SERMO VI.

DE NATIVITATE

CHRISTI.

Verbum caro factum est, etc. Joan. I, 14.

Tria sunt hic principaliter notanda :

I. Quid per hoc, Verbum caro factum est, intelligatur? II. Quare hoc Verbum caro factum est, asseritur ? III. Qualiter, et per quid hoc Verbum in nobis habitare dicatur ?

I.

De primo nota, quod per Verbum Dei Filius intelligitur. Ipse enim dicitur Verbum quasi verum bonum : hoc autem est verum bonum, quod commendari potest a tribus, scilicet, ab omnis amaritudinis absentia, et ab omnimoda sufficientia, et ab aeterna indesinentia. Et certe ab his tribus commendabils est Dei Filius, qui propter nos est ex Virgine natus. Ab ipso quippe omnis amaritudo est remotissima, ab ipso etiam emanat beatitudo sufficientissima, in ipso quoque est aelernitas indeficientissima.

1. De primo, scilicet, quod ab ipso sit omnis amaritudo remotissima, dicitur in libro Sap. vIII, 9 et 16 : Proposui sapientiam, id est, Dei Filium, adducere mihi ad convivendum : sciens quoniam mecum communicabit de bonis, intrans in domum meam, conquiescam cum illa... Non enim habet amaritudinem conversatio illius, nec taedium convictus illius, sed Iaelitiam et gaudium. Ipse etiam Dei Filius dicit Isa..XXVII, 4: Indignatio non

est mihi. Beatus igitur, qui meruit habitare cum isto vero bono.

2. Item, quod ab ipso emanat beatitudo sufficientissima, testatur Eccli. XXIV, 34 et 36: Posuit, subaudi, Deus Pater, David puero suo excitare regem ex ipso fortissimum, in throno honoris sedentem in sempiternum... Qui adimplet quasi Euphrates sensum. Dicit itaque Ecclesiasticus quod Deus Pater posuit, id est, promisit David puero suo, id est, David servo suo, quod videlicet ex ipso, id est, de semine suo excitaret, id est, nasci faceret regem fortissimum, scilicet, Jesum Christum in throno honoris cum Patre sedentem, qui scilicet Dei Filius adimplebit quasi Euphrates, id est, quasi quidam magnus beatitudinis fluvius omnes sensus nostros. Nihil enim in nobis vacuum remanebit, quin per hoc verum bonum suavissima beatitudine repleatur. Unde etiam Psalmista dicit : Adimplebis me laetitia cum vultu tuo . Hic est ille verus Eliseus, qui plus habet olei beatitudinis, quam nos vasa offerre possimus. Legitur enim III Regum, 3 et seq., quod cum quaedam mulier inopiam suam conquesta esset Eliseo, dixit ei Eliseus, ut iret et acciperet mutuo vasa non pauca, et infunderet in illa vasa de oleo illo modico, quod se profitebatur habere. Quod etiam mulier fecit, et interim exivit oleum, ut prius vasa, quam oleum deficerent. Sic etiam est de Christo, qui tam sufficiens est et abundans, ut omnia vasa desideriorum nostrorum oleo beatitudinis repleat, et adhuc supererit oleum. De sufficientia etiam hujus veri boni dicitur in Psal. cxliv, 16 : Aperis tu manum tuam : et imples omne animal benedictione. 0 quam felices sunt illi, qui introduci merruerunt in cellarium veri boni, ut ibi inebrientur ab ubertate domus Dei !

3. Tertium, videlicet quod in Christo, qui est verum bonum, sit aetemilas indeficientissima, testatur Psalm. CI, 12 et 13, ita dicens : Dies mei sicut umbra declinaverunt , et ego sicut foenum arui. Tu autem Domine in aeternum permanes : et memoriale tuum in generationem et generationem. Item dicit in eodem Psal. : Opera manuum tuarum sunt coeli. Ipsi peribunt, tu autem permanes : et omnes sicut vestimentum veterascent. Et sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur ": tu autem idem ipse es, et anni tui noni deficient Dicit etiam in alio Psalmo : A saesculo usque in saeculum tu es Deus .] Ipse etiam Dominus de permanentia suas aeternitatis dicit in Malach. iii, 6: Ego Dominus, et non mutor. Bonum est igitur, charissimi, ut applicemus nos ad istudverum bonum, quod semper permanet : 1 ne cadamus in interitum sempiternum. Unde dicit Psalm. lxxii, 28 : Mihi adhae rere Deo bonum est, ponere in Domino Deo spem meam.''

Nota, e contrario, quod bona hujus mundi non sunt vera, propter tria. Sunt enim multis amaritudinibus infusa et permixta. Sunt etiam vacua, et nequaquam replentia. Sunt etiam instabilia, et nullatentus permanentia. Haec tria testatur Ecclesiastes, ita loquens : Ego Ecclesiastes fui rex in Jerusalem __ AEdi-ficavi mihi domos, et plantavi vineas, feci hortos, et pomaria, et consevi ea cuncti genteris arboribus: et exstruxi mihi piscinas aquarum, ut irrigarem silvam lignorum germinantium. Possedi servos et ancillas, multamque familiam habui: armenta quoque, et multos ovium greges ultra omnes qui fuerunt ante me in Jerusalem: coacervavi mihi argentum, et aurum, et substantias regum, ac provinciarum : feci mihi cantores, et cantatrices, et delicias filiorum hominum, scyphos, et urceos in ministerio ad vina

tundenda : Et supergressus sum opibus omnes, qui ante me fuerunt in Jerusalem : sapientia perseveravit mecum. Et omnia, quie desideraverunt oculi mei, non negavi eis : nec prohibui cor meum quin omni voluntate frueretur, et oblectaret se in his, quae prae : et hanc ratus sum partem meam, si uterer labore meo. Cumque me convertissem ad omnia opera, quae fecerant manus meae, et ad labores, in quibus frustra sudaveram, vidi in omnibus vanitatem et afflictionem animi, et nihil permanere sub sole . Ecce quanta enumerat, quae bona esse reputantur, ac etiam multum in hoc saeculo desiderantur, quae omnia sic concludit, quod asserit se vera conversione rationis in omnibus praefatis reperisse vanitatem et afflictionem animi, et nihil permanere sub sole. Probat igitur, quod bona presentis saeculi vana sunt, et nullatenus rapientia, per hoc quod dicit : Reperi in omnibus vanitatem. Probat etiam, quod multis angustiis et sollicitudinibus sunt perfusa, per hoc quod subdit : Et afflictionem animi. Probat nihilominus, quod instabilia sunt, per hoc quod addit : Et nihil permanere sub sole.

Haec etiam ostenduntur in Isa. xxxvi, 6, ubi dicitur, quod Egyptus est baculus arundineus confractus, cui si innixus fuerit homo, intrabit manum ejus, et perforabit eam. A Egyptus interpretatur moeror, vel tenebras ; et significat mundum istum, in quo boni et justi pro peccatis moerent, et testantur. Mali vero per carnis et oculorum concupiscentias obtenebrantur. Mundus autem iste est quasi baculus arundineus confractus, qui perforat manum innitentis. Per hoc quod dicitur, quod est arundineus, notatur quod bona hujus mundi vana sunt, et non replent cor hominis ; sed sunt ad si- militudinem arundinis, quae intus est vacua. Unde dicitur Eccli. XIV, 9 : Insatiabilis oculus cupidi. Dicit etiam Eccle. v, 9 : Avarus non implebitur pecunia. Similiter et Hieronymus ait: " Avaro " tam deest quod habet, quam quod non " habet. " Per hoc etiam quod dicitur, quod est baculus confractus, innuitur quod bona hujus mundi instabilia sunt, et stare non possunt, ut confractum crus stare non potest. Unde et I Joan. ii, 17, dicit quod mundus transit, et concupiscentia ejus. Praeterea per hoc quod additur, cui si innixus fuerit homo, intrabit manum ejus, et perforabit eam, innuitur quod bona hujus saeculi aculeata sunt, et hominem per multas sollicitudines lacerantia. Propter quod et ipsa Veritas comparat in Evangelio bona praesentis sacculi spinis, quae suffocant in homine semen gratias Dei.

II.

De secundo nota, quod propter quinque causas Verbum caro factum est.

1. Prima est,ut per eum in viam justitiae revocemur. Adam quippe sicut ovis erraverat, ac perierat : propter quod omnem posteritatem post se ad devium inferni sive limbi deduxerat : quia ''sicut oves positi fuerunt in inferno '. Sed agnus Dei, ad Patriarcharum et Prophetarum preces, a regalibus sedibus veniens , ovem centesimam, scilicet humanum genus quaesivit, inveniamque quasi prudens ductor in viam justitias, ac ad Angelorum societatem revocavit ac reduxit. De hac revocatione legitur in II Reg. XIV, 21 et 23, quod David mediante muliere Thecuite praecepit Joab, ut revoca- ret Absalom, qui propter fratricidium recesserat Gessur in exsilium. Ait enim David ad Joad : Vade, et revoca puerum Absalom... Surrexit ergo Joab et abiit in Gessur, et adduxit Absalom in Jerusalem. Absalom interpretatur patris amaricatio, et significat Adam, et quemlibet peccatorem. Adam enim et Eva uxor ejus per peccata sua amaricaverunt dulcem Creatorem suum. Quilibet etiam peccator Deum amaricat per peccatum suum. Adam etiam et uxor ejus Eva spirituale fratricidium commiserant: quia gladio inobedientia? spiritum suum occiderant, qui quasi frater est carnis, quivis etiam peccator per malitiam suam occidit animam, sicut dicitur Sap. XVI, Igitur 14. iste Absalom, id est, Adam cum omni posteritate sua expulsus fuit a facie Dei patris in Gessur, quod interpretatur dolor. In doloribus enim et aerumnis infernalibus limbi fuerunt usque ad adventum Filii Dei: Quod sciens mulier Thecuites, qua? interpretatur buccina eorum, et significat divinam misericordiam, quae semper personat pro miseris peccatoribus, accessit ad David, id est, ad Deum Patrem, et intercessit pro Absalom, id est, pro universo humano genere, postulans eum ab exsilii doloribus revocari. Propterea Deus Pater placatus ad petitionem misericordiae injunxit Joab, qui interpretatur inimicus inimicitiae, et significat Filium Dei, qui inimicitiae, id est, peccatis inimicatur, et amicitiae, id est, virtutibus amicatur. Ipse enim est iniquitatum inimicus, et virtutum amicus. Injunxit, inquam, Deus Pater Filio suo unigenito,ut revocaret per sanguinem suum genus humanum. Quod et factum est. Abiit namque Dei Filius, et induit carnem humanam, in qua multos dolores pertulit, et postremo mortem amarissimam sustinuit, et sic per dolores suos et cruciatus humanum genus ab inferni doloribus eripuit, et in Jerusalem, hoc est, in Dei patris gratiam revocavit.

2. Secunda causa, quare Verbum Dei factum est caro, id est, quare Dei Filius

est incarnatus, ha?c est, ut scilicet per ejus sanguinem a peccatorum sordibus 1 lavaremur. Unde dicit Apostolus ad Hebra?os, IX, 13 et 14 : Si sanguis hircorum, 1 et taurorum, et cinis vitulae aspersus inquinatos sanctificat ad emundationem carnis : quanto magis sanguis Christi, qui per Spiritum sanctum semetipsum obtulis immaculatum Deo, emundabit conscientiam nostram ab operibus mortuis, ad serviendum Deo viventi ? Hinc etiam dicit Joannes in Apocal. i, 5 : ''Qui' dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. ''Glossa : " A peccatis " originalibus et actualibus. " Et nota, 1 quod Baptismus Ecclesiae virtutem illam, quod peccata hominum lavat, accepit a sanguine Christi. Unde dicit Innocentius : " Per sacramentum baptismi, Chri-" ti sanguine rubricati culpa remittitur, " vitatur periculum, et ad regnum coelo- " rum etiam pervenitur. " Caveamus ergo, charissimi, ne animarum nostrarum vestimenta, qua? Christus in suo sanguine lavit, rursus immunditiis peccatorum inquinemus.

3. Tertia causa, quare Verbum caro 1 factum est, ha?c est, ut per eum in peregrinationis hujus mundi itinere cibare- 3 mur ; et hoc maxime fit per sacramen-M tum Eucharistia?, in quo Dominus ad consolationem et refectionem fidelium suorum carnem suam administrat, et sanguinem propinat. Unde etiam sacramentum illud viaticum appellatur. Propter quod ipse dicit Joan. VI, 56 : Caro mea, vere est cibus : et sanguis meus, vere est potus, etc. Optimus est iste cibus, qui i facit Dominum manere in nobis, et nos in eo. Igitur ut per Filium Dei cibare- ] mur in hoc exsilio, nasci voluit in Bethlehem, qua? domus panis interpretatur. m Voluit etiam reponi in pra?sepio, ut per hoc innueret, quod ipse esset panis peregrinantium, qui non solum a divitibus inveniretur in palatio ; sed etiam a pauperibus inveniri posset in pra?sepio. Mirum est de divitibus et pauperibus, quod tam raro visitant Christi Jesu pra?sepium, |

cum tamen saepe visitant praesepia equorum vel jumentorum suorum. Transeamus, charissimi, sicut pastores loquebantur ad invicem : Luc. II, 15: Transeamus, inquit, usque Bethlehem, et non tantum videamus hoc verbum, quod factum est caro; sed etiam mundo corde sumamus. Per Bethlehem quippe non tantum materialis, sed et supercoelestis Ecclesia figuratur. In materiali namque Ecclesia Christi corpus conficitur, et a devotis Christianis sumitur. In supercoelesti quoque Ecclesia, Dei Filius revelatis oculis adspicitur, et ibi quilibet electus ipso suavissime fruitur.

4. Quarta causa, quare Verbum caro factum est, haec est, ut per eum in die judicii resuscitaremur. Unde ad ipsum Verbum, quod caro factum est, dicit Joan. VI, 40 : Haec est voluntas Patris mei, qui misit me ; ut omnis, qui videt Filium, et credit in eum, habeat vitam aeternam, et ego resuscitabo eum in novissimo die. Tgitur qui vidit Dei Filium oculis timoris et amoris, et credit in eum vera exhibitione operis, iste resuscitabitur in novissimo die, ut vitam possideat sempiternam. Hinc etiam dicit Osee, VI, 3: Vivificabit nos post duos dies : in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus. Scimus, sequemurque ut cognoscamus Dominum.

Nota, quod primus dies est dies fatigationis : multipliciter enim fatigamur in hac vita. Secundus est dies requiei communis, qui est post hanc vitam, quando scilicet Spiritus sanctus dicet animabus justorum, ut requiescant a laboribus suis. Tertius dies est gloriosas remunerationis, quando scilicet paterfamilias operarios suos per filium procuratorem suum denario gloriae praemiabit. In isto die per ipsum filium suscitabimur, ut semper vivamus, et omnia sciamus, et quascumque volumus, habeamus.

5. Quinta causa, quod Verbum caro factum est, haec est, ut per ipsum in patria deificaremur. Primi quippe nostri parentes deceptori diabolo credentes, quod efficerentur sicut dii, si de fructu vetito comederent: comederunt, et sic, qui prius erant cum honore, comparati sunt jumentis insipientibus, et similes facti sunt illis. Ut autem pristinos honores recuperemus, ipse Dei Filius factus est pro nobis jumentum, stimulos poenalitatum nostrarum vere tolerans, et onerosas crucis perferens cruciatus. Et sic homo, qui in utilitatem inciderat jumentalem, divinitatis similitudinem recuperavit. Unde dicit in Psal. lxxxi, 6 : Ego dixi: Dii estis, et filii Excelsi omnes. Quasi dicat: Ego Jesus dixi, id est, laboribus meis effeci, quod vos homines dii estis, id est, eritis et dicemini filii excelsi omnes. Apostolus etiam testatur ad Rom. viii, 17, quod erimus haeredes Dei, cohaeredes autem Christi. Dicit etiam Joannes in praesenti Evangelio, quod ille, qui Verbum caro factum est, quotquot receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri.

III.

De tertio nota, quod Christus per quinque specialiter habitat in Christianis, scilicet, per fidem et sinceritatem, per corporis et animas puritatem, per viscerosam charitatem, per gloriosam humilitatem, et per timoris soliditatem.

1. Quod Christus per fidei sinceritatem habitat in quolibet Christiano, probat Apostolus ad Ephes. iii, 14 et 17, ubi ait: Flecto genua mea ad Patrem Domini nostri Jesu Christi..., ut det Christum habitare per fidem in cordibus nostris. Proh dolor! pauci sunt, qui veram se ostendunt habere fidem, cum pene omnes stercora temporalium praeponant et praeferant dulci Christo.

2. Habitat etiam Christus in Christianis per corporis et animas puritatem. Propter quod dicit Apostolus I ad Corinth. III,

16 et 17 : Nescitis quia templum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis ? Templum enim Dei sanctum est, quod estis vos. Quasi dicat: Si estis sancti, id est, mundi corpore et anima, tunc Deus habitat in vobis : Domum quippe Domini decet sanctitudo in longitudinem dierum .

3. Christus habitat in Christianis per viscerosam charitatem. Unde dicit I Joan. IV,16: Deus charitas est: et qui manet in charitate, in Deo manet, et Deus in eo. Delectabile est hoc, ut Deus per charitatem habitet in nobis, et nos in eo. Sed quid est charitas ? Charitas est Deum et proximum ex toto corde diligere, nec eum per seductionem oris decipere. Multi sunt, qui videntur Deum ore diligere, sed renes ipsorum et cor longe sunt ab eo. Unde dicit Jerem.xu, 2 : Prope es tu ori eorum, et longe a renibus eorum. Quasi diceret : Os eorum praetendit charitatem, sed renes eorum quaerunt turpissimam voluptatem. Multi etiam sunt, qui proximis suis ore se diligere protestantur; sed dolos eis ac insidias in cordibus machinantur. De talibus dicit Jerem.IX,8:

In ore suo pacem cum amico suo loquitur, et occulte ponit ei insidias.

4. Christus habitat in Christianis per gloriosam humilitatem. Unde dicit Isa. lvii, 15, quod Dominus excelsus habitat cum contrito et humili spiritu. Hinc etiam; ipsa Virgo Maria non tantum pro eo quod erat mundissima, sed potius pro eo quod erat humillima, meruit concipere Filium Dei: sicut per semetipsam testatur : Re-spexit, inquam, ''humilitatem ancillis sum Non ait castitatem,licet esset castissima, sed humilitatem.

b. Christus in Christianis habitat per timoris soliditatem. Unde dicit Apostolus ad Colos.in, 16: Verbum Christi habitet in vobis abundanter in omni sapientiam Per omnem sapientiam timor Dominis figuratur : quia ut dicitur Ecclesiastici, I,20 : Plenitudo sapientias est timere Deum. Unde igitur Christus habitat in iis, qui timent eum ? Omnis enim qui timet Dominum, nihil negligit voluntatis ejus.

Rogate ergo Dominum, ut sic in hospitio cordis nostri habitare dignetur, ut etiam ab ipso in aeterna tabernacula recipi mereamur. Quod nobis praestet, etc.