QUAESTIO II.

Utrum Deus res cognoscat per similitudines rerum, an per earum essentiam.

Supposito, quod Deus cognoscat infinita, quaeritur, utrum cognoscat illa quae cognoscit per similitudines rerum, an per earum essentiam . Et quod per similitudines, videtur:

1. Primo auctoritate Scripturae. Ioannis primo : Quod factum est in ipso vita erat: ergo omnia, quae facta sunt, prius erant in Deo cognoscente: ergo vel per similitudinem, vel per veritatem: sed non per veritatem, cum nondum aliquid esset: ergo per similitudinem.

2. Item, Augustinus sexto de Trinitate dicit, quod " Filius est ars plena omnium rationum viventium incommutabilium " ; sed rationes in arte nihil aliud sunt quam similitudines rerum artificiatarum et ab artifice cognitarum: ergo idem quod prius.

3. Item, Augustinus nono de Trinitate, capitulo undecimo , dicit: " Omnis secundum speciem notitia similis est ei rei, quam novit"; sed divina cognitio, cum non sit secundum privationem, est secundum speciem: ergo necesse est, quod sit similis ei rei, quam novit. Sed non esset similis, nisi haberet rei similitudinem: ergo etc.

4. Item, Philosophus dicit, " quod intellectus quodam modo est omnia ";: sed hoc non est ob aliud, nisi quia intelligens hoc ipso, quod intelligit, assimilatur intellecto: ergo si hoc est de generali ratione intelligendi: si Deus aliquid intelligit et cognoscit, necesse est, quod habeat similitudines rerum, quas cognoscit : ergo etc.

5. Item, ad hoc, quod aliquid perfecte cognoscatur, necesse est, esse adaequationem intellectus ad intelligibile ; sed res creata non potest adaequari intellectui creanti per propriam naturam, cum ille sit simplex, et ipsa composita: ergo necesse est, quod adaequetur ei per similitudinem aliquam simplicem et ab omni materia separatam: ergo etc.

6. Item, eodem modo cognoscit Deus res, postquam factae sunt, quo modo cognoscebat, antequam fierent, quia divina notitia non mutatur: sed antequam fierent, non poterat eas cognoscere per proprias essentias: et cognoscebat eas vel per similitudines earum, vel per essentias: et non per essentias: ergo per similitudines. Et eodem modo cognoscit nunc, quo tunc, ergo etc.

7. Item, Deus est agens a proposito ;: sed omne agens a proposito praeconcipit illud quod facturum est: omne autem, quod praeconcipit aliquid, habet aliquo modo illud penes se vel per veritatem, vel per similitudinem: ergo si, antequam res fierent, non habebat eas Deus penes se quantum ad suas essentias, ergo quantum ad earum similitudines.

8. Item, Deus est exemplar vere et proprie, sicut vere et proprie est efficiens et finis: sed exemplar vere et proprie non est, nisi quod habet similitudines rerum exemplatarum, per quas illas cognoscit et facit: ergo sicut Deo competit ratio exemplaritatis, sic et ratio similitudinis .

9. Item, Deus vere est speculum aeternum ductivum in omne aliud cognoscibile cognoscendum: sed speculum non ducit in aliud cognoscendum, nisi eius habeat similitudinem: ergo idem quod prius.

10. Item, Deus vere et proprie est verbum: sed verbum est similitudo eius quod dicitur: ergo si Filius Dei est verbum, quo dicuntur omnia , necesse est, quod in ipso sint similitudines omnium dictorum.

11. Item, ad perfectionem cognitionis duo concurrunt, scilicet lux et similitudo: sed ratio perfectissimae lucis omnino salvatur in divina cognitione: ergo similiter et ratio expressivae similitudinis.

Contra: 1. Anselmus in Monologio, trigesimo primo capitulo: " Manifestum est, in Verbo, per quod facta sunt omnia , non esse ipsorum similitudinem, sed veram simplicemque essentiam ": ergo si Deus non cognoscit per aliquid extra se, non cognoscit per similitudinem, sed potius per essentiam.

2. Item, ubicumque est similitudo, ibi est convenientia, ubicumque autem est convenientia, ibi est communicatio alicuius unius a pluribus: sed Deus et creatura nihil unum communicant, quia tunc illud esset simplicius Creatore: ergo impossibile est, quod aliqua sit similitudo in Creatore respectu creaturae, vel e converso.

3. Item, similitudo est relatio aequiparantiae ; sed inter Creatorem et creaturam nulla potest esse relatio aequiparantiae: ergo nec similitudo.

4. Item,. sicut aequalitas causatur ab unitate in quantitate, sic similitudo causatur ab unitate in qualitate ; sed inter Creatorem et creaturam nullo modo reperitur aequalitas, nec vere nec transumtive: ergo nec similitudo consimili ratione: aut si ibi reperitur similitudo et non aequalitas, quaeritur, unde hoc sit.

8. Item, si aliqua est similitudo inter Creatorem et creaturam, minima est: ergo si similitudo est ratio cognoscendi, per se loquendo, ubi maior similitudo, ibi maior ratio cognoscendi, et ubi minima, minima: si ergo Deus cognoscit res per similitudines, sequitur ex hoc, quod minimam habeat rerum cognitionem: quod blasphemum est dicere.

6. Item, una creatura magis assimilatur Deo quam alia, sicut illa quae est, vivit et sentit, quam illa quae tantum est: si ergo maior similitudo est maior ratio cognoscendi, ergo Deus magis cognoscit unam creaturam quam aliam.

7. Item, si intellectus noster esset omnino in actu, non indigeret similitudine: ergo cum divinus intellectus omnino sit in actu et lux respectu omnis cognoscibilis, videtur, quod ad Dei cognitionem nulla requiritur ratio similitudinis.

8. Item, similitudo est ratio ductiva in aliud, scilicet in illud cuius est similitudo: ubi autem est talis ductio, ibi est decursus et collatio ratiocinativa, hoc autem nullo modo competit divinae cognitioni: ergo nec ratio similitudinis.

9. Item, veritas est ratio cognoscendi, ergo in potissima cognitione potissime salvatur intentio veritatis: sed veritas magis salvatur in ipsa re quam in eius similitudine: ergo si divina cognitio est nobilissiina, non cognoscit res per similitudines, sed per essentias.

10. Item, Philosophus, in tertio de Anima : "In separatis a materia idem est quod intelligitur et quo "; sed Deus est omnino separatus a materia: ergo quod cognoscit et quo cognoscit est idem. Sed cognoscit res extra: ergo cognoscit eas per suas essentias, non per similitudines aliquas.

11. Item, ubicumque est immediata et indivisa coniunctio cognoscentis et cognoscibilis, non est opus similitudine: sed Deus est intimus cuilibet rei creatae: ergo ad eius cognitionem non indiget aliqua similitudine.

12. Item, nobilior est modus cognoscendi per essentiam quam per similitudinem: quod patet, quia iste modus cognoscendi spectat ad tertium caelum, sicut dicit Augustinus duodecimo super Genesim ad litteram : ergo si nobiliora sunt Deo tribuenda, videtur, quod magis conveniens sit ponere, quod Deus cognoscat res per essentias quam per similitudines.

13. Item, quanto cognitio est nobilior, tanto immediatior est coniunctio et unio cognoscentis ad cognoscibile: sed divina cognitio habet omnimodam nobilitatem: ergo et perfectissimam unionem. Sed immediatior est coniunctio et unio, quando cognoscens unitur cognoscibili quantum ad eius essentiam, quam quantum ad eius similitudinem: ergo etc.