QUAESTIO XI

An quaelibet pars definitionis sit in plus quam definitum

Arist. hic c. 8. text. 17. Averroes, et Paul. Ven. ibid. D. Thom. hic lect. 13. Joan. de Mag. hic g. 5.

Quod non videtur, Aristoteles dicit in 7. Metaphys. quod definitio debet dari ex Genere et ultima differentia. Sed ultima differentia datur ab ultima forma, sive ab ultimo gradu, quae non excedit speciem ; ergo differentia ultima convertibilis est cum specie : aliqua ergo pars definitionis non est in plus.

Item, tota definitio est convertibilis cum definito ; sed nisi aliqua pars ejus converteretur cum definito, non esset aliqua causa quare tota definitio convertatur: ergo oportet quod aliqua pars non sit in plus.

Hic dicitur, quod tota definitio est convertibilis, et tamen non oportet quod aliqua pars sit convertibilis ; et hujus ratio ostenditur per exemplum Aristotelis. Ternarius sic definitur: Ternarius est numerus impar primus utroque modo. Sed quaelibet pars est in plus quam ternarius, totum tamen convertibile.

Et si quaeritur qualiter ex his fit unum, ex quo quaelibet pars excedit ?

Dicitur, quod ex hoc quod unum additur alteri, et sic unum per alterum determinatur.

Contra illud, nihil additum alteri ipsum determinat ad aliquod quod est inferius eo ; verbi gratia, sensibile additum corpori, non determinat corpus ad hominem, cum sit inferius ad sensibile, sed Species specialissima est inferior, quam differentia per te, qui dicis, quod quaelibet pars definitionis est in plus ; ergo per additionem unius partis ad aliam, non potest fieri determinatio ad intellectum speciei.

Item, ad principale, Aristoteles in 7. Metaph. dicit, quod sufficit definire ex primo genere, et ultima differentia, quia ultima differentia includit lolam substantiam definiti ; ergo cum definito convertitur ; ergo aliqua pars definitionis non est in plus.

Item, definitio datur ex genere et ultima differentia, et specifica ; sed talis differentia convertitur cum specie; ergo, etc.

Ad oppositum est Aristoteles dicens,quod quaelibet pars definitionis est in plus, sed totum convertibile.

Ad quaestionem dicitur, quod possumus intelligere differentiam esse in plus, quam definitum, dupliciter. Uno modo, quod excedat definitum quantum ad supposita, et isto modo differentia ultima non est in plus, et per consequens non quaelibet pars definitionis est in plus. Alio modo potest intelligi differentiam esse in plus, quia simplicius ; et isto modo differentia, et genus, et quaelibet pars definitionis est in plus, quam definitum. Primum patet, quia differentia ultima accipitur ab ultima forma (si ponantur esse plures) vel ab ultimo gradu unius formae ; sed sive ponatur ultima forma, sive ultimus gradus, illa non excedunt speciem ; ergo eadem differentia, quae ab his accipitur, non excedit speciem quoad supposita, et per consequens quoad supposita non est in plus.

Secundum patet ; quia species definienda componitur ex genere, et differentia in suo conceptu, sicut statua componitur ex aere tanquam materiale, et ex figura tanquam ex forma,per Porphyri um.Sed componentia sunt simpliciora, quam compositum, quaelibet ergo pars definitionis simplicior est, quam definitum ; et isto modo est in plus.

Intelligendum tamen propter auctoritates Aristotelis, quod quaedam sunt differen- tiae per se, et speciales : quaedam vero per . accidens, sive accidentales. Accipiendo differentias primo modo, ultima convertibilis est, et hoc est quod Aristoteles dicit in 7. Metaph. quod ultima differentia includit lolam substantiam, Verumtamen accipiendo differentias secundo modo, ultima differentia, et quaelibet alia est in plus, et Aristoteles loquens ut Logicus, docet definire per tales differentias, eo quod tales differentiae substantiales sunt nobis ignotae, et loco differentiarum substantialium accipimus accidentales, sicut patet in hac definitione, Ternarius est numerus impar primus utroque modo. Impar enim non est differentia per se, sed est accidens numeri, et ita accidens commune respectu ternarii. Convenit enim ternario, et novenario. Similiter, primo utroque modo convenit dualitati, et ternario : et isto modo quaelibet pars definitionis, vel differentia est in plus quoad supposita ; totum autem est convertibile cum definito. Per hoc ad rationes.

Ad primam patet quid dicendum est. Ad illam auctoritatem dico, quod intellexit Aristoteles sic, quod illud quod definitur ex genere, et differentia ultima, accipiendo differentiam per se, et illa, convertibile est cum specie quoad supposita, licet sit in plus quoad simplicitatem.

Ad aliud, sicut dicebatur. Ad rationem contra hoc, quod nihil determinat alterum, ad aliquid, quod est inferius eo absolute, et sufficienter de se, sed tamen vicissim est determinatio, ut si dico, Numerus impar, primus utroque modo. Hoc accidens impar non est de se sufficiens ad determinandum hoc quod est primus utroque modo , sed ex hoc quod impar determinet hanc differentiam primus utroque modo, quod est indifferens ad dualitatem : quia numerus binarius non integratur ab aliquo numero, ut patet, sicut nec ternarius: et ternarium ipsum comprehendo ad numeros impares, et e contra. Haec particula primus utroque modo, determinat numerum imparem, qui est indifferens ad numerum ternarium, et novenarium, et alios impares numeros ; ipsum comprehendo ad numerum primum utroque modo. Ex hoc patet, quod ex tali mutua contradictione fit totum convertibile, quod ideo conceditur illud quod ratio probat. Probat enim quod una differentia quae communis est, non potest ipsum comprehendere ad suum inferius sufficienter, et hoc concedo: tamen ex mutua contractione fit intellectus determinatior, quam aliqua pars descriptionis secundum se.

Ad alias duas rationes patet in positione. Probant enim quod differentiae per se, et substantiales ultimae, convertibiles sunt cum suis speciebus, hoc est concessum, sunt tamen in plus quoad simplicitatem.