QUAESTIO VIII.

Utrum possit simul stare trinitas cum summa primitate.

Ultimo quaeritur, utrum possit simul stare trinitas cum summa primitate. Et quod non, videtur:

1. Quia primitas in essentia excludit omnom aliam essentiam: impossibile enim est, duas esse essentias primas, quia sequeretur necessario, quod neutra esset prima : ergo si primitas in essentia excludit pluralitatem essentiarum, pari ratione et primitas in persona excludit pluralitatem personarum:

ergo impossibile est, quod simul se compatiantur circa Deum esse primum et esse trinum.

2. Item, primitas circa causalitatem excludit pluralitatem: necesse enim est, unam solam esse causam primam .

3. Item, sicut se habet postremum esse productionis activae, ita primum esse productionis passivae: sed postremum, eo quod postremum, non admittit productionem activam, ut aliquid ipsius producat aliquid: ergo nec primum productionem passivam: ergo impossibile est, aliquid esse summe primum et habere esse productum: si ergo trinitas includit productionem passivam, ergo excludit pronitatem perfectaim

4. Item, aut illae tres personae sunt aeque primae, aut non sunt aeque primae. Si sunt aeque primae: ergo una non magis producit alteram, quam e converso ; si non sunt aeque primae: ergo non est summa ratio pramitatis in omnibus personis.

5. Item, aut sunt aeque principiantes, aut non. Si sunt aeque principiantes: ergo qua ratione una est principium alterius, eadem ratione e converso; si non sunt aeque principiantes: ergo non est aequaliter in eis ratio principii, ac per hoc nec ratio primi latis. 6. Item, unitas prior est re et intellectu quam pluralitas : ergo summa primitas non convenit nisi ei, in quo est unitas absque pluralitate: sed trinitas includit pluralitatem veram: ergo excludit primitatem perfectam.

7. Item, quanto aliquid prius est, tanto magis tenet rationem fontalitatis in producendo: ergo ex eo quod est simpliciter primum necessario manat quidquid producitur: si ergo nulla persona potest manare a se ipsa, impossibile est, quod aliqua persona manet sive producatur et simul stet cum primitate perfecta.

Sed contra: 1. Idem est primum et principium : ergo si ab aeterno fuit primum, ab aeterno fuit et principium: sed principium secundum completissimam rationem est, quando est principians et producens secundum modum productionis perfectae: si ergo ab aeterno fuit in Deo ratio primitatis perfectae, fuit et veritas productionis intrinsecae. Sed hoc ponitur per trinitatem: ergo etc.

2. Item, quanto aliquid prius, tanto potentius et actualius : ergo primum principium necessario fuit actualissimum et potentissimum; sed actus primi principii, secundum quod principium, est principiare: ergo si in primo principio, hoc ipso quod primum, necessario ponitur ratio summae actualitatis et potentiae, necessario ponetur veritas productionis aeternae, ac per hoc et completio trinitatis perfectae.

3. Item, prius est omnino aequale quam inaequale et re et intellectu ; ergo impossibile est intelligere productionem inaequalis, quin primo intelligatur productio aequalis: si ergo productio creaturae est productio in inaequalitatem, productio autem secundum aequalitatem non potest esse nisi in Trinitate beata: ergo productio creaturae omnis de necessitate praesupponit Trinitatem aeternam.

4. Item, prius est illud quod potest re vel intellectu ab aeterno intelligi, quam illud quod non re nec intellectu potest intelligi fuisse ab aeterno; sed productio alicuius de aliquo potest intelligi fuisse ab aeterno, productio autem alicuius de nihilo non potest fuisse aeternaliter : ergo ante productionem omnis creaturae necessario est productio alicuius de aliquo praeintelligenda secundum rationem primitatis perfectae. Sed hoc non potest intelligi nisi in Trinitate increata: ergo etc.

5. Item, actus primi principii est primo principiare seu producere: ergo cum prius principians sit quam principiatum , ergo prior est principiatio seu productio principii principiantis quam solum rei principiatae; ergo si productio principii non est nisi in illa trinitate Dei, necesse est, quodsi illud principium sit primum, quod sit etiam trinum.

6. Item, primum principium, hoc ipso quod primum, est simplicissimum et spiritualissimum: ergo necesse est, quod intellectus ; sed omnis intellectus principians principiat per verbum et donum amoris intrinsecum; omne autem principians per verbum et amorem prius concipit verbum et spirat amorem, quam producat effectum exteriorem: ergo necessario est, quodsi primum principium est productivum esse extrinsecorum, quod prius producat . Sed haec duplex productio ponit, Deum esse trinum: ergo necessario sequitur, quodsi primum principium est primum, quod etiam sit trinum.

7. Item, prius est principiare naturale et intrinsecum quam voluntarium et extrinsecum; sed primo principio competit productio voluntaria et extrinseca: ergo necessario competit ei naturalis et intrinseca, et hoc non est nisi ponatur trinitas: ergo etc.

8. Item, prius est perfectum quam imperfectum et re et intellectu , completum quam diminutum,

unum quam militum, simplex quam compositum, infinitum quam finitum, actus quam potentia, immutabile quam mutabile, aeternum quam temporale, necessarium quam possibile: si ergo omnis creatura producta est imperfecta, est deficiens ab unitate summa, est composita, est finita, est ens in potentia, est quodam modo temporalis, est variabilis, est possibilis, deficiens ab actualitate et necessitate summa: necesse est igitur, quod ante productionem creaturae sit productio rei perfectissimae, summae, indivisae, simplicissimae, inttnitissimae, aeternae, immutabilis et necessariae ; hoc autem non potest esse per productionem essentiae diversae: ergo necesse est, quod illud sit per productionem personae habentis unitatem essentiae cum persona producente et aequalis in potentia, in sapientia, in bonitate ; hoc autem est ponere beatissimam Trinitatem.