SERMO V.

DE NATIVITATE

DOMINI.

Ecce evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo: quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus Dominus in civitate David. Luc. ii, 11.

In verbis praemissis quatuor sunt notanda:

I . Quis sit ille, per quem gaudium evangelizatur ? II. Qui sint illi, quibus gaudium annuntiatur ?III. Propter quod omni populo gaudendum esse dicatur?

IV. Quo signo iste, qui natus est, inveniendus asseratur? 1.

De primo nota, quod ille, qui gaudium evangelizat, id est, qui de gaudio bonum

nuntium apportat, verus esse Angelus; Domini describitur: ne videlicet videatur quod fuerit Angelus satanae phantasticus. Unde dicitur in Evangelio praesenti: Ecce Angelus Domini stetit juxta illos, et claritas Dei circumfulsit illos ': ut per hoc designaretur, quod non fuit illa claritas phantastica, in qua se diabolus quando-.

que transfigurat. Dicit namque Apostolus II ad Cor. XI,14 : Ipse enim Satanas transfigurat se in Angelum lucis. Quis autem iste Angelus fuerit, non patet ex testimonio Evangelico. Potest tamen non immerito credi, quod Gabriel Archangelus fuit, ut ille, qui Virgini Marioe Dominum ex ea nasciturum nuntiaverat, ipse etiam eum jam natum pastoribus annuntiaret.

II.

De secundo nota, quod illi, quibus tam ingens gaudium nuntiatur, pastores dicuntur esse, qui commendantur a tribus ; quia scilicet non erant somnolenti, et quia erant de grege solliciti, proeterea quoniam erant justi. Unde legitur in praesenti Evangelio : ''Et pastores erant in regione eadem vigilantes, et custodientes vigilias noctis super gregem suum'. ''Nota quod ait pastores, non dicit milites, vel burges, ne contemnantur illi qui aliis serviunt ob paupertatem.

Erant autem pastores isti vigiles, et non somnolenti, quod innuitur ibi, ubi dicitur : Vigilantes erant de grege solliciti. Unde sequitur : Et custodientes vigilias . noctis super gregem. Ita enim solliciti erant de grege sibi commisso, ut etiam eum noctibus non reliquerint.

Erant eliam justi, quod innuitur ibi, ubi dicitur : Super gregem suum, quasi non alienum. Non enim custodierunt gregem violenter spoliatum, vel furto sublatum, sed suum, id est, sibi a veris dominis commissum. Utinam pastores nostri temporis ab his tribus possent hodie commendari! In pluribus enim predictis tribus contraria, somnolentia, ne- gligentia, nec non et injustitia multoties inveniuntur.

Nota etiam, quod quilibet nostrum per pastores istos designatur. Dominus enim cuilibet hominum commisit animam suam pascendam. Animam, inquam, pretioso sanguine Filii Dei redemptam, quam mille millibus ovium pretiosiorem fore nullus sanas mentis ignorat. Ad hoc autem, ut animas nostras pascamus, admonet nos I Pet. v, 2 : Pascite qui in nobis est gregem Dei. Quasi dicat: 0 vos Christiani pascite gregem, qui inter vos est, id est, animas vestras, quas intra vos sunt. Ad hoc autem, ut quilibet Christianus bonus pastor animae suae existat, tria requiruntur ab eo. Primum est, ut sit vigil et non somnolentus. Secundum est,ut sit de semetipso sollicitus. Tertium est, ut sit erga proximos suos justus.

Ad hoc autem, ut vigiles simus, et non somnolenti, monet nos I Pet. v, 8 : Sobrii estote, et vigilate: quia adversarius vester diabolus, tamquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret. Ille vigilat, qui semper creatorem suum redemptorem ac judicem intuetur : dormiens quippe nullum videt. Sic itaque vigilare debemus, ut in omnibus "operibus nostris Deum nostrum, qui nos creavit, redemit, et judicabit, prae oculis habeamus, ne secus aliquid agamus, per quod oculos suas majestatis offendamus.

Item ab unoquoque nostrum requiritur, ut sit de salute animas suas sollicitus. Sicut enim solliciti sumus, ut corpori nostro potum, cibum, vestitum, ac alias necessitates suas ministremus ; sic et solliciti esse debemus, ut quando venit illa incerta hora mortis nostras, Deo animam nostram mundam et ornatam repraesentemus. Unde dicitur de pastoribus Bethlehemitanis, quod erant custodientes vigilias super gregem suum. Ille custodit vigilias noctis super oviculam, id est,

animam sibi commissam, qui semper cum sollicitudine observat horam mortis suae. Mors est illa nos, quam semper observare tenemur. Heu! multi sunt, qui dummodo habeant ea quae corpori sunt necessaria, parum, vel nihil curant, quid fiat de anima ! De talibus dicitur Eccli. x, 32 : Peccantem in animam suam quis justificabit ? et quis honorificabit exhonorantem animam suam ?

Tertio requiritur a quolibet Christiano, ut sit justus, ut scilicet nihil quod sit alterius, injuste attingat, vel possideat, sed se, et suos ex his qua sua sunt, enutriat: et ex his etiam Deo gratas oblationes seu eleemosynas offerat. Quod autem homo debeat se ex suis, id est, ex juste conquisitis enutrire', probatur Tobiaae, ii, 21, ubi legitur, quod cum Tobias caecus esset effectus, et uxor ejus Anna quadam vice hoedum caprarum operibus manuum suarum conquisitum domum detulisset; audiens Tobias vocem balantis hoedi, dixit : Videte, ne forte furtivus sit, reddite eum dominis suis, quia non licet nobis aut edere ex furto aliquid, aut contingere. Quod autem debeat homo ex his quae sua sunt, Deo offerre, vel eleemosynas dare, dicitur in Prov.III, 9 et 10 : Honora Dominum de tua substantia, Glossa " non de aliena : " et de primitiis omnium frugum tuarum, Glossa " de melioribus bonis tuis " da ei, scilicet pauperi: et implebuntur horrea tua saturitate, et vino torcularia tua redundabunt.

III.

De tertio nota, quod propter hoc gaudendum est omni populo, quia videlicet natus est nobis hodie Salvator, qui est Domitius in civitate David; sicut ait Angelus ad Pastores. Et nota, quod quinque praedicuntur hic de parvulo Jesu Filio Maria. Appellatur enim Salvator, et Christus, et Dominus, et dicitur natus esse in civitate David, quia futurus era verus David. Salvator dicitur, propter humani generis redemptionem. Christus dicitur, propter suorum fidelium in via praesentis saeculi consolationem. Dominus dicitur, propter servitii ab his quos redemit, expostulationem. Ob hoc etiam natus dicitur in civitate David, ut si imitator David. David etiam interpretatur manu fortis, vel vultu desiderabilis. Est ergo et Jesus noster manu fortis, per sempiternam reproborum condemnationem. Est etiam vultu desiderabilis, per admirabilem electorum remunerationem.

I. Primo igitur puer iste, qui natus est, Salvator dicitur : ut scilicet redimat sub daemoniaca captivitate gementes. Unde iste Salvator de seipso dicit Exod. III, 1 et 2 : Vidi afflictionem populi mei in aegypto, et clamorem ejus audivi: et sciens dolorem ejus, descendi ut liberarem ipsum de manibus aegyptiorum, et educam de terra illa in terram bonam et spatiosam, in terram, quae fluit lacte et melle. Ex ista auctoritate notari potest, quod populus Dei, id est, omnes electi, priusquam Christus incarnatus esset et passus, erat in afflictione propter diutur-. num exsilium. Fuit etiam in jugi clamore, postulans afflictionis suae solatium. Erat nihilominus propter vehemens exspectati solatii desiderium, in dolore : quod videns, audiens, et sciens Deus descendit, carnem assumens ; ut liberaret populum per sanguinem suum diu exsulantem, et solatium postulantem, ac sese cum desideriis exspectantem. Descendit, inquam, ut liberaret eum de manu aegyptiorum, id est, de potestate daemoniorum, et educeret eum de terra illa, id est, de regione tenebrarum, scilicet, de limbo, ubi Dei populus captivus detinebatur, in terram bonam et spatiosam, ad terram, quae fluit lacte et melle. Per hanc terram designatur terra viventium, scilicet, regnum coelorum, quae dicitur

terra bona, quia nullus ibi, nisi bonus sit, recipitur. Dicitur etiam spatiosa, quia nemo ibi propter haereditatis angustiam conqueritur. Quisquis enim in ea est, habet quidquid vult. Est enim terra fluens lacte divinae humanitatis, et fluens mellae humanas divinitatis. Christus enim illuc per suam lacteam humanitatem, et melleam divinitatem dilectos suos mirabiliter refocillat.

II. Secundo etiam is, qui natus est, Christus dicitur, id est, unctus. Fuit chrismate tinctus, ut consolaretur in via hujus mundi moerentes. Propter hoc ipse dicit Isa, lxi, 1 et seq.: Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me...: ut consolarer omnes lugentes : ut ponerem consolationem lugentibus Sion: et darem eis coronam pro cinere, oleum gaudii pro luctu, pallium laudis pro spiritu moeroris. Nota, quod tria sunt, quas unicuique secundum exteriorem hominem tristitiam ac moerorem important. Primum est, superborum conculcatio. Secundum est, iniquorum malitiosa detractio. Tertium est, diversarum infirmitatum vexatio.

1. Contra primum consolatur nos Dei Filius, et promittit se nobis daturum coronam pro cinere, id est, pro eo quod a superbis et potentibus quasi cinis sub eorum pedibus conculcamur; spondet nobis, quod nos tamquam reges potentes in suo solio coronabit.

2. Contra secundum, scilicet, contra malitiosam iniquorum detractionem, consolatur nos promittens nobis pro luctu, quem habemus ex impiorum detractione, perpetuae gloriae claritatem : quod scilicet faciet nos lucere, quemadmodum oleum lucet in lampade perpetuas claritatis.

3. Contra tertium, scilicet, contra spiritum moeroris, quem habemus ex gravi infirmitatum vexatione, promittit nobis se daturum pallium laudis, id est, corpus sanissimum, in quo semper sibilaudes referamus dicentes, " Gloria tibi Domine. "

De ista consolatione dicit Eccli. XXXVIII, 7 : Unguentarius faciet pigmenta suavitatis, et unctiones conficiet sanitatis.

Nota quod multi sunt qui faciunt unguenta manuum, vel pedum, vel aliorum membrorum; sed nullus est, qui lassum cor ungere possit, vel sanare, nisi solus Filius Dei : quocirca in omni tribulatione ipsius unguentum est postulandum.

III. Tertio, puer iste, qui natus est, Dominus appellatur. Unde justum est, ut habeat servos sibi fideliter servientes. Hunc Dominum Jerem. xxiii,5 et 6, Deum Patrem nobis promisisse potestatur, ita inquiens : Ecce dies veniunt, dicit Dominus : et suscitabo David germen justum : et regnabit Rex, et sapiens erit: et faciet judicium et justitiam in terra. In diebus illis salvabitur Juda, et Israel habitabit confidenter : et hoc est nomen, quod vocabunt eum, Dominus justus noster. Dicit itaque Deus Pater : Ecce dies gratias veniunt, et suscitabo David germen ju stum, id est, faciam nasci ex semine David meum justum Filium. Et regnabit Rex, sceptrum crucis in humeris suis bajulando humiliter : et sapiens erit, crucis cruciatus patientissime tolerando; et sic faciet judicium, iniquum diabolum iniqua potestate juste privando, et justitiam, animas in captivitate violenter diu detentas liberando. In diebus illis Juda, id est, quilibet laicus Deum confitens salvabitur per veram fidem : et Israel, id" est, bonus religiosus, Deum per contemplationem videns, habitabit confidenter, certus de gloria: et hoc est nomen, quod propter aehc omnia vocabunt eum, tam laici quam religiosi, Dominus justus noster.

Tenemur igitur huic Domino in triplici obsequio, scilicet, obsequio cordis, oris, et operis. Multi vero prima duo obsequia videntur Domino exhibere, sed pauci observant tertium. Multi enim sunt, qui dicunt quod cor eorum bonum sit ad Deum. Plures etiam, qui videntur ore servire Domino, sed in tertio signo, scilicet, in opere pene omnes deficiunt. Unde ipse Dominus dicit, Luc. VI, 46 : Quid vocatis me Domine, Domine : et non facitis quas dico ? id est, vos vocatis corde, " Domine, " et ore " Domine, " sed non vocatis me operibus, non enim facitis quae dico. Hinc etiam dicit Matth. VII, 21 : Non omnis, qui dicit mihi, Domine,Domine, intrabit in regnum coelorum : sed qui facit voluntatem Patris mei, qui in coelis est, ipse intrabit in regnum coetorum. Multi sunt qui dicunt, quod adhuc proposuerint servire Domino : tales dicunt corde, " Domine. " Sunt etiam alii, qui protestantur hoc, quod bonum sit et utile servire Domino et tales dicunt ore, " Domine. " Sed paucissimi sunt, qui hoc quod corde proposuerunt, et ore commendant ac laudant, operibus exsequuntur : et propterea infiniti excluduntur a regno coetorum.

IV. Quarto, puer iste, qui natus est, David, id est manu fortis dicitur, ut feriat poenis perpetuis delinquentes, et se per poenitentiam non corrigentes. Unde dicitur Sap. XI, 18 et seq. : Non erat impossibilis omnipotens manus tua, quae creavit orbem terrarum ex materia invisa, immittere peccatoribus multitudinem ursorum, aut audaces leones, aut novi generis ira plenas ignotas bestias ; aut vaporem igneum spirantes, aut fumi odorem proferentes, aut horrendas ab oculis scintillas emittentes : quarum non solum laesura poterat illos exterminare, sed et adspectus per timorem occidere.

Nota, quod describit hic Spiritus sanctus daemones, qui ad praeceptum Domini punient miseros peccatores in inferno. Comparat autem eos ursis, et leonibus, et bestiis ira plenis. Propter hoc vero daemones ursis comparantur : quia sicut ursus animal est inquietissimum, semper existens in motu : sic etiam daemones, qui modo paratissimi et pervicacissimi sunt, et infatigabiles ad cruciandum.

Leonibus etiam comparantur : quia leo animal est robustissimum atque fortissimum : sicut etiam daemones robustissimi sunt atque validissimi contra miseros peccatores. Comparantur etiam aliis bestiis Tra plenis. Non solum enim daemones sunt ad hoc, ut torqueant peccatores paratissimi atque fortissimi : sunt etiam in cruciatibus inferendis crudelissimi. Unde vocantur bestias, id est, vastiae a vastando, ira plenas, et non solum illas bestias cruciant dentibus et ungulis, hoc est, multiplicium posnarum inflictione : sed etiam sui vultus terribilis ostensione. Propter hoc dicuntur vaporem igneum, et fumum de ore et naribus spirare, et horrendas scintillas ex oculis emittere. Et vere si possibile foret, quod peccatores mori possent in inferno, non solum propter cruciatus qui ab his inferrentur, sed etiam propter timorem horribilis vultus illarum mortem incurrerent. De iis bestiis dicitur in Psalm. lxxiii, 19 : Ne tradas Domine bestiis animas confitentes tibi. Caveat nobis, o charissimi, Deus ab his bestiis crudelissimis.

V. Quinto, puer iste, qui natus est, dicitur vultu desiderabilis, ut ipso vultu suo remuneret sibi fideliter servientes. Hic. est enim ille Assuerus potens Rex, qui interpretatur beatitudo, quia omnis electorum beatitudo emanat ab ipso, ad quem Esther regina, id est, felix anima, quas per beatitudinem sursum e mortalibus populis est elevata, sic loquitur, sicut testatur liber Esther xv, 17 : Valde mirabilis es Domine, et facies tua plena est gratiarum. Igitur tam dulcis et suavis est vultus Jesu, quod anima uniuscujusque electi invenit in eo omne delectamentum, et omnis saporis suavitatem.

IV.

De quarto nota, quod Jesus natus per signum invenitur ab Angelo datum. Unde dicitur in Evangelio praesenti, quod cum Angelus nuntiasset pastoribus Christum esse natum, subjecit: Et hoc vobis signum : Invenietis infantem pannis involutum, et positum in prmsepio '. Dixit etiam Simeon postea ad Mariam matrem ejus, Luc. ii, 34 : Ecce positus est hic in signum, cui contradicetur. Nota igitur, quod Dominus, cum natus esset, ostendit nobis in seipso quintuplex signum, scilicet, signum sanctas taciturnitatis, beatae paupertatis, pretiosae puritatis, gloriosas humilitatis, ac egregias charitatis.

1. Primo igitur signum sanctas taciturnitatis nobis ostenditur, ubi dicitur : Invenietis infantem, id est, puerulum non fantem, scilicet, non loquentem, sed potius vagientem. Quare ergo Dominus ostendit in seipso taciturnitatem ? Dicitur enim Proverb. x, 19 : In multiloquio non deerit peccatum : qui autem moderatur labia sua, prudentissimus est. Dicitur etiam Eccli. xx, 8 : Qui multis utitur verbis, Iaedet animam suam. Legitur invita S. Patrum de Abbate Agathone, quod per triennium lapidem in ore suo portavit, donec taciturnitatem disceret. Legitur etiam, quod quidam philosophus interrogatus a quodam, quomodo posset placere Deo et hominibus, respondit : Si optima quasque egeris, et pauca lo-"cutus fueris. "

2. Secundo, signum beatas paupertatis in Jesu nobis ostenditur, ubi dicitur, pannis involutum : non dicitur bysso vel purpura. Erat enim paupercula Dei genitrix Maria, unde habere non poterat pannos pretiosos. Qui igitur gemunt sub onere paupertatis, respiciant pannosum Jesum, ut consolentur. Unde dicit Isa. xxIx, 19 : Addent mites in Domino Iaetitiam, et pauperes homines in sancto Israel, id est, in Christo, exsultabunt. Dicit etiam Seneca de paupertate : " Pau-"pertas expedita et secura est. " Comparat inter se pauperum et divitum vultus : " Saepius pauper et fidelius ridet. "

3. Signum etiam pretiosae puritatis sive munditias in Jesu nobis ostenditur, per hoc quod dicitur, quod Maria pannis eum involvit. Involvit enim cum intemerata virgo pannis mundis, quia non est verisimile quod tam munda virgo pannos habuit maculosos, propter quod instituit Spiritus sanctus, quod pannus ille in quo adhuc sacramentaliter involvitur corpus Jesu, non debet esse purpureus, sed lineus et mundus. Invitat igitur nos ad vitae munditiam mundissimus iste infantulus. Unde dicitur in Job xxII, 30 : Salvabitur innocens, salvabitur autem in munditia manuum suarum, id est, operum suorum. Dicitur enim Prov. xxI, 8 : Qui mundus est, rectum opus ejus.

4. Quarto, signum gloriosas humilitatis ostenditur nobis in Jesu parvulo, qui interim se humiliavit, quod scilicet subjecit se manibus Virginis, ut ipsa eum involveret et reponeret, ubi placeret. Simus ergo et nos ad imitationem Jesu humiles ac obedientes, quia Dominus promittit humilibus, quod habitabit in illis per gratiam; et vivificabit eos per gloriam. Unde dicitur Isa. lvii, 15 : Excelsus, et sublimis habitat cum contrito et humili spiritu, et vivificat cor contritorum.

5. Quinto, signum charitatis egregia demonstratur in isto infantulo, qui reponi voluit in praesepio, quasi per hoc innueret se communem esse animalibus, pastoribus, et regibus, et omnibus eum habere cupientibus. Unde dicit in Jer. xxxI, 3 : In caritate perpetua dilexi te, ideo attraxi te, miserans. Jacet igitur Jesus in praesepio quasi quidam adamas trahens ad se per charitatem jumenta, pastores, et reges. Unde etiam jumenta, pastores, et reges charitatis ei vicem reciprocam rependerunt. Jumenta quippe foenum suum parvulo commodaverunt, pastores devotas laudes ipsi cecinerunt, et reges pretiosa munera obtulerunt.

Imitemur et nos illa bona jumenta, ut scilicet, foenum verum Deo nostro mutuemus, id est, ut eleemosynas nostras pauperibus erogemus. Imitemur etiam pastores, ut Deum devotis laudibus ac orationibus honoremus. Imitemur nihilominus reges, ut Salvatori nostro cor nostrum, et omne opus nostrum quasi munera pretiosa offeramus humiliter.

Rogate Dominum, charissimi, ut sic nativitatem ejus celebremus in terris, ut etiam ipsum facie ad faciem laetanter videre mereamur. Amen.