QUAESTIO IX

An medium in demonstratione sit definitio subjecti, vel passionis

Averroes 1. Post. com. 11. D. Thom. hic lect. 1. et opusc. 38. Doctor in prologo q. de subjecto, et cap. aegid. hic q. de med. demonstr. Zabarell. lib. 1. de demonstr. Conimbr. lib. 2. Post, q.unic. per lolam. Balduin. in q. med. demonst. Faber Theorem. 13.per totum, et Theor. 14. Aversa q . 28. Log. sed. 6.

Quod passionis videtur. Aristoteles dicit, quod Definitio primi termini est medium in demonstratione ; primus terminus in demonstratione, est illud quod maxime praedicatur, hujusmodi est passio, ergo definitio passionis est medium in demonstratione. Hoc patet similiter per exemplum Aristotelis ; dicit enim quod folia fluere de vite, demonstratur per hoc medium, Succum condensari in contractu foliorum ad ramos, sed hic definitio est definitio passionis, ergo definitio passionis est medium.

Item, Aristoteles primo hujus, dicit quod extrema, et medium debent esse ejusdem generis, sed si definitio subjecti esset medium in demonstratione, tunc medium et extrema non essent ejusdem generis, sed medium esset alterius generis a passione.

Item, demonstratio debet esse ex immediatis ; sed si definitio subjecti esset modium, demonstratio non esset ex immediatis, sed semper minor esset mediata ; quia passio definitionis subjecti inest mediante definitione propria. .

Item, si definitio subjecti esset medium, tunc esset petitio in omni demonstratione ;

consequens est falsum ; ergo et antecedens. Probatio consequentiae. In demonstratione, in majori passio praedicatur de definitione subjecti, si definitio subjecti sit medium, et in conclusione praedicatur de subjecto; sed definitio subjecti, et subjectum sunt una et eadem res : ergo concluditur, quod quia passio verificatur de hac re, erit et vera de eadem re, et per consequens fit petitio. Hic dicitur, quod licet definitio, et definitum sint eadem, tamen definitio est notior quam definitum. Definitio enim causa innotescendi datur per Aristotelem, et ideo passio inest notius definitioni quam definito, et ideo non petitur.

Contra, definitum et definitio sunt una res, ut concessum est ; sed passio demonstratur de re ratione rei, et non ratione alicujus intentionis ; ergo passio demonstratur de definito, per hoc quod inest definitioni ; ergo per petitionem.

Item 8. Topicorum. Unus modus petitionis est, quando probatur definitum per definitionem, et e contra ; hic ergo erit petitio.

Item, demonstratio est ex primis, sed quando accipitur definitio subjecti, non arguitur ex primis : ergo definitio subjecti non est medium. Minor patet; quia subjectum ultimum est in demonstratione. Ad oppositum, illud est principium in demonstratione, quod est maxime causa ; definitio subjecti est causa passionis, et etiam est causa definitionis passionis : ergo definitio subjecti medium est in demonstratione. Patet minor per Aristotelem in fine secundi hujus in illo textu, Principium enim est quod magis proximum. Dicit etiam alibi, quod si aliqua passio debeat demonstrari de subjecto, potius debet demonstrari per C, quod est definitio subjecti, quam per B, quod est definitio passionis, et dicit causam, quia C, quod est definitio subjecti, est causa ipsius A passionis, et etiam ipsius B, quod est definitio passionis.

Item, illud non est medium in demonstratione, quo cognito contingit quaerere propter quid ; sed cognita passione de subjecto per definitionem passionis, contingit quaerere propter quid inest subjecto; ergo definitio passionis non est medium in demonstratione.

Item, definitio illius est medium in demonstratione, ex cujus principiis cognoscitur quid est passio, et quia est, et etiam causatur. Sed ex principiis subjecti causatur quid passionis, et etiam esse: ergo quid passionis non est medium in demonstratione.

Item, demonstratio est ex necessariis ; sed syllogismus in quo concluditur passio de subjecto, per definitionem subjecti, est ex necessariis; ergo talis syllogismus est demonstratio.

Item, syllogismus in quo concluditur passio de subjecto per definitionem, est bonus, aut ergo Dialecticus, aut demonstrativus. Non Dialecticus, quia Dialecticus non est ex necessariis, sed tantum ex probabilibus : ergo tunc syllogismus est demonstrativus.

Ad quaestionem dicitur, quod definitio passionis est medium in demonstratione potissima, et hujus ratio est. Demonstratio debet esse ex immediatis; sed si definitio subjecti esset medium in demonstratione, minor non esset immediata, sed mediata, quia passio immediate inest propriae definitioni, et mediante illa inest definitioni subjecti, ergo mediate inest definitioni subjecti. Definitio ergo subjecti non est medium in demonstratione.

Contra illud, per illam rationem, probo quod definitio passionis non est medium in demonstratione; quia tunc minor esset mediata in tali demonstratione, in qua praedicatur definitio passionis de subjecto ; quia definitio passionis immediatius inest definitioni subjecti, quam subjecto, sicut passio per se immediatius inest propriae definitioni, quam definitioni subjecti; qua ergo ratione tu ponis quod definitio subjecti non est medium in demonstratione, quia tunc minor esset mediata ; eadem ratione arguo tibi quod definitio passionis non est medium in demonstratione, quia minor esset mediata.

Item, quod definitio passionis non est medium in demonstratione potissima. Patet per duas rationes praedictas ; tum quia adhuc contingit quaerere propter gaii facta tali demonstratione ; tum quia definitio subjecti est causa tam passionis, quam suae definitionis, et etiam totius quod est in definitione.

Item, ratio istorum non ligat, quia non sequitur quod minor esset mediata, si definitio subjecti esset medium.

Ad probationem dicitur, quod non ligat ; quia tam passio, quam definitio passionis insunt subjecto.

Item, passio et definitio insunt subjecto immediate immediatione subjecti. Similiter utrumque inest definitioni subjecti immediatione causae.

Tu dicis, quod passio immediate inest subjecto, et etiam definitioni subjecti. Quae ergo est ratio quare passio magis demonstratur de subjecto per definitionem subjecti, quam e contra ? Non enim videtur aliqua ratio.

Hic dicitur, quod licet passio immediate insit definitioni subjecti, et definito; tamen major ratio est quare demonstratur de subjecto per definitionem subjecti, quam e contra: quia passio inest definitioni subjecti immediatione causae ; inest etiam subjecto immediatione subjecti, non immediatione causae, et ideo alia causa, et ratio immediationis est.

Contra illud ; definitio et definitum sunt eadem realiter. Cum ergo passio insit definito immediatione subjecti, tanquam proprio susceptivo ; ergo inest definitioni, tanquam proprio susceptivo.

Hic dicitur, quod licet definitio et definitum sint eadem realiter, verumtamen diversa sunt secundum rationem ; quia definitio exprimit causam explicite, quae includitur in definito implicite: et ideo dicitur definitio habere rationem causae magis, quam subjectum dicatur habere rationem susceptivi, non tamen potest prohiberi, quin illud quod per definitionem significatur, sit subjectum passionis, specialius tamen dicitur habere rationem causae ; quia principia passionis, quae sunt principia illius subjecti, exprimit definitio : passio enim a principiis subjecti causatur, et illa principia exprimit definitio.

Ad quaestionem ergo dicitur aliter propter ista, quod definitio subjecti est medium in demonstratione potissima, et non definitio passionis. Ratio primi est, illud quod demonstratur est accidens, non accidens commune, quia illud prius consequitur singulare. Sed accidens quod demonstratur, primo consequitur subjectum universale ; quia per Aristotelem, Principium demonstrationis universale dicitur esse : ergo subjectum erit universale, aliter non esset demonstratio ex universalibus. Accidens ergo quod demonstratur, cum non sit commune, oportet quod sit proprium : sed accidens proprium causatur a principiis speciei ; ejus ergo notitia causatur a notitia principiorum speciei : sed principia speciei per definitionem speciei, sive subjecti exprimuntur : ergo notitia passionis est notitia definitionis speciei quae est subjectum. Definitio ergo subjecti est medium in demonstratione potissima.

Secundo ostendo: illud quod est medium in demonstratione potissima facit simpliciter notitiam, ita quod ipsum in esse, sive in cognitione ab alio non dependeat : sed definitio passionis dependet in esse, et in cognitione a subjecto, et a principiis subjecti causatur illa definitio passionis ; ergo definitio passionis non potest esse medium in demonstratione potissima, et illae sunt rationes Thomae expositoris.

Intelligendum tamen quod licet definitio passionis non sit medium in demonstratione potissima, est tamen medium in aliqua demonstratione, sicut patet ex processu Aristotelis, et ideo dicit Aristoteles, quod Malio primi termini est medium in demonstratione, et utrumque est intelligendum de ratione passionis, sicut dicit expositor. Passio enim uno modo dicitur primus terminus: alio modo ultimus, considerando ad ordinem praedicatorum secundum quod illud dicitur prius, quod est probabilius ; sic passio est primus terminus, quia passio praedicatur in demonstratione, et nunquam subjicitur. Considerando tamen ad ordinem naturae, sic passio est ultimus terminus, quia passio posterior est secundum naturam subjecto, et etiam principiis subjecti, quia passio subjectum consequitur ratione principiorum subjecti.

Ad primum argumentum dicitur, quod . illud concludit quod definitio passionis est medium in demonstratione, et hoc est concessum ; non tamen conceditur quod sit medium in demonstratione potissima.

Ad aliam auctoritatem, per idem quod idem concludit.

Ad aliud quod medium, et extrema sunt ejusdem generis, non ita quod sint ejusdem generis Logici : sed propositio est sic intelligenda, quod medium et extrema, sunt eadem principio generanti, quia causans subjectum, in hoc quod causat subjectum, causat similiter principia subjecti, et etiam ipsam passionem ex consequenti ; causans enim hominem, ex consequenti causat risibile, et ita sunt ab eodem causante, sive generante.

Ad aliud, quod demonstratio, quae demonstratur per definitionem subjecti, est ex immediatis. Et ad probationem, cum dicitur, quod passio inest subjecto mediate, quia definitio passionis immediate inest subjecto, et passio per illam, dicitur quod tam definitio passionis, quam ipsa passio insunt subjecto immediate : licet tamen definitio passionis notius insit.

Ad aliud, sicut dicebatur.

Ad rationem contra hoc. Ad primam, quod licet demonstratio non sit per medium intentionale, sed reale, scilicet propter intentionem causae, cum medium habeat rationem causae ; tamen definitio subjecti potest esse medium in demonstratione, demonstrando passionem de subjecto propter aliquam intentionem secundam additam. Nec propter rem absolute ; sed quia rem subjecti exprimit explicite, et contracte, quae significatur per subjectum modo confuso ; et ideo non est petitio, quia arguitur per notitiam distinctam naturae alicujus, quod in se est confusum ; et ita a notiori arguitur.

Ad aliud, quod Aristoteles in 8. Topicorum, intendit quod petitio est quando arguitur a definitione ; si ita sit, quod praedicatum notius insit definito, quam definitioni, tunc enim est petitio. Sed propria passio, et similiter quodlibet praedicatum essentiale, prius, et notius inest definitioni, quam definito; et ideo concludendo passionem de subjecto per definitionem subjecti, non est petitio. Unde intelligendum est quod quando ostenditur praedicatum de definito per definitionem, quod notius inest definito, tunc est locus Sophisticus. Sed si illud praedicatum notius insit definitioni, tunc est locus Dialecticus,

Ad aliud principale dicitur, quod demonstratio est ex primis, ubi accipitur definitio subjecti, hoc est ex praemissis per se notis : quod autem subjectum sit primum, vel ultimum, quantum ad hoc, non est cura.

Adhuc potest argui ad principale. In demonstratione, conclusio et minor non debent esse per se secundum eumdem modum dicendi per se : sed si passio concluditur per se de subjecto per definitionem subjecti, tunc minor, et conclusio essent per se in eodem modo dicendi per se, puta, secundo modo, sicut enim passio inest subjecto per se, ita videtur quod per se insit definitioni subjecti, et in eodem modo, ex quo sunt realiter eadem.

Hic dicitur, quod licet subjectum, et definitio subjecti sint idem realiter, non tamen oportet quod passio insit definitioni subjecti, et subjecto per eumdem modum dicendi per se ; quia definitio exprimit causam, et ideo minor ubi praedicatur passio de definitione subjecti, est per se quarto modo ; quia definitio subjecti est per se causa efficiens passionis ; sed conclusio ubi praedicatur passio de subjecto, est per se secundo modo, et ibi accipitur subjectum in ratione causae materialis.

Contra illud, impossibile est quod idem realiter sit causa efficiens, et materialis, respectu ejusdem ; quia per Aristotelem in 2. Physic. Efficiens, et materia non coincidunt, sed definitio subjecti, et subjectum sunt idem realiter ; ergo impossibile est subjectum habere rationem causae materialis, et definitionem habere rationem causae efficientis.

Hic potest dici, quod major solum veritatem habet in transmutationibus,et hoc intendit Aristoteles in 2. Physic. sed definitio subjecti non est causa efficiens respectu passionis per transmutationem, sed per quamdam emanationem : et isto modo illud idem potest esse causa materialis, et efficiens.

Aliter dicitur ad principalem rationem, quod conclusio, et minor possunt esse per se eodem modo dicendi per se, sicut haec est per se, Omnis triangulus habet tres,etc. et haec similiter, Isosceles habet tres, etc. hoc eodem modo, quia secundo modo ; et tamen prima potest demonstrare hanc secundam, eodem modo.in proposito, passio potest inesse subjecto, potest etiam inesse definitioni subjecti pones secundum modum dicendi per se ; et tamen passio potest demonstrari de subjecto per hoc, quod inest definitioni subjecti ; quia tam subjectum, quam definitio subjecti sunt causae passionis : tamen definitioni inest notius, et simplicius, et ideo in alio gradu quam definito, quia notius inest definitioni subjecti unde non est inconveniens in eodem modo dicendi per se plures esse gradus, quorum quidam .sunt notiores, et quidam ignotiores, etc.