ARTICULUS I.

Utrum divinum esse sit aeternum.

Circa primum sic proceditur. Et quod divinum esse sit aeternum:

1. Convincit Scripturae auctoritas, Exodi decimo quinto : Dominus regnabit in aeternum et ultra: et ad Romanos primo: Sempiterna quoque virtuseius et divinitas.

2. Convincit etiam hoc fidei veritas: " Aeternus, inquit, Pater, in Symbolo Athanasiano. aeternus Filius, aeternus Spiritus sanctus ".

3. Item, hoc ipsum concludit rationis necessitas. Arguit enim Richardus sic: Omne, quod est a se ipso, est aeternum; sed divinum esse, cum sit primum, est a se ipso: ergo etc. Maior manifesta est; quia, si non esset aeternum, aliquando non fuisset, et tunc nec sibi nec aliis aliquando esse dedisset, ac per hoc nunquam esset. Minor vero patens est per se ipsam.

4. Item, omne illud, quod est suum esse, est aeternum; esse enim non potest non esse, ergo nec incipere nec desinere, igitur caret principio et fine: si ergo Deus, cum sit simplicissimum, est suum esse, immo simpliciter est esse ; ergo est omnino aeternum.

8. Item, omne illud, quod est ipsa veritas, est aeternum; sed divinum esse est ipsa veritas: ergo etc. Minor patet: maiorem probat Augustinus in Soliloquiis : Veritas enim nec cogitari nec enuntiari potest non esse: immo sequitur, si nulla veritas est, aliquam veritatem esse, quia, si nulla veritas est, verum est, nullam veritatem esse, vel non esse: ergo esse non potest aliquatenus removeri a veritate: ergo semper fuit, est et erit.

6. Item, omne illud, in quo est summa infinitas, est aeternum; nam si coepisset, esset durationis finitae; sed divinum esse est infinitum : ergo necesse est, ipsum esse aeternum, alioquin, si caret aeternitate, caret et immensitate.

7. Item, omne illud, in quo est summa immortalitas, est aeternum; " quod enim a versione incipit in versionem tendit "; sed in divino esse est summa immortalitas, cum sit ipsa vita per essentiam sive ipsum vivere: ergo necesse est, divinum esse habere aeternitatem.

8. Item, omne illud, in quo est summa felicitas, est aeternum; sed divinum esse est hujusmodi, cum sit perfectissimum: ergo etc. Maior probatur, quia maior est felicitas, quae caret principio et fine, quam quae sumsit exordium aliunde: si ergo divinum esse est felicissimum, sequitur necessario, quod sit aeternum. Et iterum, omnis felicitas dicit absentiam finis : ergo perfectissima dicit carentiam omnis principii.

9. Item, omne illud, in quo est summa simplicitas, est aeternum; divinum esse est hujusmodi: ergo etc. Minor est manifesta: maior probatur: quia in quocumque est summa simplicitas, non differt primum, medium et ultimum, et nihil tale habet praeteritum et futurum, sed tantum praesens mansivum: sed omne tale aeternum : ergo etc.

10. Item, cum ens dividatur in aeternum et aeviternwn et temporale, nobilius est aeviternum quam temporale, et aeternum nobilius utroque ; sed semper quod nobilius est attribuendum est enti nobilissimo: ergo summa aeternitas est attribuenda Deo.

11. Item, omne fluens reducitur ad permanens: ergo duratio fluens reducitur ad durationem permanentem , igitur praesens transiens in praeteritum reducitur ad praesens semper manens: sed tale praesens non est in re defectiva: ergo necesse est, quod sit in creatrice essentia: necesse est igitur, esse divinum esse aeternum .

12. Item, verum de futuro fuit verum sine initio, verum de praeterito est verum sine termino: sed futurum et praeteritum necessario reducuntur ad praesens: ergo necesse est ponere verum semper praesens sine fine et sine principio. Hoc autem est aeternum nec potest poni in alio quam circa primum principium: ergo necessario divinum esse est aeternum .

Contra : 1. Aeternitas est mensura ; sed nihil immensum habet mensuram si enim habet mensuram, non est immensum: ergo etc.

2. Item, mensura aequatur mensurato; sed nihil potest aequari esse divino: ergo non est in Deo aeternitatis duratio.

3. Item, aeternitas est carentia finis et principii ; sed nihil caret eo quod est: si ergo Deus est principium et finis omnium, ergo divinum esse non habet carentiam horum: igitur non potest esse aeternum.

4. Item, carentia complementi sonat in defectum: principium et finis dicunt completionem: ergo in Deo nun est ponere horum privationem: sed aeternitas dicit horum privationem: ergo non debet poni circa divinum esse.

Item, aeternitas est carentia praeteriti et futuri ; sed Deus vere fuit et est et erit: ergo divinum esse non habet rationem aeterni.

6. Item, sit A tempus praeteritum, B futurum ; verum est dicere, quod Deus fuit in A et erit in B, et falsum e converso: ergo A vere praeteriit apud Deum, et B vere est futurum: ergo divinum esse habet praeteritum et futurum: ergo non est aeternum.

7. Item, ubi est aeternitas, ibi est interminabilitas , quia secundum Boethium "aeternitas est interminabilis vitae possessio "; ubi interminabilitas, ibi circularitas; sed circulare est posterius recto, nihil autem nisi simpliciter primum est attribuendum esse divino: ergo nec aeternitatis duratio.

8. Item, secundum rationem intelligendi et ordinem naturae circumferentia est posterior centro; sed quod est circumferentia ad centrum, hoc est aeternitas ad tempus: ergo multo fortius tempus attribuendum est Deo quam aeternitas: ergo si inconveniens est Deo attribuere temporalitatem, ergo et aeternitatem.

9. Item ; ubi aeternitas, et totalitas; quod patet per rationem Boethii : " Aeternitas est interminabilis vitae possessio tota simul"; ubi autem totalitas. ibi partibilitas et divisibilitas ; sed in Deo hoc non potest esse, cum sit summa simplicitas: ergo etc.

10. Item, nusquam est reperire continuitatem extensionis sine partibilitate: ergo nusquam continuationem durationis contingit reperire sine vera totalitate, ergo et divisibilitate; unde ens impartibile non habet rationem durationis nec dicitur totum simul: ergo etc.

11. Item, ubi aeternitas, ibi simultas, per definitionem ; sed ubi simultas, ibi distinctio, quia simultas dicit relationem, et relatio dicit distinctionem ; sed divinum esse est omnino indistinctum: non ergo est aeternum.

12. Item, si in divino esse est omnimoda simultas, ergo simul sunt esse, fuisse et fore: sed in his quae simul sunt quod comitatur unum illorum, et alterum: si ergo aeviternum semper comitatur divinum fore, ergo pari ratione et suum fuisse: ergo sicut caret fine, ita et principio. Sed hoc est impossibile : ergo impossibile est in Ded ponere perfectam aeternitatis durationem: non est igitur ponere, quod divinum esse sit aeternum.

13. Item, aut aeternitas addit aliquid supra nunc aeternitatis, aut nihil. Si nihil: ergo quod coexistit cum nunc aeternitatis est aeternum; sed nunc temporis coexistit cum nunc aeternitatis: ergo coexistit cum tota aeternitate, ergo est aeternum. Si aliquid : ergo aeternitas est composita: ergo non competit Deo.

14. Item, licet punctus sit principium et medium et terminus extensionis, tamen impossibile est, intra punctum intelligi extensionem: ergo pari ratione nec intra nunc durationem : ergo si aeternitas dicit durationem, dicit aliquid extra nunc aeternitatis : ergo repugnat summae simplicitati: ergo impossibile est, quod sit circa Dei esse simplicissimum.

15. Item, eadem mensura mensuratur divinum esse et divinum posse, scire et velle seu praeseire; sed divinum praeseire non mensuratur aeternitate, cum Deus desinat praescire aliqua: ergo nec divinum esse est per aeternitatem mensurabile.

16. Item, eadem mensura mensuratur divinum esse et operari, quia idem est in Deo substantia, virtus et operatio : si ergo divinum esse mensuratur aeternitate, ergo et divinum creare: ergo Deus ab aeterno et aeternaliter creat, ac per hoc creatura aeternaliter creatur; sed hoc est falsum: ergo et illud, ex quo sequitur.

17. Item, omnis veritas mensuratur tempore, vel aevo, vel aeternitate ; sed mundum esse creandum , fuit verum in Deo ante mundi constitutionem; aut ergo mensuratur aeternitate, aut tempore: non tempore, quia tempus tunc non erat: ergo aeternitate. Sed hoc verum desiit esse verum: ergo videtur, quod aeternitas habeat terminum: sed divinum esse est interminatum: ergo non potest poni aeternitas circa esse divinum.