ARTICULUS I.

Utrum esse divinum sit immutabile.

Circa primum sic proceditur. Quod divinum esse sit immutabile, ostenditur sic:

1. Primo auctoritate, Malachiae tertio : Ego Deus et non mutor: Glossa: " Hoc dicit, ne putaretur aliquid mutabilitatis esse in Deo ". Psalmo: Mutabis eos, et mutabuntur, tu autem idem ipse es; Glossa: "immutabilis ".

2. Item, hoc ipsum ostenditur ratione sic. Divinum esse est simpliciter et universaliter primum: sed immutabile prius est mutabili, quia mutabile ad immutabile habet reduci : si ergo est universaliter primum et principaliter, ergo universaliter est immutabile.

3. Item, divinum esse est ultimum, ad quod cetera tendunt sicut ad finem summum ; sed in fine summo et ultimo cetera quiescunt: in nullo autem possunt cetera quietari, nisi illud sit omnino immutabile in se: ergo idem quod prius.

4. Item, divinum esse, sicut dicunt philosophi , et ratio convincit, est simpliciter et omnimode necessarium: omne autem, quod habet aliquam variationem , cadit aliquo modo a necessitate secundum id, secundum quod mutatur: ergo si necessarium est, et immutabile.

5. Item, divinum esse est perfectissimum: nihil autem perfectissimum proficit aut deficit: omne autem, quod mutatur, aut acquirit aliquid, aut perdit : ergo divinum esse nullatenus mutari potest.

6. Item, divinum esse est simplicissimum , ergo nihil habet naturae adventitiae; sed in omni, quod mutatur, aut aliquid advenit, aut recedit: ergo non stat mutabilitas cum simplicitate: ergo necesse est, eius oppositum stare: ergo immutabile.

7. Item, divinum esse est immensum: sed omne, quod mutatur, aut mutatur in statum meliorem, aut deteriorem, aut aequalem; immensum autem non potest esse maius nec minus nec habet aliquod aequale: ergo est simpliciter immutabile .

8. Item, divinum esse est aeternum, sicut patet ex praecedentibus ; in omni autem mutatione est aliquo modo prius et posterius; hoc autem in aeternitate nullo modo potest esse: ergo nulla mutatio; restat igitur, quod sit immutabile omnino.

9. Item, omnis mutatio vel est ad esse, velab esse, vel in esse, quia omne, quod mutatur, vel esse accipit, vel esse perdit, vel ab uno esse in aliud transit, sive ab uno modo essendi in alium ; sed Deus est ipsum purum esse, cum sit se ipso et actus purus: ergo nullo praedictorum modorum mutari potest: nec alium est dare: ergo est immutabilis.

10. Item, omnis mutatio vel est secundum substantiam, vel secundum accidens ; sed Deus non mutatur secundum substantiam, cum sit incorruptibilis, nec secundum accidens, cum ei nihil omnino accidat: ergo nullam prorsus mutabilitatem admittit.

Sed contra: 1. Sapientiae septimo : Omnium mobilium mobilior est sapientia: constat, quod loquitur de sapientia increata: ergo si ipsa est mobilissima, videtur divinum esse mutabilissimum inter omnia mutabilia.

Si dicas, quod hoc dicitur per causam: tunc obiicitur: mobilius est quod est mobile per causam et secundum formam, quam altero modo tantum.

2. Item, gradus attenditur in creaturis secundum maiorem mobilitatem, quia mobilius est elementum supremum quam infimum , et primum caelum quam aliae sphaerae, et corpus gloriosum quam caelum, et spiritus quam corpus gloriosum: sed quod est nobilitatis attribuendum est Deo; ergo etc.

Item, hoc ipsum ostenditur ratione secundum viam septiformem.

3. Et primo ex parte comparationis. Omne illud, cui aliquid advenit ex tempore, est mutabile: divinum esse est huiusmodi, quia ex tempore dicitur dominus, dicitur refugium, dicitur rex: ergo est mutabilis.

Si tu dicas, quod "in ad aliquid non est motus "; contra: Ambrosius arguit sic: si Pater fleret de nonpatre pater, esset mutatus, et tamen pater dicit relationem: ergo hoc non solvit.

4. Item, huiusmodi nomina aut dicunt aliquid, quod sit Deus, et sic non incipiunt: aut aliquid creatum, et sic non dicuntur de Deo: aut nihil ponunt, et sic non magis dicuntur de Deo quam de alio: aut aliquid adveniens Deo: sed hoc necessario ponit motum: ergo etc.

5. Item, ostenditur hoc ex parte octonis. Omne illua, quod fit de non agente agens, exit "ab otio in actum""; sed omne tale aliquo modo mutatur et alteratur: sed Deus est huiusmodi: ergo etc. Si dicas, quod hoc est ex parte creaturae; obiicitur contra hoc: quia non ideo Deus producit, quia creatura producitur: sed magis e converso: ergo ratio ludus exitus primo ponenda est in Deo.

6. Item, omne agens, quod agit pluribus actionibus, ita quod modo una, modo alia, mutatur necessario: sed Deus est huiusmodi, quia modo producit, modo conservat, modo parcit, modo punit, et una harum actionum non est alia: ergo in Deo est mutatio aliqua.

7. Hoc ipsum ostenditur ratione missionis. Omnis vera missio et descensus est vera mutatio; sed Filius Dei secundum Scripturas missus est in carnem et de caelo descendit , et hoc non potest esse secundum humanam naturam: ergo est mutatus et mutabilis secundum divinam.

8. Item, Filius Dei est aliquid secundum quod homo; sed impossibile est de nontali fieri tale sine illius mutatione, ut de nonalbo album: ergo multo fortius sequitur in his quae dicunt substantiam: ergo si Filius Dei est factus homo, necesse est, illam hypostasim esse mutatam.

9. Item, hoc ipsum ostenditur ratione inhabitationis. Omne illud, quod incipit esse in aliquo et desinit esse in illo, mutatur saltem per accidens: sed Deus per gratiam incipit esse in poenitente et desinit in peccante, et per essentiam incipit esse in natura generata et desinit in corrupta: ergo etc.

10. Item, si aliquid est inseparabiliter in aliquo, moto illo, necesse est, illud moveri, quia, ut dicit Philosophus , "moventibus nobis" etc; sed Deus per essentiam est in qualibet creatura nec ullo modo separatur ab ea: ergo necesse est, quod moveatur, ipsa mota.

11. Item, hoc ipsum ostenditur ratione potestatis sic. Qui potuit aliquid prius, quod non potest modo, potestatem habet mutatam: sed Deus, antequam mundum crearet, potuit ipsum creare, et modo non potest: ergo etc.

Si dicas, quod posse creare non est posse quid ; contra: sequitur: quidquid Pater potest, potest et Filius; sed Pater potest creare: ergo et Filius.

Praeterea, hoc non solvit, quia idem sequitur, si accipiatur qualecumque et quantumcumque et quodcumque aliud signum . - Si dicas, quod debet inferri: potest creasse: similiter de caeco vere dicitur, quod potest vidisse.

12. Item, quidquid Deus potest est possibile: sed si quidquid potuit potest, quidquid fuit Deo possibile modo est possibile; sed hoc est falsum de impossibili per accidens, quod secundum Sanctos et doctores est Deo impossibile: ergo idem quod prius: igitur divinum posse mutatur.

13. Item, hoc ipsum ostenditur a parte cognitionis: quia qui desinit aliquid scire, quod scivit, vel incipit scire, patitur aliquam mutationem in scientia; sed Deus scivit mundum creandum, modo non scit, cum sit omnino falsum: ergo etc.

14. Item, necessario sequitur: si Deus scit aliquid , illud est verum : ergo si quidquid scivit scit, quidquid verum fuit est verum: sed hoc est falsam: ergo et illud, ex quo sequitur: restat igitur, quod divinum sciri sit mutabile.

15. Item, hoc ipsum ostenditur a parte voluntatis. "Voluntas est causa proxima et immediata rerum", ut dicit Augustinus ; sed posita causa, ponitur effectus: ergo divinum velle non praecedit duratione ipsum producere : ergo quando coepit producere, coepit et velle: ergo etc.

16. Item, qui vult aliquid et potest illud nolle necessario mutatur: sed Deus vult salvare aliquem viatorem: aut ergo potest nolle, aut non potest. Si non potest: ergo ille non potest damnari, aut frustrabitur voluntas Dei; si potest nolle; sed qui potest fieri de volente nolens, potest mutari: ergo etc.

17. Item, impossibile est, quod agens secundam voluntatem, cuius operatio conformatur voluntati,

volendo unum contrariorum faciat reliquum, et e converso: sed Deus modo mortificat, modo vivificat et multa alia facit incompossibilia: ergo necesse est, quod voluntas eius modo velit unum, modo contrarium. Sed omnis talis voluntas mutatur: ergo divinum velle est mutabile: sed hoc est idem quod esse: ergo etc.

Si dicas, quod hoc est ratione effectus: hoc nihil est, quia non ideo Deus vult aliquid, quia illud fit, sed magis e converso: restat ergo, quod ratio mutabilitatis principaliter venit a voluntate divina.