QUAESTIO XXI

Utrum cujuslibet transmutationis naturalis privatio sit principium

Aristotcap. 9. Averroes comment. 80. Simplie.com-ment. 77. Themist. num. 80. Avic. de sufficien. cap. 2. D. Thom. lect. 15. Canonic. quaest. 10. art. 3. Conimbric. in cap.9. quest.8. Gomplnlen. disp. 5. Ruvius tract. 3. de privatione quaest. 3, Aversa quaest. 10. philosoph. secti 2.

Arguitur quod non. Intensio qualitatis est quaedam transmutatio : et tamen ipsius privatio non est principium : ergo, etc. Major patet: quia in intensione subjectum aliter se habet, quam prius ; et minor apparet : quia si privatio esset ibi principium, tunc esset privatio respectu gradus acquirendi, quae esset contraria illi gradui: igitur per Aristotelem 10. Metaph, text. 16. ipsa esset contraria cujuslibet ejusdem speciei: et cum gradus praecedens, et gradus subsequens sint ejusdem speciei, sequitur,quod gradus praecedens, et privatio gradus sequentis, erunt contrarii : quod est falsum; quia stant simul.

Secundo, quia motus localis caeli privatio non est principium, cum caelum nunquam privetur aliquo situ, quem postea non habuit.

Tertio, quia augmentationis privatio non est principium, imo etianfc nullius motus, cum motus quilibet sit de affirmato in affirmatum.

Quarto, quia mutationis indivisibilis privatio non est principium : quia si sic, vel hoc esset, quando illa mutatio est, et hoc non : quia tunc est forma acquisita per transmutationem : modo forma, et privatio non sunt simul ; vel quando transmutatio non est, et hoc non ; quia ejus quod non est, nihil est principium.

Quinto, quia corruptio luminis est quaedam transmutatio, et tamen ipsius privatio non est principium: quia non fit de privatione in habitum; imo potius e contra de habitu in privationem.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto primo, text. 80. In quaestione primo videbitur, quod res sit privatio. Secundo, qualiter sit principium. Quantum ad primum,est prima conclusio,quod ( ) privatio est aliquod ens : probatur, quia si privatio nihil esset,sequeretur quod nulla propositio affirmativa esset vera, in qua iste terminus privatio esset subjectum, vel praedicatum, consequens est contra Aristotelem et Commentatorem in isto primo, text. 30. ubi dicitur quod privatio estprincipium,quod privatio est unanumero cum materia,quod privatio machinatur ad maleficium, et quod privatio est causa appetitus materiae : probatur consequentia, quia propositio affirmativa est falsa, cujus subjectum, vel praedicatum pro nulla re supponit, ut ista, Chimaera est Chimaera.

Secundo, sicut se habet privatio alicujus boni respectu intellectus,ita privatio formae respectu materiae : sed privatio boni debiti inesse est ens, quia causa tristitiae, et doloris ; igitur privatio formae est ens.

Secunda conclusio. Privatio est ens praeter animam. Probatur, quia posito quod nulla anima consideraret, imo posito, per imaginationem, quod nulla anima esset, adhuc materia esset privata forma, quam nata esset habere.

Tertia conclusio. Privatio (b) est materia privata. Probatur, quia si per imaginationem omnis forma tam substantialis, quam accidentalis esset separata a materia, tunc materia esset privata, sed non per privationem additam, cum omne tale sit circumscriptum ; igitur sequitur quod ipsa materia esset privatio. Secundo, quia si privatio esset res alia a materia, vel esset ens complexum, vel incomplexum: si complexum, tunc componitur ex pluribus incomplexis, et restat idem ac si esset complexum ; si incomplexum, tunc esset substantia, vel accidens ; non substantia, quia tunc materia non esset principium simplex, sed compositum ex diversis partibus essentialibus, cujus oppositum est probatum prius ; si accidens, tunc infinita talia essent in materia. Item essent perpetua a parte ante, et corrumperentur a parte post. Item corrumperentur in adventu formae, et generarentur post ejus corruptionem. Tertio, si ab isto aere removeatur lumen nulla re addita de novo, tunc iste aer est transmutatus : quia tenebrosus, et non per tenebram additam, igitur iste aer est tenebra.

Contra conclusionem arguitur,primo per Aristotelem in isto primo, lex. 79. ubi dicit : Nos quidem materiam, et priuationem alterum esse dicimus ; et probat hoc dupliciter. Primo, quia materia est per accidens non ens, et privatio est per se non ens; igitur non sunt idem materia, et privatio. Secundo, quia materia est proprie subjectum, sed privatio nequaquam, ubi dicit Commentator quod privatio nec est proprie propinquum, nec remotum, quia nihil est ; igitur privatio non est materia.Tertio, quia materia manet facta transmutatione, sed privatio non manet ; igitur privatio non est materia. Quarto, quia privatio est causa appetitus maleriae,et tamen materia non est causa appetitus materiae.Quinto per Aristotelem in Praedicamentis,qui dicit quod non est idem caecum esse, et caecitas; igitur a simili non est idem privatum, et privatio, sed materia est privata, igitur materia est privatio. Sexto per Aristotelem 7. Metaph. tex. 20. In dictis secundum accidens non est idem ipsum,et esse ipsum : modo privatum est dictum secundum accidens de materia, igitur non est idem privatum,et esse privatum : et non est alia causa, nisi quia esse privatum, et privatio non sunt idem, quemadmodum esse album, et albedo, ut patet ; igitur cum materia sit privata, sequitur quod non sit privatio.

Ad ista respondetur, et ad primum dico quod Aristoteles reprobat ibi Platonem in hoc, quod non posuit differentiam inter materiam, et privationem, scilicet nec secundum rem, nec secundum rationem : quia licet materia, et privatio sint unum numero, tamen differunt secundum rationem ; etiam ad rationes. Ad primam dico, quod ista, privatio est per se non ens, intelligitur quod forma est non ens, respectu cujus materia dicitur privatio,vel sic quod ista propositio est per se, materia non est informata tali forma, respectu cujus dicitur privata, sed ista est per accidens, materia est informata tali forma : quia quandoque materia habet illam, et quandoque non.

Ad secundam : quia materia est proprie, etc. dico quod hoc intelligitur, quod materia est substantia in actu, scilicet per formam respectu cujus dicitur privatio.

Ad tertiam dico, quod ista consequentia non valet, homo manebit, quando est niger, sed album non manebit, igitur homo, et albus non sunt idem, ita nec in proposito; ideo de facto esset concedendum,quod privatio est,quando non est privatio : similiter privatio manebit, scilicet cum materia prima privata, quando tamen non manebit privatio.

Ad quartam. Non intelligitur quod privatio sit una res distincta, quae sit causa inclinationis materiae ; sed sic intelligitur quod ista causalis est vera, materia appetit formam, quia privata est forma appetibili.

Ad quintam dico, quod idem est caecus et caecitas, sed quia non est famosus modus loquendi dicere, quod homo est caecitas, quemadmodum dicimus, quod homo est caecus, ideo dicebat Aristoteles, quod caecus et caecitas non sunt idem. Et ideo Aristoteles in libro Praedicamentorum loquebatur secundum famositatem solum, non determinando veritatem, ut dicit Commentator 10. Metaphysicae, capitulo dequanto.

Ad sextam dico, quod tria sunt entia secundum accidens ; quaedam sunt negativa ut non esse album, et hujusmodi, et talia nihil sunt, ut non esse album non est albedo : quia si sic, jam esse, et non esse album essent idem. Secundo sunt quaedam dicta privativa, ut esse surdum, caecum, privatum, infinitum, et hujusmodi, et talia significant subjectum connotando dispositionem oppositam inesse, ut iste terminus caecum, vel caecitas significat oculum, connotando ipsum carere dispositione, mediante qua potest fieri visio. Alia sunt dicta affirmativa ; et illa sunt duplicia: nam quaedam, quae sunt sumpta a figura, quae sunt dispositiones additae rebus dispositis, ut esse figuratum, esse triangulare, etc. et in talibus dico, quod est idem ipsum, et esse ipsum, sicut idem est figura, et esse figuratum : sed alia sunt dicta per accidens per quae connotantur dispositiones distinctae a rebus significatis per hujusmodi dicta, ut album,et in talibus non est idem ipsum, et esse ipsum, sicut non est idem album, et esse album : quia album est substantia, et esse album est albedo. Nunc dico, quod Aristoteles intellexit de dictis per accidens ultimo modo ; nam in dictis privativis idem est ipsum, et esse ipsum,ut caecum, et esse caecum, et hujusmodi.

Contra hoc arguitur i quia si caecum, et esse caecum sunt idem, sit igitur, quod aliquis sit de novo caecus ; tunc arguitur caecum non est de novo, quia prius fuit; sed de novo est esse caecum, igitur caecum, et esse caecum non sunt idem. Secundo, quia caecum diligitur, et tamen non diligitur ipsum esse caecum, igitur non est idem caecum, et esse caecum.

Respondetur, ad primum concedo, quod caecum non est de novo 5 similiter concedo, quod esse caecum non est de novo, tamen a parte praesenti est concedendum, quod de novo est esse caecum. Consimiliter ad secundum, quia esse caecum, et etiam caecum, diligo, licet non diligam ipsum esse caecum, et hoc est propter diversas connola-Uones istorum terminorum a parte praeteriti, sicut in isto Paralogismo, cognosco Coriscum, Coriscus est veniens, igitur cognosco venientem, non sequitur,sed sequitur, igitur venientem cognosco ; patet igitur, quod privatio est materia privata, et hoc de primo.

Quantum ad secundum. Notandum,quod quaedam est mutatio supernaturalis, ut creatio, et de illa dico, quod ipsius privatio non est principium, nec etiam materia: quia talis fit de contradictorio in contradictorium. Alia est mutatio naturalis, in qua scilicet praesupponitur subjectum, et talis est duplex, quaedam instanea, et indivisibilis : et de illa dico, quod nunquam est verum dicere, quod privatio talis formae est principium mutationis ad illa m formam, ut probatur ante oppositum ; sed tamen ista est vera materia, et principium hujus transmutationis, quae fuit privatio formae, ad quam est ista transmutatio. Sed alia est mutatio divisibilis, et cujuslibet talis privatio est principium : quia in qualibet tali subjicitur materia: quae partem habet de forma acquirenda, et partem non, quae dicitur esse privatio respectu partis non habitae. Et sic patet, quod duabus de causis materia dicitur principium transmutationis; prima, quia subjicitur transmutationi, et secunda, quia caret dispositione ad quam est transmutatio.

Sed dubitatur, quae necessitas fuit ponere privationem esse principium : quia licet materia, quae transmutatur, prius non habuit dispositionem, ad quam transmutatur, tamen ex hoc non sequitur quod privatio sit principium. Respondetur propter duas causas. Quia multi antiquorum posuerunt latitudinem formarum,et ideo ad denotandum, quod nihil formae praefuit ante transmutationem, privatio ponitur principium, id est, materia prima sub ea ratione, qua prius non habuit formam, ad quam est transmutatio . Similiter, quia multi posuerunt formam habere quoddam esse perfectum, et diminutum in materia ante generationem, et ideo ad denotandum, quod non haberet tale esse, privatio ponitur principium. Secunda causa pro qua supponitur, quod omne ens diligit se permanere, cujus signum, quod quodlibet inclinatur ad locum in quo potest maxime conservari. Secundo supponitur quod permanentia istorum individuorum non potest esse perpetua secundum individuum, et hoc propter contrarietatem eorum, ex quibus componuntur ista inferiora, et ideo sequitur tertio ex istis, quod in istis inferioribus oporteat ponere aliquam naturam, quae appetat continue generationem, et corruptionem, ita ut res possint perpetuari in suo simili secundum speciem, postquam non possunt perpetuari secundum individum,et illa natura est materia prima.

Ex quibus sequitur, quod cum materia non appetat transmutari, nisi quia est privata forma appetibili, ad quam est transmutata, sequitur quod privatio talis formae sitnecessario requisita ad transmutationem, et ista est necessitas ponendi materiam, et privationem principia rerum naturalium, et hoc de secundo.

Ad rationes. Ad primam : quia intentio, etc. dico, quod illa est privatio gradus intensionis sequentis, et talis dissimilitudo sufficit, et ideo dictum Aristotelis intelligitur in contrariis positivis.

Ad secundam de motu caeli dico, quod imo ibi est privatio, quoad partes caeli, quia pars in Oriente privatur situ, qui est in Occidente, atque in Meridie. Similiter est ibi privatio, quoad totum caelum : scilicet privatio aspectuum: quia aliquis aspectus corporum caelestium ad invicem postea est, qui nondum est.

Ad tertiam dico, quod licet motus sit de affirmato in affirmatum, tamen id affirmatum, quod est in uno termino, includit privationem alterius termini, sicut album includit privationem nigredinis.

Ad illam de mutatione indivisibili dictum est. Ad aliam de corruptione luminis, dico quod est de habitu in privationem, et in hoc est differentia inter motum acquisitivum, ac deperditivum.

ANNOTATIONES

(a) Privatio est aliquod ens.Nota ex Aristotele 6. Metaph. text. 4. ens reale tripliciter dici: uno modo per se, quo modo dicitur id, quod a parte rei est aliquid, de quo ibi intendit Philosophus agere, et quod dividitur in 10. genera. Secundo modo dicitur ens per accidens, ut homo albus. Tertio modo dicitur per ens, quod significat veritatem propositionis. Et hoc tertio modo comprehendit privationes, et entia rationis : ex hoc enim quod aliquid est in rerum natura, sequitur veritas propositionis, quam intellectus significat per hoc verbum est, sed quia aliquid, quod est in se non ens, intellectus considerat ut quoddam ens, sicut negationem, et privationem, ideo etiam hujusmodi non entia dicuntur entia. Dicitur enim, caecitas est, non quod caecitas habeat aliquod esse in rebus ; sed quia intellectus componit illam cum aliquo subjecto, eo quod removet aliquod ens a subjecto, ut si dicas, Petrus est caecus,significat Petrum non habere visum. (b) Privatio est materia privata. Nota, quod materia , et privatio sunt idem realiter, et distinguuntur formaliter. Nam materia considerari potest, vel ut est de se privata omni forma, vel ut estsubquacumque forma.Quando ergo dicit Scotus,quod privatio est materia privata, nihil aliud intelligit, quam quod materia privata est idem sibi realiter, ita ut materia privata nullam realitatem realem addat ad materiam, sed tantum dicat negationem formae in materia apta ad illam recipiendam ; sed quia materia, et privatio habent diversas definitiones : quia privatio includit negationem formae, materia vero non ; et materia appetit formam, privatio vero non : item materia est pars substantiae, privatio vero non ; et landem materia manet in composito, privatio autem expellitur, materia, et privatio formaliter distinguuntur.