CONCLUSIO.

Virginitas dicit tum continentiae habitum tum virtutis statum, tum decorem praecipuum; hinc et laudabilis est propter eminentiam virtutis, pulcritudinis et dignitatis et praeferentia aliis castitatis speciebus.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod virginitas de ratione sui nominis dicit abstinentiam ab omni coitu illicito et ab omni licito, manente integritate in corpore et in animo. Est enim, ut dicit Augustinus , " virginitas in carne corruptibili incorruptionis perpetua meditatio". In quantum antem virginitas dicit abstinentiam ab omni coitu illicito, sic nominat virtutis habitum: in quantum vero dicit abstinentiam ab omni coitu licito, sic nominat virtutis statum: in quantum vero dicit integritatem in corpore et in animo, sic dicit decorem praecipuum.

Ratione igitur ipsius habitus est virginitas laudabilis laude communi cum pudicitia coniugali et continentia viduali; ratione secundi, scilicet status, est laudabilior, et hoc laude speciali cum ipsa continentia viduali ; ratione vero tertii, scilicet decoris superadditi, est laudabilissima, et hoc laude singulari propter praecipuam conformationem ad Christum sponsum, ad quem virginitas conformes facit quantum ad excellentiam virtutis, pulcritudinis et di-gnitatis. - Quantum ad excellentiam autem virtute: quia summae virtuti attestatur, quod quis in carne mortali vitam non humanam agat , sed caelestem, in igne calorem exstinguat et in natura vim naturae superexcedat: hoc autem facit virginitas. Unde Hieronymus ad Demetriadem virginem: (Quomodo in fornace quartus habens speciem quasi Filii hominis immensos mitigavit ardores et inter camini aestuantis incendium docuit flammas calorem amittere et aliud oculis comminari, et aliud praebere tactui: sic et in animo virginali rore caelesti et ieiuniorum frigore calor puellaris exstinguitur et humano corpori Angelorum conversatio impetratur. Quamobrem et vas electionis de virginibus se dicit Domini non habere praeceptum, quia contra naturam, immo ultra naturam est non exercere quod nata sis, interficere in te radicem tuam et sola virginitatis poma decerpere, alienum nescire torum, omnem virorum horrere conuictum et in corpore vivere sine corpore ".

Quantum ad eminentiam pulcritudinis : quia maxima pulcritudo consistit in perfecta integritate et munditia tam in corde quam in corpore, ex qua virginalis castitas ipsi Christo, totius pulcritudinis fonti et origini, facit conformem. Unde Augustinus in libro de Virginitate : "Indigni sunt qui ab immunditias voragine liberati sunt, ut ad eos imitandos mittatur illibata virginitas: ad Regem caeli te mitto, ad eum, per quem creati sunt homines, et qui creatus est inter homines propter homines, ad speciosum forma prae filiis hominum et contemptum a filiis hominum pro filiis hominum ".

Quantum etiam ad praerogativam dignitatis, ob quam sequi Christum, quocumque ierit, et cantare canticum novum, quod est proprium virginum, erit in virginibus gloria singularis, secundum quod dicit beatus Ioannes decimo quarto Apocalypsis . Unde Augustinus, in libro de Virginitate: " Pergite, Sancti Dei, pueri et puellae, mares et feminae, caelibes et innuptae, pergite perseveranter in finem. Laudate Dominum dulcius, quem cogitatis uberius, sperate felicius, cui servitis instantius, cui placetis attentius: lumbis accinctis et lucernis ardentibus, exspectate Dominum, quando venit a nuptiis: vos affertis ad nuptias Agni canticum novum, quod cantabitis in citharis vestris, non utique tale, quale cantat universa terra, cui dicitur: Cantate Domino universa terra: sed tale, quale nemo poterit dicere nisi vos, et quia sequimini Agnum, quocumque ierit, sicut prae ceteris dilectus ab Agno scripsit de vobis. Quo eum putamus ire, hunc Agnum, quo eum nemo sequi vel audeat vel valeat nisi vos ? Quo putamus eum ire, in quos saltus vel prata? Ubi,

credo, sunt gemina gaudia, non gaudia huius saeculi vana, insaniae mendaces, nec gaudia, qualia in ipso regno Dei ceteris nonvirginibus; sed a ceterorum omnium sorte distincta: gaudia virginum Christi, de Christo, in Christo, cum Christo, post Christum, per Christum, propter Christum. In hoc sequimini Agnum, quia Agni caro utique virgo: hoc enim in se retinuit quod Matri non abstulit conceptus et natos a.

Concedendum est igitur, quod cum virginitas non tantum dicat continentiae habitum, verum etiam dicat statum et decorem praecipuum, ratione cuius est laudabilis, et similiter laudabilis propter eminentiam virtutis, pulcritudinis et dignitatis, praeferenda est aliis differentiis castitatis: unde et contrarium huius sentire non est catholicum, sed erroneum. Et quia hoc sentiebat Iovinianus, Hieronymus reprehendit eum tanquam haereticum in toto libro, quem facit contra Iovinianum. Unde et in libro de Ecclesiasticis Dogmatibus : " Sacratae Deo virginitati nuptias coaequare, aut pro amore castificandi corporis abstinentibus a vino vel a carnibus nihil credere meriti accrescere, nec hoc Christiani, sed Ioviniani est ". Et Augustinus in libro de Virginitate : " Cum error uterque sit vel aequare sanctae virginitati nuptias, vel damnare, adversus se invicem fugiendi isti duo errores adversa fronte confligunt, quia veritatis medium tenere noluerunt: quo et certa ratione et sanctarum Scripturarum auctoritate nec peccatum esse nuptias invenimus, nec eas bono vel virginalis continentiae vel vidualis aequamus ".

Concedendae sunt igitur rationes, quae ad hanc partem inducuntur.

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur, quod non est impar meritum continentiae in Ioanne: dicendum, quod Augustinus nunquam loquitur ratione eius quod refertur ad proemium aureolae, quod respicit decorem et statum: sed loquitur ratione habitus. Unde ita dicit in libro de Bono coniugali : "Res ipsas si comparemus, nullo modo dubitandum est, meliorem esse castitatem continentiae quam castitatem nuptiarum, cum tamen utrumque sit bonum: homines vero si comparamus, ille est melior, qui bonum amplius quam alius habet: porro qui amplius eiusdem generis habet et id quod minus est habet, et id quod amplius est utique habet". Ex quo colligitur, quod quidquid sit de comparatione personarum, huius continentiae usus excedit usum illius. Unde et paulo ante praemittit : " Si dicitur Christiano continenti et nuptias recusanti: tu ergo melior quam Abraham: dicat: ego quidem non sum molior quam Abraham; sed melior castitas caelibum quam castitas nuptiarum, quarum Abraham unam habebat in usu et ambas in habitu: ei post dicat: non sura quidem melior quam Abraham in hoc dumtaxat genere coutinentiae, qua ille non carebat, etsi non apparebat: sed sura talis, non aliud habens, sed aliud agens ".

2. Ad illud quod obiicitur, quod fecunditas Mariae perfectior virginitate: dicendum, quod non est simile de fecunditate ipsius et fecunditate aliarum: quia fecunditas ipsius Virginis gloriosae fuit in concipiendo Dei Filium non per carnale commercium, sed per Spiritum sanctum: unde et concepit et peperit Filium non tantum sanctum, sed etiam Sanctum Sanctorum ; sed fecunditas aliarum mulierum est in concipiendo peccatores, qui non sunt filii Dei, nisi iterum regenerantur in sancta matre Ecclesia. Unde Augustinus, in libro de Virginitate : "Coniugatae quippe fideles feiuinae et Deo dicatae virgines sanctis moribus et caritate de corde puro et conscientia bona et fide non ficta, quia voluntatem Putris faciunt, Christi spiritualiter matres sunt: quae antem coniugali vita corporaliter pariunt non Christum, sed Adam pariunt. Et ideo currant, ut Sacramentis imbuti Christi membra fiant partus earum ". Et post: "Non enim Christiani ex earum carne nascuntur, sed postea fiunt, Ecclesia patiente, per hoc quod membrorum Christi spiritualiter mater est, cuius et spiritualiter virgo est Nulla ergo carnis fecunditas sanctae virginitati etiam carnis comparari potest. Nec enim ipsa, quia virginitas est, sed quia Deo dicata est, honoratur: quae licet in carne servetur, spiritus tamen religione ac devotione servatur". Et per hoc patet responsio ad illud.

3. Ad illud autem quod obiicit, quod maiora bona sunt meliora mediis et minorious, et virginitas est de bonis minimis, quia spectat ad carnem: dicendum, quod falsum est: quia, licet virginitas quantum ad materiale aliquid et substratum teneat se ex parte integritatis in carne, quantum ad formale tamen et completiuum residet penes mentem, cui placet incorruptio perpetuo observanda in spiritu et in carne. Et ideo illa per interemptionem solvenda est. Unde Augustinus, in libro de Virginitate : "Spiritualis est virginitas corporis, quam vovet et servat continentia pietatis. Sicut enim nemo impudice utitur corpore, nisi prius spiritu concepta nequitia: ita nemo pudicitiam servat in corpore, nisi prius spiritu insita castitate. Porro, si pudicitia coniugalis, quamvis custodiatur in carne, animo tamen, non carni, tribuitur, quo praeside atque rectore, nulli praeter proprium coniugium caro ipsa miscetur: quanto magis quantoque honoratius in animi bonis illa continentia numeranda est, qua integritas carnis ipsi Creatori animae et carnis vovetur, servatur et consecratur".

4. Ad illud quod obiicitur, quod virginitatem potest quis invitus perdere: dicendum, quod, sicut iam patet, illud est falsum quantum ad meritum ipsius virtutis. Unde et Lucia dixit : " Si me invitam violaveris, castitas mihi duplicabitur ad coronam".

b. Ad illud quod obiicitur, quod bonum, quod non potest perdi sine peccato, est magis eligendum: dicendum, quod illud est falsum: quia bonum consilii sine peccato potest omitti , et tamen melius est quam bonum praecepti.

Prima assumtio est falsa, quia virginitas, de qua nunc loquimur, non est integritas carnis tantum, sed integritas Deo dicata per inviolabile propositum perpetuo continendi. Unde Augustinus , in libro de Virginitate : " Nec hoc in virginibus praedicamus, quod virgines sunt, sed Deo dicatae pia conscientia, continentia virgines. Nam, quod non temere dixerim, felicior mihi nupta videtur quam virgo nuptura: habet enim iam illa quod ista adhuc cupit: illa uni studet placere, cui data est, ista multis, incerta, cui danda est".

6. Ad illud quod obiicitur, quod circa difficile est ars et virtus: dicendum, quod duplex est difficultas: una, quae venit ex genere operis, et haec, cum maior est, attestatur perfectioni virtutis: alia est, quae venit ex infirmitate vitiositatis, et haec ad maioritatem virtutis non facit, quia talis nec in Christo nec in Virgine fuit. Verbum autem Philosophi intelligitur de prima difficultate, non de secunda.

7. Ad illud quod obiicitur, quod generatio reddit magis similem Deo quam incorruptio virginitatis: dicendum, quod non quaecumque similitudo facit ad complementum virtutis, sed illa quae manat ex vi amoris assimilativi; amor autem, qui est castus, magis appetit assimilari Deo in puritate plena utriusque hominis quam in fecunditate carnis, in qua etiam bruta animalia longinqua quadam similitudine sunt nata assimilari.

8. Ad illud quod obiicitur, quod magis consonat statui innocentiae fecunditas etc.; dicendum, quod in statu innocentiae fuisset generatio absque omni libidine, cum munditia servata in mente et carne: et licet ratione prolis genitae maior sit similitudo in pudicitia coniugali , ratione tamen puritatis et munditiae maior est in virginitate: et quia haec est nobilior quam praemissa: ideo non concludit ratio illa.

9. Ad illud quod obiicitur, quod plura bona paucioribus sunt magis eligenda: dicendum, quod illud est verum, ubi sunt paria bona. Nam contingere potest, quod unum magnum bonum praevaleat multis, sicut una marca auri praevalet centum solidis . Et sic est in proposito: nam per virginitatem efficitur anima quodam modo amica et soror et sponsa et quodam modo mater Christi.

10. Ad illud quod obiicitur: quod magis consonat perfectioni naturae est magis laudabile: dicendum, quod perfectio naturae dicitur dupliciter: vel naturae communiter, vel naturae rationalis ut rationalis: ipse autem obiicit de perfectione primo modo dicta, et verbum praemissum intelligitur de secunda. Nam quod homo generet et possit generare, hoc attestatur perfectioni naturae communiter: quod autem spiritus praesit carni, et ratio sensualitati, ipsius compescendo pravitates et rebelliones, hoc attestatur perfectioni rationalis naturae, sicut supra ostensum est. 11. Ad illud quod obiicitur, quod species praefertur individuo etc: dicendum, quod illud veritatem habet in bonis privatis , quae faciunt ad conservationem naturae; virginitas autem est bonum spirituale et quodam modo perpetuum, faciens ad consummationem civitatis supernae: et ideo merito coniugio anteponitur, sicut caelestia temporalibus, pro eo quod coniugium replet mundum, et virginitas paradisum.