QUAESTIO IV

Utrum esse existere sit de essentia

D. Thom. de Ente et essen. c. 5. et ibid. Cajet. q. 11. et secundo contra Gentes c. 82. Ferrar. ibid, Aegid. 2. d. 3. V. Bonav. ibid. art. 1. quoest. i. Capreol. 1. d. 8. quaest. 1. art. 2. Henric. quodl. 1 . q. 2. Durand. 1. dist. 8. q. 2. Gregor. q. 3, art. 1. Suar. tom. 2. Mel. disput. 31. Meuris lib. 1, Met. q. 21. Vide Doct. 3. d. 6. q. 1. Bassol.

ibid.

Quod sic videtur. Auctor de causis dicit, quod prima rerum causatarum est esse : sed quod est primum in rebus causatis esse essentia.

Item, Commentator dicit, quod hoc est problema de genere, Homo est, sed genus est de essentia illius cujus est, ergo, etc.

Item, ratio Commentatoris est ad hoc, Homo est, aut ergo per se,aut per additum: si per se, habetur propositum ; si per additum, quaero de illo addito, illud additum est, aut ergo per se, aut per additum. Si per se, eadem ratione fuit standum in primo : si per additum, sic erit processus in infinitum.

Hic dicitur, quod homo est per additionem, et illud additum est per se,et non eadem ratione standum est in primo, sicut in simili patet. Homo disgregat per albedinem, et albedo disgregat per se, et non est eadem ratione standum in primo.

Contra, si illud additum sit per se, ergo esse est de essentia illius additi; et sic haberem propositum, quod esse est de essentia illius cujus est.

Item, quaero de illo addito ; aut est essentialiter ipsum esse,aut participans esse. Si sit ipsum esse; tunc homo est per se, quia non per medium : si sit participans esse, cum omne participans esse sit compositum distinctum numero contra alterum, sequitur quod homo est aliud compositum distinctum numero ab homine : sed hoc est impossibile, quia homo non est per entitatem alterius compositum numero : sicut Socrates non est albus per albedinem Platonis.

Aliter dicitur ad rationem, quod homo est per additum. Et cum dicitur, quod il-lud additum est, dicitur quod non ; quia illud additum non est, sed est illud quo aliquid aliud est, sicut forma non est, sed est principium essendi compositum.

Contra, illud additum non potest esse pure nihil ; quia tunc homo esset pure nihil: ergo illud additum aliquo modo est ens, et quoties dicitur ens, toties dicitur esse, per Aristotelem ; ergo illud additum est.

Item, quantum denominative praedicatur de re proprii generis, bene enim dicitur, Linea est quanta, ergo eadem ratione esse potest praedicari de quocumque, quod aliquo modo est ens ; ergo idem additum quo homo est, licet non sit entitate compositi, tamen aliquo modo est, sicut forma est entitate principii.

Item, ad principale; Ens est de cujuslibet essentia, per Aristotelem,et ens et esse idem significant; ergo esse est de essentia cujuslibet.

Hic dicilur,quod ens est duplex; ens Nomen, et ens Participium. Ens Nomen est de essentia cujuslibet,sed ens Participium non. Primo modo non est verum quod ens et esse significant idem, sed bene secundo modo.

Contra illud; ens Nomen, et ens Participium significant idem, licet differant in modo significandi ; sed ens Participium et esse idem significant, ut concessum est;

ergo ens Nomen et esse idem significant.

Hic dicitur, quod ens Nomen et ens Participium significant sub distincto modo, et ille modus facit, quod ens, et esse significent idem, ut ens est Participium ; quia utrumque significat rem, ut mensuratam tempore; tamen ens Nomen et esse non significant idem, quia ens Nomen non significat rem,ut tempore mensuratam. Sed ens Participium et esse significant, ut mensuratam tempore ; et ideo non sunt de essentia.

Contra illud : si ens Participium non sit de essentia,quia mensuratur tempore: tunc non esset haec necessaria,Horno est ens animal ; quia hic ponitur ens animal, ut tem. pore mensuratur de homine, et ut sic non est de essentia per te.

Item, ad principale; generatio terminatur ad substantiam solum, tanquam ad per se terminum: et generatio per se terminatur ad esse, et esse est substantia rei.

Hic dicitur, quod generatio non terminatur ad esse, sed ad substantiam sub esse.

Contra illud : Generatio est a non esse ad esse, per Aristotelem, ergo generatio per se terminatur ad esse.

Item, si generatio terminetur ad substantiam sub esse,et per te esse est aliud ab essentia : ergo generatio terminatur ad ens per accidens : ergo ens per accidens per se generatur, quod est impossibile.

Item ad principale; si esse non sit essentia rei, tunc cum esse sit in essenlia,essentia erit in potentia respectu cujuslibet quod est in ea, quod est alterum a sua essentia : sed consequens est falsum; ergo et antecedens. Falsitas consequentis patet ; quia si essentia sit in potentia ad esse, aut ergo in potentia activa, vel passiva. Si activa, tunc essentia haberet esse antequam esset, quia quod est in potentia activa respectu alterius, esse habet respectu illius. Si in potentia passiva : tunc essentia manens posset esse et non esse, quia potentia passiva est potentia contradictionis.

Item, si esse sit aliud ab essentia, cum immediate consequatur essentiam : ergo esse de essentia potest demonstrari, consequens est falsum : ergo et antecedens. Consequentis falsitas patet, quia in demonstratione praesupponitur quid est, et si est, et quod praesupponitur non demonstratur, ergo esse non demonstratur, quia praedicatum est de per se intellectu subjecti.

Ad oppositum, si esse esset de essentia rei, haec esset necessaria, homo est ; consequens est falsum : ergo et antecedens.

Item, si sic, tunc intelligens te non esse, vel hominem non esse, intelligeret incompossibilia.

Item, essentia abstrahit ab esse, faisse,el fore : ergo esse de essentia non est, quia illud a quo aliquid abstrahit non est de ejus essentia.

Ad quaestionem dicitur, quod esse existere non est de essentia, quia de illo esse est dubitatio. Sed de esse essentiae non est dubitatio. Ratio hujus est ista, illud quod potest intelligi sine altero, non includit illud in sua essentia, essentia potest intelligi non intelligendo esse, ergo, etc. Haec patet similiter, quia essentia abstrahitur ab esse, fuisse, et fore ; sicut ergo fuisse, et fore non sunt de essentia, ita nec esse.

Intelligendum tamen est propter rationes, quod esse existere non consequitur essentiam primo, sed primo consequitur individuum. Individuum enim per se,et primo existit: essentia non nisi per accidens.

Ad primum argumentum dico ; quod auctor de Causis intelligit per se actum primum, et non existere. Unde intellectus est, quod prima rerum creatarum est esse, hoc est, prima rerum creatarum est actus, sicut patet de intellectu, et non loquitur hic de esse, quod est existere.

Ad aliam auctoritatem, quod Commentator intendit, quod hoc est praedicatum generale, Homo est. Unde per problema de genere, intendit praedicatum generale, cujusmodi est praedicatum transcendens.

Ad aliud, quod homo est per se, ita quod non per medium habens esse, et similiter est per additum, ut per esse, quia esse est tanquam illud, quo aliquid est; tamen illud esse non est, ita quod sit habens esse.

Unde tunc ista simul stant, quod homo sit per se ita, et non per medium habens esse, et tamen homo est per additum, tanquam per aliquod, quo aliquid est, et non per additum, quod est, ita quod sit habens esse, sed per additum quod est principium essendi.

Ad rationes contra hoc, primae rationes contra principale probant, quod illud esse non est tanquam habens esse, sed tanquam principium, quo compositum est.

Ad aliud sicut dicebatur, hoc est concessum.

Rationes contra secundam responsionem probant ; quod esse illud, per quod homo est, est aliquo modo, et hoc est concessum simpliciter,quia illud esse est,non tanquam habens esse, sed tanquam principium quo compositum est.

Ad aliud sicut dicebatur.

Ad rationem contra hoc sicut prius.

Et ad aliud contra hoc dicitur quod sic dicendo, Homo est ens animal, ens specificatur per animal, et ideo quodammodo stat secundum exigentiam animalis: et ideo non est haec contingens, Homo est ens animal : haec tamen est contingens, Homo est animal ens,quia in ista animal specificatur per ens, et ita quodammodo secundum esse temporale mensuratur, et ideo haec est contingens : homo enim potest esse animal existens, et non existens.

Aliter potest) dici, et melius, quod ens Nomen, et ens Participium non significant puram entitatem rei, sive quidditatem,sed ens Participium significat rei existentiam, quae est extra essentiam, et illi essentialiter accidit. Per hoc ad formam principalis rationis, sicut prius quod ens Participium et esse idem significant: sed tamen ens Nomen et esse non significant idem, sicut nec ens Nomen, et ens Participium significant idem ; et ideo licet ens Nomen sit de essentia, tamen esse non est de essentia,nec ens Participium.

Ad aliud sicut dicebatur.

Ad rationem contra hoc dicitur, quod licet generatio terminetur ad substantiam sub esse, non tamen terminatur ad ens per accidens ; quia esse non est res alterius generis ab essentia, sicut album est alterius generis ab homine. Esse enim est in eodem genere cum eo cujus est, per reductionem. Unde esse non est habens esse, ideo non est in genere per se, et substantia sub este non facit ens per accidens, sicut homo albus.

Ad aliud cum dicitur, quod generatio est a non esse in esse, iste est intellectus, quod generatio est a substantia non ente, ad substantiam sub esse.

Ad aliud principale, quod essentia est in potentia ad esse. Est enim in potentia passiva, quia potest existere, et non existere. Accidit enim sibi existere.Et cum dicitur, ergo essentia manens potest non esse ; dicitur, quod non oportet quod essentia manens possit non esse, quia essentia manens existit, et dum existit, est. Sed tamen essentia manens essentia potest esse, vel non esse.

Ad aliud cum dicitur, quod esse est essentia, posterius essentia, conceditur. Et cum infertur ; ergo esse praesupponit essentiam : dicitur quod esse existere praesupponit essentiam secundum aliquem gradum essendi, non tamen praesupponit essentiam existere.

Ad aliud, quod licet esse non sit de essentia, non tamen potest demonstrari de essentia. Ad hujus probationem, dicitur quod non sequitur essentiam, nisi per accidens. Primo enim sequitur individuum cujus est per se existere. Et quia non sequitur essentiam secundum se, et primo, ideo de essentia demonstrari non potest.Similiter non est res alterius generis,nec per se ens in genere, ideo non potest demonstrari.