SERMO XVI.

IN DOMINICA II

POST EPIPHANIAM.

Die tertia nuptioe factoe sunt in Cana Galiloeoe. Joan. ii, 1.

Quatuor principaliter sunt hic notanda :

I. Quid per has nuptias intelligatur ? II. Quid per diem tertiam exprimatur ?III. Quid per sex hydrias accipiatur?

IV. Qualiter aqua in vinum in his convertatur hydriis ?

I.

De primo nota, quod per has nuptias Christi et Ecclesiae conjunctio figuratur. De his nuptiis dicitur Apoc. XIX, 7 et seq. : Gaudeamus, et exsultemus, et demus gloriam ei : quia venerunt nuptiis agni, et uxor ejus praeparavit se. Et datum est illi ut cooperiat se byssino splendenti, et candido.Byssinum enim justificationes sunt Sanctorum. Nota, quod praedicta verba possunt esse verba sanctorum Angelorum. ita dicentium : Gaudeamus, quia Deus ad suum ministerium nos creavit : et exsultemus, quia reprobis angelis cadentibus, nos in gloria confirmavit: et demus gloriam ei, quia ut salus nostra re paretur, mortem amaritissimam toleravit : et vere dignum et justum, sicut dictum est, gaudeamus, et exsultemus, etc. quia venerunt nuptiae agni, id est, Christus sanctam Ecclesiam, quam per sanguinem suum desponsavit, cito sibi uni-

versaliter in gloria copulabit. Et hoc ideo faciet, quia uxor ejus, id est, sancta Ecclesia se praeparavit. Et quia posset dici angelis, per quid praeparavit se sponsa agni ? subdunt: Datum est illi, ut cooperiat se byssino splendenti et candido, idest, praeparavit se vario virtutum vestimento, per quod et anima splendebit, et corpus candidum apparebit. Quod autem per byssinum virtutes intelligantur, ipse textus exponendo subjungit : Byssimum enim justificationes sunt Sanctorum. Quia vero tam honorificae sunt nuptias Christi et Ecclesias, propterea immediate subditur, quod Angelus dixit ad Joan. Scribe : Beati, qui ad canam nuptiarum Agni vocati sunt.

Nota, quodsponsae duo satis odiunt, videlicet rugas in vultu, et maculas in vestitu : quocirca, ut Sancta Ecclesia, vel etiam quaslibet fidelis anima non haberet rugas aut maculas, venit ipse sponsus, et extendi se permisit in cruce : ut auferret Sanctas Ecclesias, vel cuilibet fideli animas rugas vetustatis. Sanguinem quoque et aquam lancea percussus in latere profudit, ut ablueret ab Ecclesia, vel a qualibet anima maculas fosditatis. Unde dicit Apostolus ad Eph. v, 25et seq. : Christus dilexit Ecclesiam, et seipsum tradidit pro ea, ut illam sanctificaret, mundam eam lavacro aquae in verbo vite, id est, in seipso, qui est verbum vitas : ut exhiberet ipse sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, aut rugam, aut aliquid hujusmodi ; sed ut sit sancta et immaculata.

II.

De secundo nota, quod per diem tertiam futura gloria designatur, in qua nuptias Christi et Ecclesiae consummantur. Tres enim dies habemus. Primus est dies iras. Secundus dies gratias. Tertius dies glorias.

Diem iras intratinfaatulus statim cum in matris utero vivificatur. In peccatis enim originalibus concipitur quilibet puer, et nascitur in hoc mundo. Unde dicit Apostolus ad Eph. ii, 3, quod omnes natura sumus filii iras.

De die vero iras transit in diem gratias, cum in aquis baptismi a peccato originali emundatur. Permanet autem in die gratias usque in finem vitas, nisi forsitan excidat a gratia per peccatum mortale : currit enim dies gratias per totum tempus praesentis vitas.

Tunc enim homo secundum animam intrat in diem glorias, quando emancipata fuerit anima ipsius a corporali carcere. In diem glorie venire cupiebat Apostolus qui dicit ad Rom. vii, 24: Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus? Igitur in die tertia, hoc est, in die futuras glorias consummabuntur nuptias Christi et Ecclesias.

elebrabuntur autem haec nuptias gloriosas in Cana Galilaeae, id est, in asternitalis amore. Cana enim zelus dicitur, et Galilaea rota interpretatur. Zelus autem idem est quod amor, et per rotam notatur aeternitas, qui in rota non est finem recipere. Fient itaque nuptias Christi et sacrosanctas Ecclesias in aeternitatis amore : quia Deus sanctam Ecclesiam numquam repudiabit; sed semper eam amplexabitur, et amabit.

Et nota, quod in his nuptiis dapifer erit ipse sponsus Jesus Christus : unde dicitur in praesenti Evangelio, quod vocatus est Jesus ad nuptias. Quod autem ipse dapifer sit futurus, testatur per semetipsum, Luc. XII, 37 : Amen,inquit. dico vobis, quod praecinget se et faciet illos dicumbere, et transiens ministrabit illis. Erit etiam propinatrix in his nuptiis ipsa coeestis Imperatrix Virgo Maria : dicitur enim in Evangelio : Et erat mater Jesu ibi. Unde ipsa dicit in Cant.II, 4 : Introduxit me Rex in cellam vinariam, ordinavit in me charitatem. Quasi diceret: Rex coelestis introduxit me in cellam vinariam, faciens me primo degustare cujuslibet vini sui nobilitatem, et deinde dans mihi cellarii sui plenissimam potestatem : ordinavit etiam in me charitatem, id est, injunxit mihi ut cuilibet animae propinem plus vel minus, secundum quod requisierit operis ejus effectus, vel cordis affectus. Multum enim amans, et magna operans, plus meretur coeestis consolationis, quam minus diligens, et minus operis exhibens. Propter hoc dicit Dominus Joan. XIV2In domo Patris mei mansiones multas sunt.

III.

De tertio nota, quod per sex hydrias sex virtutes intelliguntur, quas sex persona in sex aetatibus sive temporibus hujus mundi ad Ecclesias nuptias obtulerunt. Singulas vero hydrias capiunt metretas binas vel ternas. Prima hydria est innocentia, secunda justitia, tertia obedientia, quarta patientia, quinta poenttentia, sexta charitas sive benevolentia.

:l. Igitur prima hydria est innocentia. Hanc obtulit Abel ad nuptias Christi. Hac autem innocentia signabatur per illum agnum, quem Abel dicitur obtu- lisse. Sicut enim agnus innocens est et mundus, ita et Abel innocens fuit manibus et mundo corde. Hunc autem Abel et nos imitari debemus, ut innocentiam ad Christi nuptias deportemus. Nullus enim ad illas nuptias recipitur, nisi apportet hydriam innocenti. Unde dicit quilibet electus in Psal. xxv, 11 : Ego in innocentia mea ingressus sum. Item in Psal. c, 2 : Perambulabam in innocentia cordis mei, in medio domus meae. Quasi diceret : Perambulavi, id est, omnia coeli pertransivi ostia, et hoc per innocentiam cordis mei, quod videlicet cor est in medio domus meas, id est, circa medium corporis mei.

Capit autem hydria innocentiae duas metretas. In duobus enim consistit innocentia. Primum est, ne homo faciat miserum. Secundum, ne deserat miserum : unde dicit Augustinus : " Duobus modis " nocet homo, in quantum in ipso est, aut " faciendo' miserum, aut deserendo mi " serum. Quis est qui facit miseros ? qui " infert violentias, insidias, rapit res alie-" nas, opprimit pauperes, furatur, aliena " conjugia sollicitat, calumniosus est, vult " inferre hominibus, quod doleant studio " malevolentiae. Quis est qui deserit mise-" ros ? Qui vidit inopem aliquo auxilio " egentem, et cum habeat quod praeset, " contemnit, despicit, alienat ab eo cor. " suum. " Cum igitur secundum praedicla Verba Augustini nocens sit ille qui facit miserum, vel qui deserit miserum, per locum a contrariis, innocens est ille qui miserum non facit, nec miserum deserit, id est, qui nulli homini nocet, sed omnibus libenter prodest.

2. Secunda hydria est justitia. Hanc Noe obtulit ad nuptias Christi. De justitia namque Noe dicitur Gen. VI9: Noe vir justus atque perfectus fuit in generationibus suis, et cum Deo ambulavit. Dominus etiam eum testatur justum fuisse, propter quod et dixit illi, Gen. VII 1 : Ingredere tu, et omnis domus tua in arcam : te enim vidi justum coram

me. Nos etiam ad imitationem hujus justi Noe offerre debemus justitiam. Qui enim non venerit cum hydria justitia?, numquam videbit regem gloria ; sed intrans cum justitia, cernet Deum in gloria : unde dicitur in Psal. XVI15: Ego autem in justitia apparebo conspectui tuo : satiabor cum apparuerit gloria tua. Capit autem hydria justitia? ternas metretas, quia per justitiam debet homo unicuique reddere quod suum est, videlicet proximo, sibimetipsi, et Deo. Proximo debet bonitatem, ut videlicet bonitatem exerceat circa proximum suum cogitatu, verbo, et facto. Disciplinam sibimetipsi debet impendere, ut corpus suum et animam sub disciplina castitatis regat et custodiat. Scientiam debet Deo persolvere, ut videlicet quaeumque scit Deo placere, libenter cogitet, loquatur, et agat. De his tribus dicitur in Psalm. cxviii, 66 : Bonitatem, et disciplinam, et scientiam doce me.

3. Tertia hydria est obedientia. Hanc Abraham repraesentat ad nuptias Christi. Legitur quod Abraham eximiae fuit obedientiae. Unde habetur Gen.XXII,2,quod Dominus ad emendationem sequentium tentans obedientiam Abrahae dixit ad eum : Tolle filium tuum unigenitum, quem diligis Isaac, et vade in terram visionis : atque ibi offeres eum in holocaustum super unum montium quem monstravero tibi.

Nota, quod multa dicuntur hic, qua? aggravant obedientiam Abrahae, eamque mirabiliter commendabilem reddunt.

Primum est, quod dicit : Tolle filium tuum. Non dicit: Tolle servum tuum alterius hominis filium.

Secundum est, quod addit: Unigenitum. Non enim alterum habebat de legitima uxore sua Sara.

Tertium est, quod subjungit : Quem diligis Isaac. Promissum enim fuit Abrahae quod ex Isaac multi reges essent nascituri, et etiam ipse Christus ex ejus se- mine sperabatur nasciturus. Praeterea in senectute sua genuerat eum.

Quartum est, quod non jubetur tantum offerre partem filii sui, videlicet pedem unum, vel manum, vel auriculam, sed totum ipsum pra?cipitur in frusta concidere, et igne cremare : unde additur : Et offeres eum in holocaustum. Si enim filius tantum pedem unum, vel manum amisisset, aut oculum, adhuc poterat filios procreasse, et sic posteritas Abrahae non periisset.

Quintum est, quod non jubetur statim filium occidere ; sed dicitur ei : Vade in terram visionis, etc. Si enim ipsum statim in ipso fervore obedientia? jussus fuisset interimere, non tantum dolorem hoc patri intulisset, quem post dies aliquos exspectavit: unde dicit Glossa:" Non sta-" tim jussus est Abraham occidere filium, "sed triduo ad immolandum ducere, ut "longitudine temporis tentatio augeretur. " Per triduum crescentibus curis paterna " viscera cruciantur, et prolixo spatio pa-"ter filium intuetur, cibum cum eo sumit, "tot noctibus pendet puer in amplexu pa-" tris, cubat in gremio, et per singula mo-" menta in paterno affectu dolor occidendi a filii incumulatur. " Licet ergo Abraham timere posset, quod ex occisione dilecti filii sui Isaac tota posteritas sua deleretur, ipse tamen etiam in die tertio in ejusdem obedientia? vigore permansit, quem habuit in prima hora jussionis divina?, propter hoc Abraham ab obedientia mirabiliter commendatur.

Nos etiam ad imitationem Abrahae debemus obedientiam apportare ad nuptias Christi, alioquin non intrabimus in regnum Dei. Obedientia namque aperit portam paradisi, qua? extrusa obedientia clausa fuit. Unde dicit quidam sanctus in vita S. Patrum : " Obedientia est caelos " aperiens, et hominem de terra levans. " Et nota, quod obedientia tam nobilis est virtus, ut omnibus materialibus sacrificiis anteferatur. Hinc est, quod dicit Samuel ad Saul I Reg. xv, 22 et 23 : Melior est obedientia quam victimas : et auscultare

magis quam offerre adipem arietum. Quoniam quasi peccatum ariolandi est, repugnare : et quasi scelus idololatris nolle acquiescere.

Capit autem hydria obedientia duas metretas. In his enim duobus consistit vera obedientia, ut videlicet nosmetipsos et omnes res nostras ad voluntatem Domini, et ad mandatum ejus hilariter exponamus. Sic enim fecit ille sanctus Abraham, qui primo semetipsum Domino obtulit, exiens videlicet ad mandatum ejus de terra sua, et de cognatione sua, et de domo patris sui, et exsulem se faciens peregrinum, et tandem etiam corpus suum ad praeceptum Domini cidens. cidens. Secundo obtulit id quod inter res suas habebat charissimum, videlicet dilectissimum filium suum, quem paritissimus fuit immolare, nisi Dominus mandatum suum per Angelum revocasset.

4. Quarta hydia est patientia, cum qua venit David ad nuptias Christi. Mirabilis enim David patientiae legitur exstitisse. Cum enim persequeretur cum Saul usque ad mortem, quia mortem ejus vehementissime sitiebat ; duabus vicibus e contrario incidit Saul in manus David., ita ut David Saul potuisset occidisse. Non autem occidit eum, sed persecutionem ejus sustinuit patienter.' Legitur enim I Reg. XXIV, et seq., quod cum Saul cum tribus millibus . virorum electorum ex omni Israel persequeretur David, et ad alvum purgandum quamdam speluncam introiisset,in qua Davis cum suis armigeros latitabat: instigatus David a suis, qui secum in interiori parte latebant spe. luncae, ut occideret Saul: non eum occidit, sed partem chlamydis Saul silenter praescidit. Exeunte vero Saul de spelunca, secutus est eum David, et ostendit ei partem chlamydis suae,quam prehenderat, et dixit ei, quod sicut partem chlamydis ipsius abscidit, sic eum ipse poterat occidisse ; adjecitque : Quem persequeris, rex Israel ? quem perseque-ris ? Canem mortuum persequeris, et pulicem unum. Ecce quantae patientiae et humilitatis fuit.

Legitur etiam I Reg. XXVI, 2 et seq. quod iterato Saul cum tribus milibus virorum de electis Israel quaesivit David in quodam deserto. Quod intelligens David assumpsit secum quemdam nomine Abisai, et venit nocte ad locum ubi Saul castrametatus est. Invenitque Saul et totum exercitum ejus dormientem. Cumque dixisset Abisai: Per fodiam Saul lancea in terra, non permisit David, sed accepit lanceam et scyphum, quae erant ad caput Saul dormientis. Cumque recessisset David, et verticem montis ascendisset, essetque inter eum et Saul grande intervallum, clamavit David, et increpuit principem exercitus Saul, quod male custodierat dominum suum ; dixitque Saul : Quare egressus est rex Israel ut quaerat pulicem unum, sicut persequitur] perdix in montibus ? Et adjecit : Ecce hasta regis : transeat unus de pueris regis, et tollat eam.

Legitur etiam II Reg. XVI,7 et seq quod cum Absalom filius David insurrexisset contra patrem suum, egressus est David ex Jerusalem, et omnes illi qui fideliter adhaerebant ei. Quo egresso, quidam vir nomine' Semei procedebat egrediens, et maledicebat, mittebatque lapides contra David, et dixit: Egredere, egredere vir sanguinum, et vir Belial. Reddidit tibi Dominus universum sanguinem domus Saul : quoniam invasisti regnum pro eo. Dixit autem Abisai re- I gi : Quare maledicit hic canis mortuus domino meo Regi ? vadam, et amputabo caput ejus. Et ait rex : Dimitte eum, ut maledicat juxta praeceptum Domini, si forte respiciat Dominus afflictionem I meam, et reddat mihi Dominus bonum pro maledictione hac hodierna. Ecce quam patiens fuit David hic, et multa alia leguntur de patientia ejus. ' Nos etiam ad imitationem David.debemus offerre hydriam patientiae. Qui enim patientiam non attulerit, animam suam salvare non poterit, quivero cum patientia venerit, ille a regno Dei non peribit. Propter quod Dominus dicit, Luc. XXI,19:In patientia vestra possedebitis animas vestras. Dicitur etiam in Psal. IX,19Z: Patientia pauperum non peribit in finem.

Capit autem hydria patientiae duas metretas : quicumque enim vult esse vere patiens, oportet ut odiosa verba et facta malorum hominum, nec non tentationes malorum spirituum sustineat patienter.

, 5. Quinta hydria est poenitentia. Hanc Zorobabel apportavit ad nuptias. Legitur enim in libro Regum Paralipomenon, quod populus Judaeorum, qui erant in regno Jerusalem, propter multa scelera et peccata quae contra Dominum commiserant, a rege Chaldaeorum, qui Nabuchodonosor vocabatur, captivati sunt, et in Babylonem deducti, ubi septuaginta annis amaram passi sunt captivitatem. Verum cum tandem poeniterent se Dominum graviter exacerbasse, per Cyrum regem Persarum et Chaldaeorum licentiati sunt, ut reverterentur in Jerusalem. Reversi itaque sunt ducem habentes Zorobabel. Erat enim princeps omnium illorum, qui de captivitate propter poenitentiam sunt reversi : sicut legitur in Esdra et Nehemia '.

Nos etiam ad imitationem Zorobabel debemus Domino offerre poenitentiam, presertim cum omnes peccaverimus, et propter hoc sine poenitentia non possumus intrare regnum coelorum. De primo, videlicet quod omnes peccato simus obnoxii, dicitur I Joan. i, 8 : Si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est. Dicit etiam Paulus ad Rom. in, 23 : Omnes peccaverunt, et egent gratia Dei. Glossa, id est, " indulgentia et venia peccatorum. "

. De secundo, videlicet quod sine poenitentia peccatores non possunt intrare regnum coelorum, dicitur Matth.IV,17, ubi sic legitur, quod Jesus capit praedicare, et dicere: Poenitentiam agite : appropinquavit enim regnum coelorum. Igitur qui non agit poenitentiam, non appropinquabit ei regnum coelorum, imo elongatur ab ipso. Propter quod etiam Dominus dicit, Luc. XIII,5 : Nisi poenitentiam habueritis, omnes similiter peribitis.

Capit autem hydria poenitentia? duas metretas. Ad veram quippe poenitentiam pertinet, ut non solum homo poeniteat de malis commissis, sed etiam de bonis omissis. Non solum enim homini proecipitur, ne faciat malum : sed etiam mandatur ei, ut faciat bonum. Qui igitur et mala commisit, et bona omisit, necesse est ipsi ut pceniteat, quatenus ad regnum Dei perveniat.

6. Sexta hydria est charitas, sive benevolentia. Hanc specialiter proe aliis hominibus apportat ad nuptias Ecclesioe ipse Filius Dei. Tantam quippe charitatem sive benevolentiam exhibuit nobis Filius Dei, quod etiam supereminet humanoe scientia?, ut dicit Apostolus ad Eph. II,4 .Et nota, quod charitas magnoe potentia? est apud Dei Filium : charitas enim jussit introire in Virginis uterum, charitas reposuit eum in arctum pra?sepium, charitas fecit eum propter nos in hoc mundo sustinere multiplex incommodum, charitas tandem suspendit eum in crucis patibulo, charitas jubet ut omni homini poenitenti pandat misericordia? gremium. De charitate etiam dicit Augustinus : " 0 charitas, quam magnas vires habes. De ocelo Deum de-" posuisti. 0 chara sanitas ! 0 sancta et " vera charitas, qua? tanta es in terris, " et quanta est in coelis ! "

Nos etiam ad imitationem Jesu debe- mus apportare ad nuptias triumphatus Ecclesias hydriam charitatis. Unde dicit nobis ipse Jesus, Matth.XXII, et seq.: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et in tota anima tua, etc. : et proximum tuum sicut teipsum. Quasi dicat: Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, quasi dulcem creatorem. Ipse enim debit tibi cor, in quo est principium vitas et finis. Cor enim est membrum, quod primo recipit vitam, et ultimo dimittit vitam. Et ex tota anima tua, quasi pium redemptorem. Ipse enim pro te posuit animam suam. Et in tota mente tua, quasi copiosum remuneratorem. Ipse enim plus dabit tibi possessionis in coelo, quam mente possis, vel etiam audeas exoptare. Diliges etiam proximum tuum sicut teipsum, id est, sicut tibi ipsi libenter benefacis, et loesioni tuoe sollicite caves; ita etiam proximo tuo benefacies, et loesioni suoe diligenter cavere memento. Debemus igitur hydriam charitatis sive benevolentioe nobiscum apportare, alioquin non poterimus intrare vitam oeternam. Unde dicit I Joan. iii, 14: Qui non diligit, manet in morte. Quasi dicat: Qui charitatem non apportaverit, in morte perpetua permanebit.

Capit etiam hydria charitatis tres metretas. Qui enim Deum vere diligit, libenter sustinet propter ipsum pauper-

tatem et contemptum, et etiam mortem quantumlibet duram et amaram, cum ipse propter nos hoec tria sustinuerit. Sustinuit enim Dei Filius, quoniam prior dilexit nos, magnam propter nos inopiam et paupertatem, et magni contemptus vilitatem, nec non et diroe mortis acerbitatem.

IV.

De quarto nota, quod illas sex lapideoe hydrias, quas erant ibi positas secundum purificationem Judoeorum, primo fuerunt impletas aqua, demum aqua illa in vinum optimum est conversa. Per hoc autem significatur, quod proedictoe sex virtutes exsecutores earum in via hujus vitas, in qua homo vix sibi potest cavere, a maculis tamquam aqua purificant. In primis vero quemlibet electum, sicut nobile vinum, mirifice loectificant. Vinum quippe virtutum corda loetificat electorum. Dicuntur etiam sex proedictoe virtu-' tes propter hoc lapidem, quia homo per eas assequitur beatitudinis oeternitatem. Lapides quippe durabiles sunt et per longa soecula permanentes.

Rogate ergo Dominum, ut det nobis sic Sanctorum virtutes imitari, ut etiam; mereamur ipsis in gloria sociari. Amen.