deus venter est. Prima tria idola, scilicet superbia, avaritia, luxuria, signata sunt per tria idola quae specialiter coluit Salomon, et propter hoc iram Dei incurrit gravissimam. Legitur enim III Reg. XI, 4 et 5 : Cum jam esset senex Salomon, depravatum est cor ejus per mulieres, ut sequeretur deos alienos : nec erat cor ejus perfectum cum Domino Deo suo, sicut cor David patris ejus. Sed colebat Salomon Astarthen deam Sidoniorum, et Moloch idolum Ammonitarum.

1. Astarthe interpretatur factura superflua, et significat superbiam, quam Deus non creavit, sed ille nequissimus An- gelus, videlicet Lucifer eam primus adinvenit.

2. Chamos interpretatur congregans, et significat avaritiam, quaeinsatiabilis est: unde etiam semper nititur congregare : avarus enim obolo indiget.

3. Moloch interpretatur rex vel princeps, et significat luxuriam, quae pene omnibus hominibus saltem per primos motus dominatur, et vix est aliquis ita perfectus et sanctus, quin tyrannis debeat ejus haberi suspecta.

4. Idolum vocatur Bel, de quo legitur Dan. XIV, 2 : Erat idolum apud Babylonios nomine Bel : et impendebanlur in eo per dies singulos similae artabas duodecim, et oves quadraginta, vinique amphoras sex. Nota quod artaba fuit mensura trium modiorum. Duodecim igitur artabas erant triginta sex modii panis similaginei, qui quotidie huic idolo offerebantur. Offerebantur etiam quadraginta oves, et sex amphoras vini. Convenienter igitur per idolum istud gula figuratur, quae vix cibo potuque repletur. Unde etiam rex iste qui sumptuosum idolum istud colebat, dixit ad Danielem : Non videtur tibi esse Bel vivens Deus ? annon vides quanta comedat, et bibat quotidie ' ?

Igitur cum natus sit puer, qui vocatur Jesus, et est Deus noster, debemus aspernari et fugere praedicta idola, scilicet superbiam, avaritiam, luxuriam, et gulam. Qui enim praedicta idola non dereliquerit, a Domino in die extremas necessitatis derelinquetur, et esterna confusione confundetur. Unde dicitur lsa. I, 28 : Qui dereliquerunt Dominum, consumentur igne, scilicet perpetuo. Confundentur ab idolis quibus sacrificaverunt. Dicit enim lsa. II. 20 et 21 : ''In die illa projiciet homo ida 'a..., et ingredietur scissuras petrarum, et in cavernas saxorum a facie formidinis Domini, et a gloria mar- jestatis ejus, cum surrexerit percutere terram.''

II.

De secundo nota etiam, quod Jesus asseritur positus in resurrectionem multorum in Israel. Haec autem resurrectio fit per poenitentiam, et gratiam Spiritus sancti. Unde in primo verbo, quod Dominus praedicavit, invitat nos ad poenitentiam, Matth. IV, 17 : Poenitentiam agite : appropinquavit enim regnum coetorum. Idem etiam praedicavit Joannes Baptista '. Dominus igitur ad hoc natus est, ut cooperante gratia ipsius, per poenitentiam de peccatis resurgamus ad virtutes. Hinc per semetipsum dicit Joan. XI, 25 : Ego sum resurrectio, et vita.

Et nota, quod homo per septem cadit, et per septem resurgit. Unde dicitur Proverb.XXIV, 16 : Septies cadet justus, et resurget, scilicet septies. Cadit enim per septem principalia vitia: resurgit autem per septem dona Spiritus sancti. Invitat autem diabolus nos ad casum : unde legitur Matth. IV, 8 et 9, quod assumpsit diabolus Jesum in montem excelsum valde, et ostendit ei omnia regna mundi, et gloriam eorum, et dixit ei : Haec omnia tibi dabo, si cadens adoraveris me.

Primo igitur, homo cadit per superbiam a qua resurgit per donum sapientiae. Superbia quippe facit hominem Deum despicere : sapientia vero conferens animae verum justum, facit hominem Deum quasi summum bonum appetere.

Secundo, homo cadit per iram, sed resurgit per spiritum intellectus. Per iram quippe homo interius obtenebratur, ac suiipsius obliviscitur ; sed donum intel- lectus reducit hominem ad cognitionem suiipsius.

Tertio, homo cadit per invidiam, sed resurgit per spiritum consilii. Invidia quippe dissuadet homini, ne faciat aliquid boni proximo suo : sed donum consilii persuadet homini, ut diligat proximum suum ac foveat eum tamquam seipsum.

Quarto, cadit homo per acidiam et boni operis pigritiam, sed resurgit per spiritum fortitudinis. Acidia nempe debilitat hominem, ne velit vel valeat Deo servire ; sed. e contrario donum fortitudinis roborat hominem, et ad serviendum Deo vires ei sufficienter administrat.

Quinto, cadit homo per avaritiam, sed resurgit per spiritum scientia?. Avaritia namque instigat hominem, ut multa congreget, et tenaciter ac impie conservet : sed e contra donum scientiae ostendens homini quod bona hujus mundi instabilia sunt, et quod de eis arctissima ratio . est reddenda, persuadet cuilibet ut modicis sit contentus, et ut ea qua? juste possidet, misericorditer ac large cum proximo suo communicet, praesertim cum omnia communia debeant esse in regno Dei.

Sexto, cadit homo per gulam, sed resurgit per spiritum pietatis. Gula namque persuadet homini, ut circa animam suam negligens sit et impius, et circa:corpus sollicitus atque pius, ut scilicet carni omnes voluptates praestet; sed e contrario donum pietatis monet hominem, ut misereatur anima? sua?, ipsamque sollicite pascat ac reficiat. Ipsa enim 1 immortalis existit, sed corpus est mortale, propter quod non est anima? praeferendum. Dicit enim Apostolus, quod ''esca ventri, et venter escis : Deus autem et hunc et has destruet .

Septimo, cadit homo per luxuriam, sed resurgit homo per spiritum timoris Do-

milii. Luxuria namque instigat hominem, ut timore Domini postposito totum se libidini carnis immergat et involvat ; sed e contra timor Domini monet, ut mundum se conservet ac immaculatum, ut sic cum fiducia audeat repraesentari vultui illius districti judicis, qui omnem immunditiam ulciscetur.

Quia igitur septiformis spiritus eos resuscitat, quos peccatum septiforme mortificat et trucidat, dicitur in Ezech. xxxvii, 10 : Ingressus est in interfectos spiritus, et vixerunt : steteruntque super pedes suos.

Nota, quod multi sunt, quos non pudet cadere, id est, peccare ; sed pudet eos surgere, id est, poenitentiam agere. De talibus dicit Augustinus : " Sunt multi, " quos peccare non pudet ; agere poeni-" tentiam pudet. 0 incredibilis insania ! " de vulnere non erubescis, de ligatura " vulneris erubescis ? Nonne nudum feci dius et putridius est ? " Festinemus igitur, charissimi, de vitiis resurgere : ut in die judicii de terras pulvere ad aeternam gloriam resurgamus.

III.

De tertio nota, quod Jesus positus in triplex signum, donatus est nasci, videlicet in signum omnimodae paupertatis, in signum eximiae humilitatis, et in signum multiplicis acerbitatis. Et certe huic triplici signo pene ab omnibus hodie contradicitur.

I. Primo, Dominus positus fuit in signum omnimodas paupertatis. Pauper enim fuit jacens in praesepio, pauperior suit degens in saeculo, pauperrimus fuit pendens in patibulo. Unde Filius Dei loquitur ad Patrem in Psal. lxxxv, 1 : Inclina Domine aurem tuam, et exaudi me : quoniam inops et pauper sum ego. De signo paupertatis legitur in Judic. VI, 1 et seq., quod cum filii Israel opprimerentur ab hostibus suis, videlicet a Madianitis : et cum clamarent ad Dominum, praecepit Dominus cuidam viro forti, qui vocabatur Gedeon, ut pugnaret pro populo suo, et salvaret eum. Gedeon autem cum signum victorias postularet a Domino, accepit hoc pro signo, ut vellus quoddam in area positum complueretur, et area sicca remaneret. Datum etiam fuit ei tale signum, ut omnis terra rore maderet, et solum vellus siccum remaneret. Per filios Israel intelligitur genus humanum, quod ante adventum Filii Dei in mundum ab infernalibus hostibus graviter impugnabatur. Propter quod ad clamorem Patriarcharum et Prophetarum Deus injunxit Gedeon, id est, Filio suo unigenito, ut ingressus in mundum genus humanum ab oppressione daemonum liberaret.

Et in signum hujus liberationis duplex signum praecessit. Primum signum, quod tota area sicca remanente, vellus rore complutum fuit, quod expressum concham implevit. Per aream intelligitur mundus iste. Per vellus vero figuratur Filius Dei. Sicut enim vellus sine dolore ex carne oritur, ita et Filius Dei sine dolore et angustia natus est ex Virgine Maria. Igitur cum salvandum esset genus humanum, non est inventus aliquis in tota area hujus mundi, qui dignus esset repleri rore Spiritus sancti, ad hoc ut esset dux et salvator fidelis populi, sed solum vellus, id est, corpus Filii Dei repletum fuit Spiritu sancto, et hoc vellus expressam concham, id est, beatam Virginem humore gratias adimplevit. Eamdem quippe gratiam, quam Dei Filius a Patre recepit, cum matre sua adhuc existens in ipsius utero largissime communicavit. Sicut enim legitur Joan. III, 34 : Non ad mensuram datus est Spiritus

sanctus ' sacro infantulo in Virginis utero concepto, qui etiam infantulus rore gratiae sibi infusae maternam concham largiter adimplevit.

Secundum signum fuit, quod omnis terra rore maderet, et solum vellus siccum permaneret. Per terram mundus intelligitur : per vellus vero, sicut dictum est, Filius Virginis figuratur. Igitur omni terra humorem divitiarum desiderante, Christus solus siccus permansit per inopiam et paupertatem. Ipse quippe spretis divitiis, quibus mundus inhiat, paupertatem amavit, paupertati se copulavit, et paupertatem aliis commendavit. Unde dicit Bernardus : " Bonorum om-"nium aeterna in coelis affluentia suppe-" tebat : sed paupertas non inveniebatur " in eis. Hanc itaque Filius Dei concu-" piscens descendit, ut eam eligeret sibi, " et nobis quoque sua sae lunatione face " ret pretiosam. " Paupertatis itaque signo pene omnes contradicunt hodie. Paucissimi quippe sunt, qui ex corde diligant paupertatem. Unde dicitur Jerem. VI, 13 : A minore usque ad majorem omnes avaritiae student.

2. De signo humilitatis legitur Exod. IV, 5 et seq., ubi dicitur, quod cum Moyses minasset gregem soceri sui in interiora deserti, apparuit ei Dominus in rubo, et commisit ei, ut esset nuntius suus ad filios Israel, et ad Pharaonem regem aegypti. Moyses vero, cum peteret sibi dari super hac missione signum, ait Dominus ad eum : Ut credant, quod apparuerit tibi Dominus..., mitte manum tuam in sinum tuum. Quam cum misisset in sinum,protulit leprosam instar nivis. Retrahe, ait manum tuam in sinum tuum. Retraxit, et protulit iterum, et erat similis carni reliquae. Per Moysen intelligitur Filius Dei, qui tunc manum suam, id est, semetipsum misit in sinum, quando, ut incarnaretur, ingressus est Virginis uterum. Tunc autem extracta est hac manus, quando ex Virgine natus est Dei Filius : et tunc haec manus apparuit quasi leprosa : quia Christus in carne assumpta apparuit similis aliis peccatoribus. Unde dicit Isa. LIII, 4 : Nos putavimus eum quasi leprosum., et percussum a Deo et humiliatum. Tunc etiam manus ista retracta in sinum est, quan-" do Filius Dei reversus fuit in Ascensione in sinum Patris. Bursus vero extrahetur in die judicii : sed tunc non apparebit quasi leprosa, imo apparebit in magna gloria, et sine omni peccati macula. Igitur assumptio despecta? humanitatis nostra? fuit signum magna? humilitatis in Christo. Et certe huic signo a multis contradicitur : quia multi sunt, si esset in eorum electione, qui magis vellent honorari et dominari, quam aliis subdi et contemni.

3. De signo afflictionis et acerbitatis legitur in Josue ii, 1 et seq., ubi dicitur, quod cum Josue misisset exploratores, ut considerarent civitates quas ipse expugnare proposuerat, et illi transissent in Iericho, et divertissent in domum cujusdam foemina?, qua? Rahab vocabatur, intelligens hoc rex civitatis illius, fecit perquiri praediclos exploratores, quos Rahab abscondit, donec nuntii regis pertransissent. Tandem dimisit eos per fenestram domus sua?, qua? muro contigua fuit per funiculum coccineum. Petivit autem pra?dicta Rahab a praedictis exploratoribus, ut cum veniret Josue, et caperet civitatem, agerent cum ea, et cum omni parentela sua ex misericordia ; sicut et ipsi misericordiam consecuti sunt ab ipsa. Ergo rogavit super hoc dari signum. Cui responderunt exploratores :

Signum erit funiculus iste coccineus, et ligabis eum in fenestra, per quam demisisti nos .

Per Rahab intelligitur Ecclesia, cui per funiculum coccineum salus est promissa. Christus enim est ille coccineus funiculus, qui appensus fuit in fenestra sanctae crucis. Et bene sancta crux fenestrae comparatur. Sicut enim columba per fenestram reversa fuit in arcam : ita etiam electorum animas per fidem sanctae crucis recipiuntur in praesenti in gratiam, postea vero recipientur in gloriam. In hac fenestra appensus fuit ipse Dei Filius, ut esset signum salutis et misericordia? omnibus, qui de familia Ecclesia? salvandi fuerunt. Erat autem Filius Dei quasi quidam triplex funiculus : constat enim ex divinitate, et anima et corpore. In tertia vero sui parte, videlicet in corpore, ruptus fuit funiculus iste, et tunc factus fuit totus coccineus, flagella quippe et spina? et clavi et lancea totum funiculum istum coccineum, id est, sanguineum effecerunt. Ideo signo inenarribilis acerbitatis quam pertulit in cruce, a multis hodie contradicitur. Pauci vero sunt qui velint pati cum Christo, sed multi sunt qui vellent libenter deliciari cum Christo. Rogate ergo Dominum, ut sic in nobis corruant idola vitiorum, et sic ad virtutes resurgamus, sic etiam paupertatem, humilitatem, asperitatemque Jesu aliquatenus imitemur : ut tandem in salvorum numero computemur. Quod nobis pra?stare, etc.