CONCLUSIO.

Mendicatio, quae fit pro Christo imitando, vel pro Christo euangelizando, vel utroque modo, non est culpanda, immo est per lectionis euangelicae.

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam notandum, quod tripliciter contingit mendicare. Et primus modus est ex necessitate naturae; et hic modus est, cum quis mendicat non solum, quia pauper, verum etiam quia habet infirmitatem, vel debilitatem, vel utrumque. Hic autem modus miserabilis est et tolerabilis, sed per patientiam bonam fit meritorius et laudabilis: sicut legitur Lucac decimo sexto de Lazaro, quod erat quidam mendicas nomine Lazarus, qui iacebat ad ianuam divitis ulceribus plenus: et post subditur, quod mortuus est mendicus et portatus est ab Angelis in sinum Abrahae. De divite autem dicitur, quod sepultus est in inferno. Ex quo colligitur, quod mendicitas, etiam ex necessitate veniens, occasio ductiva est in viam salutis aeternae: iuxta quod dicit Gregorius , quod mala, quae nos hic premunt, ad Deum ire compellunt.

Secundus modus mendicandi est ex vitiositate culpae; et hic est, cum quis mendicat vel pro otio fovendo, vel pro luero cumulando, vel utroque modo. Et hic, inquam, modus vituperabilis est in omnibus taliter mendicantibus. De quibus dicit Ambrosius in libro de Officiis : " Petitionis causa veniunt validi, veniunt nullam causam nisi vagandi habentes, et volunt subsidia evacuare pauperum, exinanire sumtum: nec exiguo contenti, maiora quaerunt, ambitu vestium captantes petitionis suffragium, et natalium simulatione liritantes incrementa quaestuum ". Licet antem in omnibus merito debeat reprehendi , reprehendendus est tamen potissime in eis qui habent speciem sanctitatis. De quibus dicit Augustinus in libro de Opere monachorum : "Nullo modo decet, ut in ea vita, ubi senatores fiant laboriosi, ibi liant opifices otiosi ; et quo veniunt, derelictis deliciis suis, qui fuerunt praediorum domini, ibi fiant rustici delicati". Et post ad reprehendendum eorum otium et quaeslinn subiungit : "Cal-

lidissimus hostis tamen multos hypocritas sub habitu monachorum usquequaque dispersit, circumeuntes provincias, nusquam missos nusquam fixos, nusquam stantes, nusquam sedentes: alii membra martyrum, si tamen martyrum, venditant: alii fhnbriai et phylacteria sua magnificam; alii parentes vel consanguineos suos in illa vel in illa regione se audisse vivere et ad eos pergere mentiuntur ;et omnes petunt, omnes exigunt aut sumtus lucrosae egestatis, aut simulatae pretium sanctitatis". - Contra tales multum invehitur beatus Augustinus in libro de Opere monachorum, pro eo quod pigritiam non tantum in se ipsis mendicando furebant, verum etiam pracdicando aliis suadebant, male intelligentes Evangelium ,ubi videtur insinuare, quod non sit. ab, hominibus, sicut nec ab avibus, laborandum: et peius exponentes Apostolum, ubi persuadet fratribus operari, dicentes, esse intelligendum illud de labore spirituali , non corporati. Et quia in hoc se ipsos decipiebant et alios, ideo reprehendit eos Augustinus et multipliciter ostendit contrarium per totum librum de Opere monachorum, qui totus est contra illas qui approbant hunc secundum mendicandi modum. Unde de talibus dicit " Qui tanquam conscrvatricem Evangelii praedicantes erant pigritiam, tanquam praevaricatricem accusantes misericordiam. Utinam isti, qui vacare volunt manibus, omnino vacarent et linguis !Neque enim tam multos ad imitationem invitaret, si eis etiam non tantum exempla pigra, verum etiam muta proponerent. Nunc autem contra Apostolum Christi recitant Evangelium Christi. Ita enim mirabilia siuit opera pigrorum, ut impedire velint Evangelio quod Apostolus ideo praecepit et fecit, ne impediretur Evangelium ".

Tertius autem modus mendicandi est ex supere-rogatione iustitiae; et hic est, cum quis mendicat pro Christo imitando, vel pro Christo evangelizando, vel utroque modo. - Pro Christo, inquam, imitando quantum ad contemptum sui, affectum proximi et cultum Dei. Nam in his tribus potissime debemus Christum imitari. Quod quidem facit qui voluntarie mendicat pro nomine Christi, ut se ipsum vilificet et humiliet, ut proximum suum aedificet et provocet ad pietatem, et ut vacet Deo libera mente,

deposita omni saeculi sollicitudine. Et de talibus Augustinus, in quodam sermone quadragesimali : " In isto tempore, quantum commendat Deus opera misericordiae, ipsos Sanctos suos egere fecit, ut, cum fuerint facti amici Dei, de mammona iniquitatis recipiant et ipsi amicos suos in aeterna tabernacula, id est, ut, cum servi Dei pii, dum iugiter Deo vacant, aliquoties indigent, illi qui habent mundi divitias eleemosynas largiantur;et quomodo illos participes faciunt in terrena substantia, sic cum illis partem habere merebuntur in vita aeterna". - Ex quo apparet, quod talis mendicatio Laudabilis est, quae fit pro Christo imitando .

Similiter et ea, quae fit pro Christo evangelizando, quia viam praebet Evangelio, ratione eius quod praedicatur, a quo praedicatur et cui praedicatur. - Ratione eius quod praedicatur, quia praedicamus mundi contemptum: quod efficacius suadetur verbo et exemplo quam solo verbo. - A pluribus etiam praedicatur, si praedicantes vivunt de Evangelio, quam si compellerentur vivere de suint aut labore proprio. - A pluribus etiam efficacius suscipitur, dum suscipientes documenta largiuntur beneficia sustentanti Hoc est quod dicit Ioannes Chrysostomus super Matthaeum homilia trigesima secunda: " Manifestum est, quoniam discipulos abeis quibus praedicabant cibari oportebat, ut neque ipsi magna sapiant adversus eos qui docebantur, ut omnia praebentes et nihil accipientes ab ipsis;ec illi rursus abscindantur despecti ab eis. Deinde, ut non dicant: mendicantes igitur iubes nos vivere, et verecundentur in hoc, monstrat hoc debitum existens, et operatores eos vocans, et quod datur mercedem nominans. Ne enim, quia in sermonibus est operatio, existimetis parvum beneficium, quod est a vobis. Etenim labores habet hic multos, et quidquid dederint qui docentur, non largientes praebent, sedre-tril)utionem reddentes ".

Quando igitur quis mendicat pro Christo imitando et evangelizando secundum formam praescriptam, non solum non peccat, verum etiam implet perfectam iustitiam: primum, quia multum debetur sustentatio pauperi insto Christum imitanti: secundo, quia magis debetur tanquam pauperi evangelico, Christum evangelizanti; tertio, quia maxime

debetur pauperi grato, debitum pro gratia humiliter accipienti et humiliter supplicanti, quippe cum sit liber ex omnibus, facit se omnium servum. - Et hoc est quod dicit Augustinus super illud Psalmi : Producens foenum iumentis etc: "Producens, inquit, foenum, id est temporalia;iumentis, id est praedicatoribus, ut de Evangelio vivant qui Evangelium annuntiant: et herbam, id est temporalia: servituti hominum, id est praedicatoribus, servis hominum pro Christo. Unde Apostolus: Cum essem liber ex omnibus, omnium me servum feci. Quae servitus est ex caritate, quae facit humiles, qui pro Christo servi hominum fiunt, utilitati fratrum intendentes. Haec sunt iumenta, quibus debetur herba ut merces, quia serviunt. De quibus dicitur: Non alligabis os bovi trituranti; et: Dignus est operarius mercede sua. Debentur enim praedicatoribus temporalia, quia largiuntur spiritualia. Unde Apostolus: Si seminavimus vobis spiritualia, non magnum est, si carnalia vestra metamus: pro quibus dicitur: Beatus, qui praeoccupat vocem petituri, id est, pu intelligit super egenum et pauperem. Non enim ita debes agere bovi trituranti, ut mendico transeunti. Illi enim, id est mendico, das, quia legitur: Omni petenti da ; huic etiam non petenti dare debes. Vide ergo, ne, si sic indigeat miles Christi, ut petat, te iudicet, id est damnabilem ostendat. Sicut enim dicitur de illo qui te quaerit: Da omni petenti: sic de eo praedicatore, quem tu quaerere debes, dicitur: Desudet eleemosyna in manu tua, donec invenias iustum, cui des. Omni petenti ergo, quicumque sit, da, agnoscens in eo cui des, sed multo magis da servo Dei, militi Christi, etiam non petenti". - Ex his igitur manifeste apparet, quod in Christi praedicatore et evangelizare mendicare non est vitii nec culpae, sed magis perfectionis evangelicae. Unde rationes et auctoritates et exempla concedenda sunt, quae ad hanc partem inducuntur .

Nam si quis impugnare et improbare velit omnem mendicandi modum in servis Christi, impugnare videbitur non tantum ordinem pauperum, verum etiam ipsum summum Pontificem, qui approbavit hunc vivendi modum: nec etiam tantum ipsum, verum etiam hunc magnum coetum Sanctorum, qui mendicaverunt, videlicet Franciscum, Dominicum, Alexium, Benedictum et ipsum cuneum Apostolorum et Prophetarum ;nec non et ipsum Dominum Iesum Christum, quem Scriptura non veretur dicere pauperem et mendicum: cum maiora de ipso dicat et sentiat fides nostra, scilicet quod pro nobis non tantum pauper et mendicus fuit propter nostrum exemplum, sed etiam nudatus et vilificatus usque ad abiectionis genus extremum, ut exemplum daret perfecte contemnendi mundum. - Postremo, super haec omnia mala subverti videtur universalis Ecclesiae status. Si enim illicitum est per eleemosynarum acceptionem pauperibus Christi accipere vitae sustentamentum, multo fortius illicitum est accipere amplitudinem et multitudinem possessionum et magnorum redituum. Quis enim ita absurdus est, qui dicat, licere alicui accipere talentum auri, et non frustum panis ?Quodsi hoc verum est;cum universarum ecclesiarum possessiones, tam in religiosis proprietatem habentibus quam in clericis saecularibus, habeantur per acceptionem eleemosynarum voluntarie et gratis datarum: videbitur ex hoc subverti status universarum ecclesiarum, si eleemosynas accipere vel de eleemosynis vivere, seu in parva quantitate seu in magna, illicitum iudicetur: nisi forte quis dicat, quod licitum est accipere, sed non est licitum petere. Sed hoc mirum videtur, quod aliquis possit in illud quod maius est, et non in illud quod minus est ; et quod aliquod monasterium possit recipere centum millia marcarum in reditibus ab aliquo principe, et unus pauperculus non possit suae indigentiae relevationem suppliciter implorare;et quod aliquis possit ex amicitia petere ab amico, et Christianus non possit ex caritate petere a Christiano; et quod aliquis possit petere aliqua expedientia ad alicuius divitis monasterii securitatem et abundantiam, et pauper voluntarius non possit petere vitae sustentamentum;et quod aliquis scholaris possit licite mendicare pro amore proficiendi in cognitione scientiae, quae inflat, ut tandem perveniat ad temporales divitias: et pauper religiosus non possit petere pro amore proficiendi in caritate et humilitate, quae aedificat , ut tandem perveniat ad vitam aeternam, et cetera consimilia, quae valde videntur absurda. Si ergo haec omnia non parva, sed magna inconvenientia sunt;tenendum est, quod liceat pauperibus sustentari de eleemosynis aliorum, saltem secundum tertium mendicandi modum superius explicatum.

1. Ad illud ergo quod primo obiicitur in contrarium, quod non est inopia timentibus Deum- dicendum, quod duplex est inopia, scilicet corpora-Iis et spiritualis: verbum autem illud intelligitur de inopia non quacumque, sed spirituali. - Et quod illud sit verum, apparet per illud quod immediate sequitur :Divites eguerunt et esurierunt: constat quod illud non intelligitur de egestate divitiarum materialium: restat igitur, quod intelligatur de inopia spiritualium, quae licet sit in divitibus, non tamen est in timentibus Deum, quia timor est initium sapientiae, de qua dicitur Sapientiae septimo: Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa etc.

2. Ad illud quod obiicitur de Psalmo: Non vidi iustum derelictum etc.;dicendum, quod duplex est panis, scilicet corporalis et spiritualis; verbum autem illud non intelligitur de pane corporali, sed de pane spirituali. Et quod illud sit verum, apparet per Glossam ibidem : Nec semen eius quaerens panem, Glossa: "spiritualem, id est indigere pane verbi Dei, quia verbum Dei semper cum eo est". - Potest etiam littera sic construi, ut intelligatur: Non vidi iustum derelictum, nec semen eius quaerens panem vidi derelictum: quia, secundum quod dicitur ad Hebraeos ultimo super illud: Non te deseram neque derelinquam Glossa: " Derelinqueretur ille qui fame periret". Vult ergo dicere Propheta, quod nec iustum nec semen iusti vidit fame mortuum et hoc a paupertate non revocat, sed potius invitat.

3. Ad illud quod obiicitur, quod mendicatio est malum, quod imprecatur Psalmista in spiritu Dei loquens: dicendum, quod est mendicatio voluntaria et mendicatio coacta, quae est cum murmure et impatientia. Prima est meritoria, secunda est demeritoria et afflictiva: et Psalmus intelligitur de secunda, non de prima. Et quod illud sit verum, apparet per textum, quia dicitur : Nutantes transferantur et eiiciantur et haec omnia in coactionem et violentiam sonare videntur.

4. Ad illud quod obiicitur de Ecclesiastico: Fili, in vita tua ne indigeas: dicendum est, quod iuxta distinctionem praehabitam verbum illud intelligendum est de indigentia spirituali respectu gratiae, non de corporali respectu sustentationis naturae. Et quod illud sit verum, apparet per Glossam : "Ne indigeas, inquit Glossa, virtutibus vel bonis moribus".

AD illud quod obiicitur, quod beatius est magis dare quam accipere: dicendum, quod illud est verum, quando acceptio eleemosynae venit ex ne-cessitate naturae; non autem, quando venit ex supererogatione iustitiae, iuxta distinctionem factam in principali solutione. - Et quod illud sit verum, apparet per illud quod dicitur in libro de Ecclesiasticis Dogmatibus :" Bonum est facultates cum dispensatione pauperibus erogare, sed melius, pro intentione sequendi Dominum semel donare et absolutum a sollicitudine cum Christo egere". Hoc ipsum dicit Augustinus in libro de Bono coniugali, sicut in praecedenti quaestione allegatum fuit.

6. Ad illud quod obiicitur de Glossa, Lucae duodecimo ,quod omnibus pro Deo spretis, debent labore manuum operari: dicendum, quod illud est consilium quantum ad primum, quod dicitur: Vendite quae possidetis: quantum ad secundum autem est solum de bene esse consilii, quod non astringit etiam viros perfectos, illos potissime, qui possunt circa maiora bona occupari. - Et quod illud sit verum, apparet per eandem Glossam, cum subditur: "Unde vivatis, vel eleemosynas faciatis". Certum est enim, quod illi, qui omnia semel pro Deo dederunt, ad ulteriores eleemosynas faciendas minime astringantur; et ideo illa Glossa non exprimit quod est de essentia et substantia consilii, sed magis secundum bene esse, secundum statum et conditionem aliquarum personarum, quae magis sunt idoneae ad manualiter operandum quam ad aliquid magis arduum faciendum. Nam si aliter diceretur, quod illud esset de essentia perfectionis consilii: tunc nulli illud consilium implevissent, nisi qui operati fuerunt manualiter: ac per hoc Apostolos alios a Paulo et Barnaba et alios plurimos Sanctorum perfectissimorum, quos non legimus fuisse manualiter operatos, non iudicaremus fuisse perfectos. Verum est utique, quod perfectioni evangelicae consonat operatio manualis, si tamen non impediat maiora bona. Unde Glossa super illud : Vado piscari: "Sciendum est, non fuisse prohibitos arte sua licita victum quaerere, apostolatus integritate servata, cum unde viverent non haberent, et sic illis laborantibus adiicit Deus necessaria, quae promisit". - Sed quod hic labor competat non occupatis circa maiora, manifestum est, quia tunc Apostoli praedicationi minime vacabant. Unde Chrysostomus :" Venit Simon piscari, quia neque Christus continue cum eis erat, neque Spiritus datus erat, neque quid eis commissum erat tunc, neque quid habentes agere, artem tractarunt". Et ideo ex hoc non habetur, quod perfecti teneantur operari manualiter, nisi forte, cum non habent spiritualem et meliorem exercitationem. - Praeterea esto, quod vir perfectus teneretur manibus suis operari, ex hoc tamen non potest inferri, quin pro sui humiliatione et aliorum aedificatione possit eleemosynas humiliter petere pro loco et tempore.

7. Ad illud quod obiicitur de Glossa, primae ad Thessalonicenses quarto, quod nullius est aliquid desiderandum nec petendum: dicendum, quod dupliciter potest aliquis aliquid petere ab aliquo: vel propter desiderium alienae rei, vel propter desiderium alienae salutis. Primum prohibet Apostolus tanquam malum et in Lege prohibitum, qua dicitur : Non concupisces rem proximi tui: secundum autem non prohibet, quia lex caritatis hoc concedit, quae mutuis habet beneficiis confoveri et onus alterius facit ab altero supportari. Quid enim tam absurdum est, quam ut credamus, Apostolum denegasse, quod nullus ab altero petat nec beneficium nec auxilium nec solatium misericordiae et pietatis fraternae? - Et quod illud sit verum, apparet per illud quod dicit Apostolus ad Philippenses ultimo de se ipso, regratiaris eis de beneficio collato: Non quaero datum, sed requiro fructum abundantem in ratione vestra. Secundum enim quod exponit Augustinus decimo tertio Confessionum, datum quaerit qui delectatur praecipue in re accepta: fructum requirit qui delectatur in salute aliena. Haec est verborum Augustini sententia, licet verba sint mutata.

8. Ad illud quod obiicitur de Glossa, primae ad Thessalonicenses quinto, quod egestas facit a iustitia declinare: dicendum, quod sicut divitiae non sunt in culpa, sed cupiditas divitiarum: sic egestas in culpa non est, sed impatientia egestatis: quam qui habet a iustitia declinat, dum fugiendo egestatem,

vadit post pecuniam: quam qui sequitur de facili declinat a iustitia: qui enim volunt divites fieri incidunt in tentationes et in laqueum diaboli et desideria multa et nociva .Et sicut talis egestas est mala, sic et mendicatio ex teli egestate proveniens est culpanda. - Cum antem plus placet penuria quam abundantia, et homo propter amorem paupertatis contemnit abundantiam terrenorum: talis non habet occasionem declinandi pro teli egestate a iustitia: et talis est paupertas et mendicatio, quae spectat ad perfectionem evangelicam. - Et quod iste responsio sit recte, patet per ipsam Glossam, in qua dicitur, quod " egestas, dum saturari cupit, declinat a iustitia". Egenus enim, qui cupit saturari, est egenus, qui non amat paupertatem, sed saturitatem, non penuriam, sed abundantiam. Et telis non est pauper evangelicus et caelestis, qui mendicat ex supererogatione iustitiae;sed potius cupidus ei terrestris, qui mendicat ex vitiositate culpae, secundum prius habitem responsionem.

9. Ad illud quod obiicitur de Glossa, secundae ad Thessalonicenses tertio, quod vult Apostolus, servos Dei corporaliter operari etc.: dicendum, quod illud velle aut non est velle praecepti, sed admonitionis: aut si est velle praecepti, non se extendit ad omnes, sed ad eos qui volunt egere: aut si extenditur ad eos qui volunt pro Christo egere ,ad illos tantum se extendit, qui non possunt maiora agere. Et ex hoc non colligitur, quod pauperum vite sit mala, qui manducant et manibus suis non operantur, si melioribus et salubrioribus exercitiis occupantur. - Et quod illud sit verum, manifestum est. Nam si verbum illud: Qui non vult operari non manducet, simpliciter esset praeceptum;tunc omnes essent in malo statu, qui manibus propriis victum suum non quaerunt, cum possunt;et hoc esset damnare totum mundum. - Quod iterum non se extendat ad pauperes voluntarios et perfectos ; hoc apparet ex ipsa Glossa, quae dicit, " ut non compellantur egestate necessaria petere ". Tales enim non mendicant sicut necessitate compulsi, sed sicut amore perfectionis inducti. - Postremo, quod non se extendat nisi ad eos qui non sunt circa maiora occupati, apparet ex ipso textu secundae ad Thessalonicenses tertio : Audivimus, quosdam inter vos ambulare inquiete, nihil operantes, sed curiose agentes: his

autem, qui eiusmodi sunt, denuntiamus, ut cm silentio operantes panem suum manducent.

Et quod istud sit verum, patet per Ambrosium qui super illud Lucae nono :Dimitte mortuos sepelire mortuos suos, dicit sic: "Docet Dominus minora bona pro utilitate maiorum esse praetermit tenda. Maius est enim animas mortuorum praedicando suscitare quam corpus mortuum in terra abscondere ". Unde et Apostoli dicebant Actuum sexto: Non est aequum, nos derelinquere verbum Dei et ministrare mensis. - Apparet etiam per Hieronymum in prologo super Iob dicentem sic " Si fiscellam iunco texerem, aut palmarum folia complicarem, ut in sudore vultus mei comederem panem meum et ventris opus sollicita mente per tractarem: nullus morderet, nullus reprehenderet. Nunc autem, quia iuxta sententiam Salvatoris volo operari cibum, qui non perit , et antiquam divinorum voluminum viam sentibus virgultisque purgare: error mihi geminus infigitur: corrector scriptorum falsarius vocor et errores non auferre, sed serere ". - Hoc etiam apparet per beatum Augustinum in libro de Opere monachorum , ubi dicit, quod illi qui " habebant in hoc saeculo aliquid, quo facile sine opificio sustentarent vitem istam, quod conversi ad Dominum indigentibus dispertiti sunt, quod tales ad opera manualia non tenentur vel coguntur, nec ad quaerendum victum proprium ". Et rationem postea reddit inferius, quia illi qui pauperes sustentaverunt de eleemosynis pauperum sustentari debent et possunt. Ait enim sic : "Omnium Christianorum una respublica est: et ideo quisquis Christianis ubilibet necessaria erogaverit, undecumque etiam ipse quod sibi necessarium est accipit, de Christi bonis accipit: quia et ubicumque ipse talibus dedit quis nisi Christus accepit"? - Si ergo secundum Ambrosium maiora bona propter minora non sunt praetermittenda;et secundum Hieronymum maiora sunt bona praedicationis et instructionis quam manualis operationis: et secundum Augustinum ad hujusmodi opera non astringuntur qui fuerunt divites delicati, manifeste apparet, quod intenti praedicationi et operibus misericordiae spiritualis ad uniusmodi opera non sunt astricti, sed debent et possunt de eleemosynis sustentari. Et hoc est, quod Augustinus in eodem libro ante haec vernba praemittit, quod huiusmodi potestatem habent, si evangelistae sunt, si ministri altaris, si dispensatores Sacramentorum. Si enim corporalia opera faciendo meretur quis suum sustentamentum, multo fortius spiritualia opera impendendo, quae corporalibus operibus merito praeferuntur.

Fateor igitur quod verum est, quod si quis adeo esset potens et spiritu et corpore ,quod posset corporaliter operari, et nihilominus pro loco et tempore spiritualibus vacare exercitiis et ecclesiasticae utilitati, hoc agendo perfectius faceret. Sed quis ad hoc plene idoneus, cum multo labore sudandum sit, ut veritas cognoscatur, ut cognita diligatur, et cognita et dilecta aliis proponatur ? Ad hoc enim necessaria est continuitas lectionis et orationis et meditationis: quibus qui vult sollicite intendero parum potest occupari circa corporalem laborem. Laudandus est igitur et snadendus labor corporalis, sic tamen, ut non impediatur fervor orationis nec fructus praedicationis nec observantia regularis.

10. Ad illud quod obiicitur de Glossa, quod ad alienam mensam accedens necesse habet adulari ; dicendum, quod Glossa semetipsam exponit in hoc quod dicit: "notio deditus ";in quo insinuat, quod ille qui alienam mensam frequentat et mendicat pro otiositate fovenda, pronus est ad blandiendum et adulandum. Et quid mirum, si ille qui diligit otium et fovet ventrem suum, in verbum prorumpit adulatorum ? Sed ex hoc non damnatur pauper evangelicus, qui ad alienam mensam convenit propter evangelizandum et imitandum Christum. Nam si tales, hoc ipso quod pauperes etalienam mensam accedentes, essent adulatores: tunc, cum Christus Apostolos miserit ad Evangelium praedicandum et ad vivendum de sumtibus alienae mensae, potius fecisset tunc Apostolos suos adulatores quam veros praedicatores. Ipse etiam Christus fuisset adulator permaxims,qui frequenter invitabatur et comedebat in domibus Pharisaeorum . - Unde si recte intelligimus, adulationis vitium potius est annexum di ritibus mundanis quam pauperibus evangelicis et voluntariis. Unde Chrysostomus in homilia nonagesima super Matthaeum, loquens de divitibus, dicit sic: "Adulari necesse est multos et principes et subiectos et multis indigere et turpiter servire et formidare et suspicari et timere eorum qui suspicantur oculos et timere calumniatorum ora et aliorum et avarorum concupiscentias. Sed non paupertas est aliquid tale, sed contrarium universum ;regio est non furibus subiecta, sed munita, portus tranquillus et palaestra et gyinnasium philosophiae. Audite, quicumque horum pauperes estis, magis autem et quicumque ditari concupiscitis: non pauperem esse malum est, sed non velle pauperem esse; et neque malum existima esse paupertatem, et non erit tibi malum". Et paulo post: "Non enim mihi eos qui accusant paupertatem in medium afferas, sed eos qui per eam fulserunt. Cum hac Elias educatus raptus est beata illa rapina;cum hae Elisaeus claruit, cum hae Ioannes, cum hac Apostoli omnes. Cum avaritia vero Achab, Iezabel, Giezi, Iudas, Nero, Caiphas condemnati sunt ".

11. Ad illud quod obiicitur de decreto Urbani, dicendum, quod triplex est defectus in allegatione illius decreti. Primus, quia decretum illud est ad episcopos, qui debent pascere mendicantes, non ad illos qui egent. Unde sicut illa lex, Deuteronomii decimo quinto :Non erit omnino indigens et mendicus inter vos, non est data contra mendicitatem pauperum, sed contra tenacitatem divitum - quod patet per hoc quod in eodem capitulo subiungitur: Non deerunt pauperes in terra.habitationis tuae; idcirco praecipio tibi, ut aperias manum tuam fratri .tuo egeno et pauperi - sic et haec lex datur episcopis abundantibus ad sustentationem pauperum clericorum, eorum potissime, qui non egent voluntarie, sed compulsi, ne propter indigentiam efficiantur circa divinum obsequium indevoti. - Secundus defectus est, quod decretum illud inducitur ad probandum, quod clerici non debent habere proprium, sicut apparet in fine capituli , ubi dicitur: " His omnibus claret, quod clericis nullo modo licet proprium nabore;quod si habuerint, non clerici erunt". Unde per illud decretum non praecluditur via pauperibus, qui nihil volunt habere proprium, sed potius aperitur. - Tertius defectus est: quia, sicut habere proprietatem in communi comprobatum et approbatum est auctoritate summi Pontificis, scilicet Urbani, sicut apparet hic: sic modus vivendi in altissima paupertate auctoritate summi Pontificis approbatus est, sicut patet de Excessibus praelatorum : Nimis prava etc. Unde decretum Urbani Papae praeiudicare non potuit auctoritati Innocentii, Honorii et Gregorii, qui istum modum approbaverunt tam in iure communi quam in privatis privilegiis, quia " non habet imperium par in parem ";et constitutio prior non praeiudicat posteriori, nec ius commune privato, nec lex communis privilegio, sed potius e converso. - Nec ex hoc potest argui instabilitas seu contradictio inter rectores Ecclesiae, quia statuta mutari possunt et debent pro loco et tempore: sicut patet in statuto de gradibus parentelae et abis plurimis, quae iuste a principio statuta fuerunt, et nihilominus alia non minus iuste introducta sunt.

12. Ad illud quod obiicitur de consecratione ecclesiae, dicendum, quod et in illius decreti allegatione triplex est defectus: primo, quia statutum illud de consecratione ecclesiae non dotatae factum est in alleviationem episcoporum: secundo, in dilatationem divini cultus: et tertio, in solatium clericorum ministrantium, qui nolunt se astringere voluntarie ad paupertatis votum. Horum autem contrarium in proposito invenitur. Nam minus gravantur et episcopi et Ecclesia de religiosis viventibus de eleemosynis, quam si eis provideretur in beneficiis et praebendis: secundo, quiacultus Dei non augmentaretur, sed potius diminueretur, si hic modus vivendi de medio tolleretur: tertio, quia tales pauperes voluntarii libentius Deo serviunt mendicando, quam etiam Deo servirent pro magno beneficio, et magis sunt contenti parvulis eleemosynis, quam essent magnis beneficiis et praebendis.

13. Ad illud quod obiicitur de lege de mendicantibus validis, dicendum, quod similiter triplex defectus est in illius legis allegatione: primus, quia lex illa introducta fuit contra quosdam, qui tempore famis pauperum eleemosynas usurpabant, simulantes inertiam: secundus, quia illi tales otiosi erant et nullam utilitatem reipublicae afferebant: tertius, quia tales, qui laborare poterant et tunc circa nihil occupati erant et abundare volebant proni erant ad maleficia et rapinas. Et ideo iusto iudicio rector reipublicae tales a mendicatione arcebat et poena gravissima puniebat. Secus autem est omnino in pauperculi religiosis, in quibus nec simulatio inertiae nec amor otii nec periculum rapinae, ac per hoc nec damnum Ecclesiae, sed potius amor virtutis perfectae reperitur;ideo non arcentur lege humana, sed potius praedicantur et commendantur lege divina.

14. Ad illud quod obiicitur, quod mendicare est indifferens: dicendum, quod mendicare, quantum est de se, non est perfectionis, nisi praesupposita universali abrenuntiatione omnium;quae quidem est secundum divinum consilium, in quo Dominus expressit adolescenti, quod si illud consilium impleret, hoc ipso ad perfectionis culmen perveniret. Ait enim :

Si vis perfectus esse, vade et vende omnia: nec addidit: tradas milii, ut in loculos meos ponam, et sint omnia communia ; sed potius: da pauperibus; nec subiunxit: vade ad lucrandum victum tuum per laborem manuum; sed potius: veni sequere me. In quo, secundum quod Glossa exponit, intelligitur vocatio ad contemplandum seu ad Christum imitandum et evangelizandum.

15. Ad illud quod obiicitur, quod perfectionis est liberaliter servire et obligationes refugere: dicendum, quod est obligatio veniens ex reatu culpas et ex affectu caritatis perfectae. Prima obligatio est vitanda, sed secunda est acceptanda, iuxta quod dicitur ad Romanos decimo tertio : Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis. Laudat enim Dominus amicitiam spiritualium virorum, quae fit de mammona iniquitatis: et ad corporis Christi mystici perfectionem spectat, quod membra sibi invicem communicent secundum rationem dati et accepti, ut mutua indigentia vicissim possit suppleri.

16. Ad illud quod obiicitur, quod qui mendicant ex professione aut hoc Sciunt, quia pauperes, aut quia praedicantes; dicendum, quod hoc faciunt, quia pauperes Christi imitatores et euangelizatum. Quia enim Christum imitantur per observantiam disciplinae regularis, in qua vacant divinis laudibus, orationibus, vigiliis et aliis regularibus disciplinis; et Deum colunt et hostem impugnant et ea quae sunt infirma et immunita in castris Ecclesiae protegant et defensam. - Rursus, quia verbum veritatis annuntiant: similiter Deum laudant et hostem impugnant et audientes aedificant et informant. Et ideo, cum haec opera eorum sint Ecclesiae valde utilia et pernecessaria, nulli dubium est, quin mereantur sustentationem suam; et ideo non illicite faciunt, si hanc humiliter et suppliciter petunt. Sicut enim oculus videndo operationem facit manui pernecessariam, ita quod manus oculo non potest improperare nec dicere: opera tua non indigeo ; quin immo utilis est toti corpori eius operatio, et sic meretur sustentari, sicut manus et pes et membra alia, quae sunt exposita labori: sic et de istis membris Ecclesiae non absurde debet et potest intelligi, si quis pio oculo velit istorum oculorum operam et vigilante intueri.

17. Ad illud quod obiicitur, quod tales sunt Giezi imitatores, qui spiritualia pro temporalibus ministrant; ad hoc satis sufficienter respondet Glossa super illud primae ad Corinthios nono : Dispensatio mihi credita est: "Non debemus ideo evangelizare, ut manducemus, sed ideo manducare, ut evangelizemus, ut cibus non sit bonum, quod appetitur, sed necessarium, quod adiicitur;ut illud impleatur: Primum quaerite regnum Dei et iustitiam eius, et haecomnia adiicientur vobis ". Unde si finem constitueret quis in re temporali praedicando verbum Dei, absque dubio hic perversus esset, quia de via faceret finem, et esset similis Giezi et Balaam, qui mercedem iniquitatis amavit, et aliis pseudoprophetis, qui in mercede docebant et in muneribus divinabant 1. Si autem sustentationem quaerunt sicut viam ordinatam ad Evangelium praedicandum ;tunc recte incedunt et Apostolos imitantur nec a veritatis tramite in quoquam recedunt. Unde super illud Lucae decimo :Edentes et bibentes quae apud illos sunt: dignus est enim operarius mercede sua: Glossa: "Nota, quod uni operi praedicatorum duae mercedes debentur: una in via, quae nos in labore sustentat, alia in patria, quae nos in resurrectione remunerat".

18. Ad illud quod obiicitur, quod perfectorum est abstinere a specie mala: dicendum, quod illa species est mala, dum homo rationabiliter potest suspicari malum, circumstantiis omnibus pensatis, quae occurrunt;sed si quis recte attendat huiusmodi, sic praedicantes non habent speciem psendopraedicatorum. Nam pseudopraedicatores dicuntur per oppositum ad veros praedicatores. Veri autem praedicatores dicuntur quorum praedicatio habet auctoritatem, veritatem et utilitatem;falsi ergo praedicatores sunt qui habent horum contraria, vel simpliciter, vel in parte. - Sed si recte velimus attendere modernorum ordinum praedicatores, haec tria habent in se: auctoritatem quidem, quia missi sunt a summo Pontifice et aliis praelatis, qui sunt domini messis: veritatem, sicut patet, quia fidem et mores praedicaverunt secundum legem Evangelii: utilitatem, quia multos de statu culpae vocaverunt ad statum gratiae vel paenitentiae: et ideo speciem habent et similitudinem maiorem incomparabiliter, si quis pio attendat oculo, ad praedicatores veros quam ad pseudo: licet in tanto numero vix possit esse, quin aliqui cum Iuda diligant loculos et exorbilent ab itinere recto. Si enim Dominus hoc non concessit duodecim Apostolis, quos personaliter elegit, quod universaliter essent boni: quid mirum, si hoc non concedit congregationibus aliis? Nec tamen propter hoc sunt boni damnandi cum malis, sicut nec mali iusti sunt, licet sint permixti cum bonis.

19. Ad illud quod obiicitur, quod aut habent auctoritatem, aut non habent: dicendum, quod habere auctoritatem, hoc est dupliciter: aut ex prima institutione, aut ex commissione seu demandatione ; vel per alia verba: aut ex iniuncto officio, aut ex concesso privilegio. Prima est auctoritas principalis et potestativa et spectat ad Apostolos et ad septuaginta et eorum successores, qui sunt episcopi et alii curati, sicut Glossa dicit Lucae decimo . Secunda est auctoritas minus principalis et potest subauctoritas non absurde dici et competit his qui ab Apostolis mittuntur tanquam discipuli, sicut Paulus suos discipulos mittebat ad loca diversa: et potissime ei competit, qui est loco Petri, principis Apostolorum, immo loco Christi, qui est Dominus universalis messis, propter quod et habere dicitur plenitudinem potestatis . Sicut ergo primis habentibus auctoritatem principalem competit sumtus accipere potestative, sicut dicit Glossa secundae ad Timotheum secundo : Laborantem agricolam oportet primum de fructibus percipere: ibi Glossa: "Necessaria sibi sumere ab his, in quibus Deo militat et quos tanquam cultor vineae exercet, vel tanquam gregem pascit, non est mendicitas, sed potestas ": sic illis quibus competit auctoritas subprincipalis, competit accipere supplicative. Quod disposuit Spiritus sanctus ad Ecclesiae utilitatem, ut non tantum aedificent verbo praedicationis, verum etiam verbo pariter et humilitatis exemplo. Qui ergo didicit a Christo mitis esse et humilis corde, miror, si hanc humilitatem et humiliationem audet tanquam reprobam condemnare.

20. Ad illud quod obiicitur, quod tutius et perfectius est sequi viros probatiores et sapientiores: dicendum, quod secundum dispositionem divinae sapientiae Deus universa disponit et ordinat temporibus suis. Unde sicut in primo tempore Ecclesiae introduxit viros potentes et miraculis et signis, sicut fuerunt Apostoli et coram discipuli: et medio tempore viros intelligentes in Scripturis et rationibus vivis : sic ultimo tempore introduxit viros voluntarie mendicantes et pauperes rebus mundanis. Et hoc quidem recte congruebat, ut per primos destrueretur idololatria et idolorum portenta, per secundos haeresis, per tertios avaritia, quae in fine saeculi maxime regnat. -Nihilominus tamen, quia paupertas fundamentum est evangelicae perfectionis, et ipsa est quasi complementum eiusdem: ideo viguit in Ecclesiae primordio, et congruum est, ut vigeat circa Ecclesiae statum finalem. Unde, sicut Hieronymus dissolvit quaestionem illam de esu carnium, distinctione trigesima quinta, Ab exordio , dicens, quod in primo tempore ante diluvium non erat in consuetudine esus carnium, et postea post diluvium communiter fuit omnibus concessus, et post in adventu Christi laudabilis fuit abstinentia ab esu carnium - unde dicit ibidem, quod " omega revolvit ad alpha " , id est, finalis status concordavit cum primo - sic satis convenienter intelligi potest et in proposito. Sicut tamen Hieronymus non intelligit de abstinentia ab esu carnium quantum ad omnes, sed quantam ad monachos solum: sic nec de paupertate intelligendum puto nisi quantum ad pauperes voluntarios, qui voluntarie renuntiaverunt mundo. - Nolo tamen, quod aliquis ex hoc arguat, quasi ego dicam, quod iam instet dies Domini , nec quod proprias fimbrias magnificent et dilatent: volens coram hominibus iustificari: nec quod praeferam modernos Sanctis antiquis, quia in magno et alto statu inveniri possunt multi infirmi et imperfecti; nec iste spiritus paupertatis defuit temporibus retroactis. Iuxta quod dicit Gregorius tertio Dialogorum de quodam sanctissimo viro, Isaac nomine, qui fuit amator praecipuus paupertatis. Unde et de eo dicit: "Ciun ei crebro discipuli innuerent, ut pro usu monasterii possessiones, quae offerebantur, acciperet: ille sollicitus suae paupertatis custos fortem sententiam tenebat dicens: monachus, qui in terra possessionem quaerit, monachus non est. Sic quippe metuebat paupertatis suae securitatem perdere, sicut avari solent perituras divitias custodire. Ibi itaque prophetiae spiritu et magnis miraculis cunctis longe lateque habitantibus vita eius claruit Ex quo apparet, quod doctrina ipsius contemnenda non fuit.

Hoc etiam supra ostensum fuit multiplicibus exemplis et adhuc multo pluribus posset ostendi. Et si nulla exempla essent, satis per se ipsum laudabilis est status excellentissimae paupertatis, non solum secundum Scripturam sacram, verum etiam secundum documenta Sanctorum, quae paupertatis statum voluntarium commendant tanquam praecipuum et perfectum. Sicut ergo absurdum est valde reprobare statum coniugatorum divitum, absurdius, statum clericorum et religiosorum possessiones habentium ; sic et absurdissimum videtur, si quis inveniatur, qui reprobare velit statum pauperum in paupertate altissima et mendicatione humillima Christo Domino famulantium iuxta consilium per os Iesu Christi propositum et irreprehensibiliter promulgatum. Horum causam defendit Hieronymus in epistola, quam scripsit adversus Vigilantium : " Ad me relatum est, inquit, quod contra auctoritatem Apostoli Pauli,immo Petri, Ioannis et Iacob, qui dexteras dederunt Paulo et Barnabae communicationis, et praeceperant eis, ut pauperum memores essent, tu prohibeas, Ierosolymam in usus Sanctorum aliqua sumluum solatia dirigi. Videlicet, si ad haec respondero, statim latrabis, meam me causam agere, qui tanta cunctos largitate donasti, ut, nisi venisses Ierosolymam et tuas vel patronorum tuorum pecunias cxpendisses vel effudisses, omnes periclitaremur fame. Ego hoc loquor, quod beatus Paulus pene in cunctis epistolis suis loquitur et praecipit, in ecclesiis gentium per unam sabbati, hoc est die dominico, omnes conferre debere quae Ierosolymam in Sanctorum solatia dirigantur. Nunquid in alia parte terrarum et in his ecclesiis, quas nascentes fide sua erudiebat, quae ab aliis acceperat dividere non poterat ? Sed sanctis pauperibus dare cupiebat, qui suas pro Christo facultatulas relinquentes, ad Domini servitutem tota menta conversi sunt. Longum est enim nunc, si de ceteris epistolis eius omnia testimonia revolvere voluero, in quibus hoc agit et tota mente festinat, ut Ierosolymam et ad sancta loca credentibus pecuniae dirigantur, non in avaritiam, sed in refrigerium, non ad divitias congregandas, sed ad imbecillitatem corpusculi sustentandam et frigus atque inediam declinandam ;hac in Iudaea usque hodie perseverante con snetudine, non solum apud nos, sed etiam apud Hebraeos, ut illi, qui in lege Domini meditantur die ac nocte et partem non habent in terra nisi solum Deum, synagogarum et totius orbis foveantur ministeriis, ex aequalitate dumtaxat, non ut aliis sit refrigerium et aliis tribulatio, sed ut aliorum abundantia aliorum sustentet inopiam ". His visis, satis plana est responsio ad praedicta.