ARTICULUS II.

Utrum possint stare simul trinitas et infinitas.

Deinde quaeritur, utrum possint simul stare trinitas et infinitas sive immensitas . Et quod sint incompossibiles, ridetur sic.

1. Quia creatura est finita, quidquid est in ea est finitum: ergo cum divinum esse sit immensum, quidquid est in eo est actu infinitum: sed in divinis est numerus sive pluralitas personarum: ergo necesse est, quod se protendat ad infinitatem: non ergo stat in trinitate.

2. Item, cum sit duplex infinitas, scilicet virtualis et numeralis , impossibile est, divinum esse carere infinitate virtutis: ergo pari ratione, si in Deo ponimus veram pluralitatem, sicut et veram virtutem; ergo necesse est, ipsam habere infinitatem.

3. Item, virtus omnino infinita, cum emanat secundum omnem modum suae potestatis et infinitatis, emanat infinite per omnem modum sed divina virtus est sic infinita et secundum omnem modum suae infinitatis emanat in productione personarum: ergo idem quod prius.

4. Item, persona producens duas aut potest plures producere, aut non potest. Si non potest: ergo producendo amittit posse; si vero potest: ergo aut non est summae liberalitatis, aut necesse est producere ita, quod non sit stare.

8. Item, si lux solis esset immensa, generaret ex se infinitos splendores: ergo cum lux aeterna sit immensa, et splendor ex ipsa procedens sit vera persona ; necesse est, ibi esse personarum infinitatem: ergo non stant simul trinitas, et infinitas.

6. Item, aut productio personarum attestatur virtuti, aut non. Si non: ergo non debet poni in summe virtuoso: si sic: ergo maior plurificatio maiori virtuti, et maxima maximae, et infinita infinitae: non ergo stat trinitas cum infinitate.

7. Item, si divina virtus esset in sua omnimoda actualitate respectu productionis creaturarum, necesse esset, ipsam producere infinitas creaturas: ergo cum sic sit respectu personarum, necesse est, si est infinita, quod producat infinitas personas.

8. Item, quia divinus intellectus est infinitus, necesse est, ipsum intelligere infinita: ergo cum divinum dicere sit infinitum, necesse est, quod dicat infinita: sed quot sunt dicta, tot sunt verba: quot verba, tot personae: ergo infinitae.

9. Item, ad hoc quod intellectus sit perfectus, non sufficit, quod intelligat se, sed etiam, quod intelligat se intelligere: ergo ad hoc, quod intellectus sit infinitae completionis: necesse est, quod super se reflectatur infinitis reflexionibus; sed intelligendo se generat verbum: ergo secunda reflexione secundum verbum, et sic in infinitum: ergo si est ponere in Deo infinitatem, non ergo trinitatem.

10. Item, aut Deus potest plures tribus personis intelligere, aut non potest. Si non potest: ergo intellectus eius finitus est et limitatus: si potest plures intelligere: sed nihil intelligitur, quod non sit aliquo modo vel in se vel in suo principio proximo vel remoto: ergo necesse est, aut divinum intelligere limitatum esse, aut plures tribus personis ponere circa divinum esse, vel actualiter, vel potentialiter.

Contra: 1. Summa immensitas non tollit summam perfectionem virtutis producentis, nec per modum naturae, nec per modum voluntatis seu liberalitatis , igitur nec summam perfectionem productionis: sed perfectio productionis necessario requirit statum sicut a parte principii, ita a parte termini: sed non esset status, si procederet in infinitum: ergo summa infinitas esse divini non ponit infinitatem in personis.

2. Item, infinitas in Deo non tollit perfectionem ordinis

non enim sequitur, quodsi Deus est infinitus , quod propter hoc sit inordinatus

sed ordo perfectionis necessario ponit primum, medium et ultimum ; ubi autem haec sunt, non est innumerabilitas, sed tantum trinitas: ergo etc.

3. Item, infinitas in Deo non tollit perfectionem connexionis, hoc enim facit ad summam dilectionem: sed connexio perfecta non potest esse, nisi una persona immediate procedat ab alia, alioquin non est germanitas summa: sed haec non procedit ultra ternarium : ergo etc.

4. Item, immensitas in Deo non tollit perfectionem beatitudinis: sed cuiuslibet personae cognitio est de essentia beatitudinis : ergo si creatura non potest simul et semel cognoscere personas infinitas, impossibile est, aliquam animam unquam in Deo esse beatam: si ergo stat immensitas cum beatitudinis perfectione, stat cum personarum pluralitate. Sed nulla pluralitas magis competit animae beatificabili quam trinitas: ergo etc.

3. Item, infinitas divini esse non excludit unitatem essentiae; est enim Deus unus et immensus: si ergo magis recedit ab immensitate unitas quam pluralitas quantumcumque parva: si immensitas potest stare cum unitate, multo magis potest stare cum trinitate.

6. Item, immensitas divini esse non excludit simplicitatem naturae: si ergo plus repugnat immensitati omnimoda simplicitas quam quantulacumque pluralitas: si infinitas stat cum simplicitate, multo fortius stabit cum trinitate.

7. Item, infinitas divini esse non excludit proprietatem personae, ergo nec veram distinctionem earundem: ergo non ponit confusionem; sed ubi numerositas infinita, ibi confusio: ubi confusio, ibi indistinctio: quodsi hoc non est ponere in esse divino, stat ergo personarum pluralitas in numero finito: ergo trinitati infinitas non repugnat in Deo.

8. Item, infinitas divini esse non excludit causalitatem secundum triplex genus causae, scilicet efficientis , formalis et finalis; nec ponit plures modos causalitatis in Deo infinitas, quae est in ipso: ergo si potest stare eum triplici genere causae, potest etiam pariter stare cum trinitate personae, maxime cum sit correspondentia horum ad invicem secundum appropriationem potentiae, sapientiae et bonitatis, quae respondent tribus personis et triplici modo causandi .

9. Item, infinitas divini esse non excludit conformitatem Creatoris et creaturae secundum duplicem repraesentationem, scilicet vestigii et imaginis: si ergo in imagine fit repraesentatio distinctionis et originis divinarum personarum, secundum correspondentiam personarum: si in Trinitate essent infinitae personae, deberent in imagine esse infinitae; quodsi hoc est impossibile, restat, quod trinitas personarum non repugnat immensitati divinae .

10. Item, immensitas divini esse non excludit habitationem Dei in mente per Spiritus sancti donationem ; sed si infinitae essent personae producentes et productae; cum quaelibet persona producens mittat et donet productam, tunc ergo in unius animae gratificatione necesse esset, quod inciderent infinitae personae inter animam gratificatam et personam primo mittentem seu gratificantem. Si ergo non contingit infinita pertransire, impossibile esset, quod anima per gratificationem in primum principium rediret, si esset infinitas personarum: cum ergo immensitas Dei stet cum inhabitatione gratiae, in qua Filios, qui est imago Patris, per Spiritus sancti donum et nexum nos reducit ad Patrem; stat igitur ipsa immensitas circa esse divinum cum trinitate personarum.