ARTICULUS I.

Utrum divinum esse sit infinitissimum.

Quantum ad primum sic proceditur et ostenditur, quod divinum esse sit infinitissimum:

1. Primo per fidei confessionem in Symbolo : "Immensus Pater, immensus Filius, immensus Spiritus sanctus, et tamen non tres immensi, sed unus immensus ", ergo una est in eis immensitas: ergo ratione essentiae convenit eis.

2. Item, Damascenus : " Credendum est, unum Deum immortalem, aeternum, incircumscriptum ": si ergo ista non conveniunt nisi infinito simpliciter, patet etc.

3. Item, tertio Regum octavo : Si caelum et caeli caelorum te capere non possunt, quanto magis domus haec, quam aedificavi? Si ergo esse Dei a nullo potest contineri et a nullo circumscribi, fatendum est, omnino habere rationem infiniti.

4. Item, Damascenus, libro primo, capitulo quarto : "Infinitus est Deus et incomprehensibilis, et hoc solum est eius comprehensibile, scilicet eius infinitas et incomprehensibilitas ".

ES. Item, Augustinus, undecimo de Civitate Dei " Omnis infinitas quodam ineffabili modo Deo finita est "; sed omne, cui infinita sunt finita, est simpliciter infinitum: si ergo divinum esse est hujusmodi, ergo habet omnimodam infinitatem.

6. Item, ratione: communis animi conceptio est , Deum esse quo nihil maius excogitari potest, nec a se nec ab alio ; sed omni finito potest aliquid maius excogitari : ergo vere et proprie divinum esse habet conditionem infiniti.

7. Item, omni finito potest intelligi per duplicationem aliquid aequari ; sed divino esse nihil potest aequari, quantumcumque intelligatur duplicari : ergo necesse est, divinum esse infinitum esse omnimoda infinitate.

8. Item, omne bonum finitum per additionem alicuius alterius boni habet multiplicari: sed summum bonum non potest multiplicari nec re nec intellectu per aliquid additum : ergo non est bonum finitum: et est finitum vel infinitum: ergo etc.

9. Item, idem est Dei entitas et aeternitas; sed aeternitas est infinita, quia caret principio et fine : ergo et entitas est infinita: sed si entitas est infinita, et esse: ergo a primo, esse divinum est omnino infinitum, etiam secundum se ipsum.

10. Item, idem est Deo posse et esse propter summam simplicitatem ; sed divinum posse est infinitum, cum sit omnipotens et possit super extrema in infinitum distantia, ut patet in productione de nihilo: ergo divinum esse simpliciter est infinitum.

11. Item, posse et sapere Dei est infinitum, quia non est dare tot possibilia vel scibilia, quin possit plura: ergo pari ratione, cum Deus nunquam sit in tot creaturis, quin possit esse in pluribus: necesse est, quod divinum esse ut esse sit infinitum.

12. Item, Deus est causa rerum nobilissima secundum rationem efficiendi, exemplandi et finiendi: sed pro summa nobilitate sic est causa efficiens, quod inefiecta; sic exemplaris, quod inexemplata: ergo sic finiens, quod infinita: ergo sicut divinum esse est inefiectum, ita et infinitum.

13. Item, principium omnis limitationis est materia vel aliquid materiale ; sed divinum esse, cum sit actus purus, est carens omni conditione materiae: ergo caret omni limitatione et finitate: ergo est infinitum simpliciter.

Contra: 1. Infinitum dicitur privative respectu finiti, sicut iniustum respectu iusti; sed semper habitus, si vere habitus est, nobilior est privatione: ergo finiti conditio nobilior quam infiniti; sed quod nobilius est semper debet Deo attribui: ergo etc.

2. Item, in rebus creatis infinitas venit ex parte materiae, finitas vero ex parte formae; sed "Deus est forma absque materia ", ut dicit Boethius : ergo videtur, quod nihil omnino habeat de ratione infinitatis, sed quod sit fmitissimum in se.

3. Item, nihil removetur vere ab aliquo, quod essentialiter convenit eidem ; sed Deus est finis complens et terminans appetitum mentis nostrae : ergo nullo modo potest esse infinitum divinum esse, nec per abnegationem finis, ut est terminus, nec in quantum complementum.

4. Item, "finitam et infinitum sunt passiones quantitatis "; sed in Deo non est ponere veram quantitatem, ergo nec veram infinitatem: si autem ponitur aliqua quantitas, haec est virtutis, quae respicit potentiam, non essentiam: ergo nihil est dicere essentiam infinitam.

5. Item, idem est infinitum et immensum: sed immensum dicitur per recessum a mensura et a modo: ergo idem est infinitum et carens modo sive immoderatum: sed quod caret modo caret specie et pulcritudine: ergo cum hoc non competat divino esse, patet etc.

6. Item, omne infinitum dicitur per oppositionem ad minimum et per recessum ab eo: sed minimum est simplicissimum in unoquoque genere : ergo infinitum dicit recessum a simplicitate. Sed divinum esse est simplicissimum: ergo non est infinitum.

7. Item, nullum infinitum finit, quia oppositum non est causa oppositi, et " nihil dat alteri quod non habet "; sed Deus omnia finit tanquam finis perfectissimus: ergo Deus non est infinitus, ergo nec quantum ad esse nec quantum ad aliquid sui.

8. Item, nihil est infinitum simpliciter, quod est finitum summae veritati, quae iudicat de omnibus, prout sunt ; sed Deus est finitus sibi, alioquin se ipsum excederet: ergo divinum esse non est infinitum secundum rem: ergo etc.

9. Item, si Deus posset unum solum, ita quod non alia, divinum posse diceretur finitum: cum ergo consimilis sit ratio de posse et esse, et divinum esse non sit nisi unum solum: sequitur, quod divinum esse sit finitum.

10. Item, unitas est maxime finita in se, cum sit principium totius mensurationis secundum numerum : si ergo divinum esse est unum, ergo mensuratum, ergo finitum.

11. Item, magis est finitum omne, quod est hoc et determinatum, quam omne, quod non est hoc,

sed commune et indeterminatum; sed esse commune , utpote esse universale, est finitum: ergo cum divinum esse sit proprium et determinatum, ipsum erit maxime finitum.

12. Item, omne, guod est separatum ab aliqua secundum locum, est finitum secundum existentiam localem: ergo pari ratione omne, quod est separatum secundum esse, est finitum secundum existentiam naturalem: sed divinum esse maxime separatum est ab omnibus secundum esse, cum hoc competat motori primo et completissimo : ergo divinum esse finitum est secundum existentiam naturalem.

13. Item, in divinis illud est verum, quod propter summam simplicitatem quae dicuntur in abstracto dicuntur in concreto, et e converso: si ergo a fine dicitur aliquid finitum, et haec est vera et propria: Deus est finis: ergo et haec: Deus est finitus: ergo haec est falsa, quod sit infinitus.

14. Item, omne comprehensibile est finitum: sed omne simplex est comprehensibile: ergo omne simplex est finitum: sed divinum esse est simplex: ergo finitum. Minor probatur, quia omne, quod totum cognoscitur, comprehenditur; sed cum cognoscitur simplex, totum cognoscitur, cum non habeat partem et partem , et necessario est finitum non solum in se, sed etiam nobis.

15. Item, aut aliquid Dei est finitum, aut nihil; si nihil Dei finitum: ergo cum a finito non cognoscatur aliquid nisi sub ratione finiti, nihil ergo Dei cognoscitur a nobis: ergo nunquam erimus beati. Sed hoc est inconveniens perpessimum: ergo aliquid Dei est finitum. Aut ergo est dare ibi aliquid et aliquid, aut necesse est dicere, quod nihil Dei sit in se finitum : ergo nulla ratione Deus dicendus est esse infinitus.