QUAESTIO IX Utrum totum sit suae paries

Aristot. 1. Phys. text. I5. et in Metaph. cap. 14. et lib.7. c. 17. et 2. de Anima. Avicen. 3. Metaph. cap. 4. Scotus 8 Metaph. quaest. 4. et in 3. distinct. 2. quaest. 2 D. Thom. in 3 distinct. 2. quaest. 1. art. 3. quaestiuncula 3. ad 3. et in 4. dist. 16. quaest. 1. art. 2. quaest. 3. ad 2. Hervaeus quodl. 2. quaest. 15. Gapreol. in 3. d stinct. 2. art. i. Cajet. 3. part. quaest 6. art.5 . ad 1. Ferrar. 4. con. Gent. cap. 81. Hayrou. distinct. 1. quaest. 10. Anton. Andr. 7. Metaph. quaest. 18. Conimbrio. 1. Phys. cap. 2. quaest. 1. Ruvius ibid. cap. 3. quaest. 1. Fuentes ibid. quaest. 6. diffic. 1. Faber Theorem. 21.

Arguitur quod non, per Aristotelem in 2. de Anima, text. 2. ubi dividit compositum in materiam et formam, quae divisio non valeret si totum esset materia, et forma.

Secundo per Aristotelem 5. Metaph. text. 19. ubi dicit quod bis tria non sunt sex, sed semel sex sunt sex.

Tertio per Aristotelem 6.Metaph. text. 60. ubi dicit, quod compositum non est elementa, ex quibus componitur, exemplificat de syllaba ba, quae non est 6, et a. Nam dissolvantur b et a, tunc erunt duae litterae, sed non erit syllaba ba.

Quarto per Aristotelem 8. Metaph. text. 15. ubi dicit quod omnium habentium diversas partes, et non sicut acervus, id est, cumulus, oportet ponere aliam causam ; et non videtur alia, nisi quod totum distinguitur a suis partibus, ergo, etc.

Quinto, illa non sunt idem, de quibus verificantur contradictoria, sed sic est de toto, et partibus, ergo, etc. Major patet per primum principium; et minor apparet: quia totum componitur ex partibus, et partes, verbi gratia, materia, et forma, sunt paries totius; et tamen totum non est pars totius. Secundo, quia partes sunt priores toto, et tamen lotum non est prius toto.

Tertio, quia totum est notius secundam sensum, quam partes, ut patet primo hujus, text. 3. et tamen lotum non est notius toto. Quarto, totum movetur per se, et tamen partos non moventur per se. Quinto, quia partes sunt minores toto, et tamen totum non est minus toto. Sexto, quia totum non est causa totius, et tamen paries sunt causae totius. Septimo, quia totum est prius in intentione, sed posterius via generationis ; sed partes per oppositum sunt primae via generationis: igitur paries non sunt totum.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto primo text. 17. ubi dicit quod unum est multa, quod non esset, nisi lotum esset multae partes.

Secundo per Aristotelem 4. Physic. text. 23. ubi numerat modos essendi in, dicit, non enim est lotum praeter partes.

Tertio per Aristotelem in eodem 4. ubi dicit quod plures mensurae sunt unum mensuratum, et exemplificat Commentator ut plures numeri sunt unus numerus.

Quarto per Commentatorem in 1. hujus, comment. 17. ubi dicit quod de toto et partibus est syllogismus compositionis, et divisionis : nam omnes partes simul sumptae sunt ipsum totum, sed quaelibet pars per se sumpta est alia a toto.

Notandum est, quod hoc nomen (a) totum aliquando sumitur categorematice, et lunc significat idem,quod habens partes ; quemadmodum album significat habens albedinem : et sic accipitur in titulo quaestionis. Alio modo sumitur syncategorematice, et tunc additum alicui termino significanti totum integrale, distribuit pro qualibet parte illius totius integralis, quemadmodum istud signum omnis distribuit pro omnibus partibus subjectivis totius universalis, cui additur. Verbi gratia ista, Totus Socrates est, significat quod quaelibet pars Socratis est, et in isto sensu solet concedi, quod totus Socrates est minor Socrate.

Secundo notandum est, quod istud signum omnis sumptum in numero plurali, quandoque sumitur distributive, ut dicendo, Omnes homines currunt, idest, isti homines currunt, et illi, et sic de singulis, Quandoque sumitur collective, ut dicendo, Omnes Apostoli sunt duodecim, et tunc est dictum, quod omnes Apostoli simul sumpti sunt duodecim, et isto modo accipitur cum dicitur, quod totum est omnes suae partes.

Tertio notandum, quod terminus pluralis numeri, ut paries, et etiam terminus de copulato extremo, vel etiam de disjuncta extremo, potest capi dupliciter, vel in sensu composito, vel in diviso, verbi gratia, Partes sunt totum; si capiatur in sensu diviso, sensus est, quod pars est totum, et alia pars est totum, et hoc est impossibil; si autem capiatur in sensu composito, tunc sensus est, quod partes simul sumptae sunt totum, et istud innuebat Commentator sub isto primo.

Nunc ponitur ista conclusio : Totum est (b) suae partes, ita quod omnes partes simul sumptae sunt ipsum totum. Probatur ; quia si (c) lotum sit aliud a suis partibus simul sumptis sint, A et B duae medietates alicujus totius, et C illud totum, quod tu dicis distinctum: tunc quaero, utrum compositum ex A et C, sit unum totum, vel non; si non, tunc sequitur, quod Socrates non esset una res, imo nec aliqua res mundi, quod est falsum; si dicatur quod sic, tunc vel sunt unum lotum, seipsis, vel per aliud totum distinctum : si seipsis, igitur eadem ratione A et B erant unum totum distinctum, sit illud B, et quaeratur de composito ex illis quatuor sicut prius, et fiet processus in infinitum.

Secundo sequeretur, quod ab aliquo toto ponderante unam libram praecise, removeretur pondus unius librae, et tamen adhuc ponderaret tantum, quantum ante. Consequens est falsum, quia ex quo postea ponderat unam libram, et ablata est una libra, oportet quod prius ponderasset duas libras, quod est contra casum. Probatur consequentia, quia si illud est ponderans unam libram, tunc certum est, quod quaelibet suarum medietatum ponderabat dimidiam libram. Deinde dividatur illud totum, tunc per te totum corrumpitur, igitur pondus totius corrumpitur, et tamen illae medietates tantum ponderant, quantum prius, ergo, etc.

Tertio sequitur, quod (d) per solam divisionem substantia corrumpetur: consequens est falsum, quia tunc si divideretur una portio materiae primae, corrumperetur materia prima ; quod est falsum, cum sit perpetua. Consequentia patet, quia per solam divisionem corrumpitur illud totum, quod tu ponis esse distinctum, quod totum est substantia.

Quarto sequeretur,(e) quod nulla generatio simplex esset mutatio una; consequens est falsum, ut patet in 5. hujus Probatur consequentia, quia ad unitatem motus requiritur unitas termini ad quem : modo nulla generatio simplex haberet unum terminum, quia habet formam substantialem pro uno termino, et etiam totum: quod tu ponis distinctum a partibus.

Quinto. Si lotum esset alia res praeter partes, sequeretur quod ita in numeris esset quemadmodum in magnitudinibus : consequens est falsum, quia in numeris non apparet, quae res, vel qualis esset illud totum distinctum a partibus.

Sexto sequeretur, quod remota aliqua parte a toto, non remaneret idem totum, quod prius; consequens est falsum, quia nullus nostrum esset idem qui fuerat prius. Consequentia probatur: quia ad ablationem cujuscumque partis divideretur illud totum, et ad divisionem totius corrumpitur illud lotum, quod tu ponis distinctum.

Contra conclusionem arguitur : quia si conclusio esset vera, sequeretur quod infinita essent finita : consequens est falsum, ut est notum, quia unum oppositorum non praedicatur de reliquo. Probatur consequentia, quia totum est infinitae paries, et totum est duae medie tates; igitur duae medietates sunt infinitae paries, et per consequens finita sunt infinita, et e contra.

Secundo s equeretur, quod paria essent imparia : conseq uens est falsum, quia sequitur, imparia, igitur non paria : modo impossibile est quod paria sint non paria ; et probatur consequentia, quia totum est duae medietates, quae sunt paria, et est tres, quae sunt imparia, igitur paria sunt imparia.

Tertio. Si totum sit suae partes, sive idem suis partibus, sequitur quod partes erunt eaedem inter se : consequens est falsum, quia una pars non est alia : et probatur consequentia: quia quaecumque uni, et eidem sunt eadem, illa inter se sunt eadem, igitur si partes sunt idem toti, sequitur, quod erunt eaedem inter se.

Quarto sequeretur, quod partes essentiales essent eaedem cum partibus quantitativis, et integralibus. Consequens est falsum: quia partes quantitativae, et integrales sunt compositae ex materia, et forma, sed partes essentiales sunt simplices per privationem hujusmodi compositionis.

Quinto sequitur, quod propositio vera esset propositio falsa, quod est impossibile. Probatur consequentia capiendo istam propositionem, Deus est, et Homo est asinus ; vel Homo est animal: nam isti termini sunt disjuncta vera, et illi iidem termini sunt copulativa falsa ; igitut iidem termini sunt propositio vera, et sunt propositio falsa, et confirmatur capiendo istam propositionem mentalem, Omnis homo est animal : quia isti termini sunt propositio vera ; et isti termini sunt propositio falsa, scilicet ista, Animal est omnis homo, igitur propositio vera est propositio falsa. Nec valet si dicatur, quod hoc non est inconveniens : quia aliqui termini uno modo ordinati sunt propositio vera, et alio modo ordinati sunt propositio falsa : quia in intellectu non est situs, vel ordo, cum sit omnino indivisibilis. Sexto sequitur, quod aliqua duo sunt quadrata, et neutrum est quadratum : consequens videtur falsum. Probatur consequentia, ut sit unus quadrangulus divisus ex transverso per duo quadrata aequalia, quorum unum sit a, et reliquum b; deinde dividatur idem quadrangulus per diametrum sub uno angulo ad angulum sibi oppositum per duos triangulos, quorum

AdminBookmark

unus sit c, et reliquus d, tunc probatur consequentia : quia c. et d. sunt iste quadrangulus, et iste quadrangulus, sunt a. et b; igitur c. d. sunt a. 6. quae sunt duo quadrata, et tamen nec c. nec d. est quadratum, imo uterque eorum est triangulus, ergo, etc.

Septimo sequitur, quod animal esset animatum, et inanimatum : consequens est falsum; et consequentia probatur, quia animalis una pars est animata, et alia inanimata, tunc signo partem inanimatam, et totum residuum sit pars animata. Tunc sic, animal est duae partes, et istae duae partes sunt animatum, et inanimatum; igitur animal est animatum, et inanimatum.

Ad ista respondetur. Ad primum concedo, quod infinita divisim sumpta, sunt finita conjunctim sumpta.

Ad secundum, concedo, quod paria sunt imparia: et quando dicitur, ergo paria sunt non paria, negatur consequentia: quia sicut iste terminus par est vere affirmativus sumptus ab aequalitate partium, ita iste terminus impar potest dici vere affirmativus sumptus ab inaequalitate partium. Vel potest dici concedendo, quod paria sunt imparia conjunctim sumpta, sed non divisim.

Ad tertium negatur consequentia. Nam illa regula intelligitur sic,quodquotiescumque aliqua duo divisim dicuntur de eodem determinato, illa dicuntur de se invicem ; modo partes divisim sumptae non dicuntur de toto, sed conjunctim ; et glossa praedictae regulae est vera in omnibus, exceptis in divinis, in quibus una res est eadem cuilibet diversarum rerum, scilicet una essentia cuilibet diversarum personarum.

Ad quartum concedo consequens, conjunctim sumendo, divisim nego : quia ista semper est falsa, pars essentialis, est pars quantitativa.

Ad quintum negatur consequentia. Ad probationem de vocalibus dico, quod non sunt verae, vel falsae nisi ratione mentalium, quae correspondent eis ; et ideo solum dicendum est de mentalibus, quod praeter illos terminos ex quibus componitur propositio, requiritur alius actus intellectus, componens, et ordinans ; et ideo secundum diversam compositionem, et ordinem, alia et alia propositio, et ideo praeter terminos illos, actus ille debet connumerari tanquam pars. Et cum dicitur, quod in intellectu non est ordo : dico quod imo, quia licet ibi non sit ordo situs, scilicet per partem extra partem ; tamen est ibi ordo subjectionis, et praedicationis, et ideo sicut aliud dicitur prius secundum naturam alio ; ita aliud potest dici ibi prius secundum ordinem, licet non sit ibi diversitas situs.

Ad sextum concedo, quod aliqua duo conjunctim sumpta sunt quadrata quorum tamen neutrum divisim sumptum est quadratum.

Ad septimum, concedo, quod animal est animatum, et inanimatum sumendo conjunctim praedicatum. Vel potest negari consequentia : quia si capiatur pars inanimata, impossibile est quod totum residuum sit pars animata, quod probo : quia est aliqua pars animae informans partem inanimatam acceptam,quae pars animae non est animata : nam praeter illam partem quae accipitur quasi esset inanimata, et residuam partem animatam, oportet connumerare illam partem animae.

Ad rationes. Ad primam dico, quod Aristoteles in 2. de Anima dividit compositum in materiam et formam divisim sumptas, sed materia, et forma conjunctim sumpta sunt compositum.

Ad secundam dico, quod imo bis tria sunt sex. Sed Aristoteles vult, quod secundum aliam rationem dicatur bis tria, et secundum aliam sex.

Ad tertiam dico, quod Aristoteles intelligit, quod compositum non est elementa, seu partes materiales, ex quibus componitur ; sed oportet connumerare omnes partes compositi simul sumptas ; et exemplum quod Aristoteles ponit non est verum: nam exemplorum non quaeritur verificatio, ut patet secundo Priorum.

Ad quartam dico, quod intelligitur, quod praeter partes materiales requiritur forma, vel aliquid aliud uniens illas partes ad invicem.

Ad quintam concedo majorem, et nego minorem ; ad probationem, Totum componitur,etc, dico, quod totum componitur ex partibus divisim sumptis, sed totum non est partes divisim sumptae, sed conjunctim sumptae.

Ad illam, Partes sunt priores toto, concedo, et ita potest concedi quod lotum est priores toto, licet totum non sit prius toto: vel dico, quod paries divisim sumptae sunt priores, et causae totius sed conjunctim non : imo sunt ipsum totum. Et cum dicitur : paries sunt minores, concedo, quod partes divisim sumptae sunt minores, sed conjunctim sumptae sunt idem quod totum.

Ad aliam. Totum est notius. Concedo quod totum est notius secundum sensum, quam suae partes divisim sumptae, sed suae partes conjunctim sumptae sunt aeque notae sicut et totum. Ad illam, totum per se movetur, concedo et ita sequitur quod partes conjunctim sumptae per se moventur, sed divisim sumptae non : imo moventur ad motum totius. Ad aliam, partes sunt priores ; dico quod verum est de partibus divisim sumptis : quia sunt priores via generationis, sed partes conjunctim sumptae non. Et consimiliter potest responderi ad alias.

ANNOTATIONES

(a) Totum aliquando sumitur categorematice, etc. Nota quod in hac quaestione quaerit Scotus, an in quolibet toto composito substantiali, praeter omnes partes simul sumptas, sit aliqua alia entitas, quae dicatur totum, realiter a partibus sic simul sumptis distincta, a qualibet enim seorsum sumpta certum est distingui: hujusmodi autem totum categorematice sumptum est duplex, scilicet per se, et per accidens. Totum per accidens est illud, quod componitur ex rebus diversorum generum : ut homo albus, et de hoc non est quaestio. Totum per se est compositum ex partibus ejusdem generis, et est triplex ; scilicet totum universale, quod habet partes subjectivas, de quibus praedicatur, et de hoc non est quaestio : certum est enim non distingui realiter a suis partibus. Aliud est totum integrale constans ex partibus quantitativis integrantibus, quod duplex est: homogeneum, cujus partes sunt ejusdem rationis cum toto, ut aqua et lapis ; et heterogeneum, cujus partes sunt diversae, et alterius rationis a toto, ut in animali caput, pedes, et caetera. Tertium totum est essentiale, et est duplex : Physicum, quod materia formaque constat, et Metaphysicum, quod genere et differentia conflatur, et de hoc etiam non est quaestio. Venit ergo haec examinanda tantum de toto Physico, et de toto integrali, tam homogeneo, quam heterogeneo.

(b) Totum est suae paries, ita quod omnes partes simul sumptae sunt ipsum totum. Nota,quod distinctio ut ad praesens spectat, est triplex, realis, formalis, et ad formam rei : distinctio realis (quia fundatur super aliam et aliam rem, in quantum illae res existunt, ita ut immediatum fundamentum distinctionis realis sit res existens) est illa qua diversae res existentes distinguuntur, et per oppositum realis identitas distinctioni reali opposita, fundatur super identitatem existentiae, ita ut existentia sit immediatum fundamentum realis identitatis : atque adeo illa sunt idem realiter, quorum existentia est una. Distinctio formalis est inter duas formalitates,quarum una non includit aliam quidditativa, ut subjectum; et propria passio : et haec distinctio formalis duplex est, mutua scilicet, et non mutua. Mutua est illa, quando sic distincta neutrum alterum includit in sua ratione et definitione ; ut intellectus, et voluntas. Non mutua est, quando conceptus unius includit conceptum alterius, et non e contra, ut inter hominem et animal contingit. Homo enim non distinguitur ab animali, quia homo includit animal in sua ratione formali et quidditativa ; tamen animal ab homine distinguitur, quia animal non includit hominem in sua definitione ; econtra identitas formalis opposita distinctioni formali est eorum, quorum unum includit aliud quidditative, et formaliter, ut ex ejus definitione tradita ab Scoto in 1 dist. 2. q. colligitur, quae talis est:

Voco autem identitatem formalem, ubi illud, quod sic est idem, includit illud, cui sic est idem in sua ratione formali, et per consequens per se primo modo : et dist. 8. quaest.4. dicit; Includere formaliter est includere aliquid in sua ratione essentiali, ita quod si definitio includentis daretur, inclusum esset definitio ejus,vel pars definitionis. Haec autem identitas duplex est, adaequata, et inadaequata : prima est quan4 do illa, quae sic sunt idem, unum includit aliud adaequate, et convertibiliter : ut definitum et definitio sunt idem formaliter ; et adaequate, quia nihil includit homo quidditative, quod non includat animal rationale, et e converso.

Secunda est quando inadaequate unum includit aliud, scilicet non convertibiliter, ut homo, et animal sunt idem formaliter inadaequate ; quia quamvis homo includat animal quidditative, animal tamen non includit formaliter hominem, et universaliter inferius respectu superioris est idem formaliter superiori, superius tamen non est idem illi formaliter.

Distinctio ex natura rei, quae est minor inter omnes distinctiones praeter opus intellectus est, quae cadit inter rem, et modum rei, et hac distinctione distinguitur , etiam homo ab animali. Quando enim aliqua sic se habent, quod aliquid ex natura rei competit alicui, quod alteri repugnat, et ipsa inter se sunt idem realiter, formaliter,et essentialiter : talia distinguuntur ex natura rei, homo enim et animal sunt idem realiter formaliter, et essentialiter ; et tamen absque opere intellectus competit homini, quod sit totum quidditativum, vel actuale, quod repugnat animali. Ideo distinguuntur ex natura rei. B contra identitas ex natura rei talis est, quod iis, quae sic sunt idem, repugnat, quod aliquid ex natura rei competat uni, quod repugnet alteri.

Nota secundo, quod distinctio realis duplex est, scilicet mutua, et non mutua.Nam cum distinctio sit relatio quaedam inter aliqua, qua unum dicitur distinctum ab alio, eo quod habet aliquid, quod non habet aliud, et illud est fundamentum talis distinctionis, et relatio duplex sit, mutua videlicet, et non mutua. Mutua est, quando hoc refertur ad illud, quod etiam refertur ad ipsum, ut pater refertur ad filium relatione reali, qui filius refertur ad patrem etiam relatione reali. Non mutua est, quando unum refertur ad aliud relatione reali, et non e converso : ut creatura refertur ad Creatorem relatione reali, Creator vero solum relatione rationis refertur ad creaturam.Ista distinctio est duplex,mutua,

et non mutua. Mutua quando unum aeque distinguitur ab alio, et aliud ab illo, ut Petrus, et Joannes qui inter se aeque distinguuntur. Non mutua dicitur illa, quando unum extremum distinguitur ab alio distinctione majori, aliud vero extremum distinguitur distinctione minori. Unde distinctio realis mutua est, quando aliqua sic inter se realiter distinguuntur, quod unum realiter distinguitur ab alio, et e contra ; distinctio vero realis non mutua est, quando aliquid realiter distinguitur ab alio, et illud non distinguitur ab eo realiter, nisi terminative, et extrinseca denominatione, quia scilicet terminat distinctionem alterius ad ipsum.

Nota tertio, quod totum Physicum distinguitur realiter a partibus distinctione reali non mutua : quia licet partes realiter distinguantur a toto, lotum tamen non distinguitur realiter a partibus, sed tantum ex natura rei: dicitur tamen realiter distingui extrinseca denominatione ex eo, quod distinctio est subjective in partibus, et terminatur ad totum, atque adeo pro tanto dicitur totum distingui realiter a partibus : quia partes realiter distinguuntur a toto ; ita ex mente Scoti docent praeclarissimi Scotistae Mauritius.in imaginibus formalitatum, Antonius Trombetta, articul. de distinct. et identitate reali. Joan. Cano 1. Physic. quaest. 3, et Leuchetus, in secundo Sentent. distinct. I. quaestione 5, et Bargius, et fere omnes peritiores Scotistae. Et ex his patet, quod Scotus in hac quaestione non contradicit his, quae scribit in 3 Sentent. distinctione 2. quaestione 2. ubi docet, quod totum distinguitur realiter a suis partibus simul sumptis : non enim est sensus, quod totum intrinsece, et formaliter, hoc est,intrinseca et formali denominatione a partibus simul sumptis realiter distinguatur ; hoc enim est falsum, cum totum sit idem formaliter partibus, cum eas quidditative includat: et hoc est quod negat Scotus in hac quaestione ; sed sensus est, quod totum distinguitur realiter a partibus,quia terminat distinctionem, qua partes etiam simul sumptae a toto realiter distinguuntur : et hoc est, quod Scotus affirmat in 3. loco sup. relato.

Sed quid dicendum est de toto integrali ? Dico, quod totum integrale heterogeneum, et homogeneum, non est suae partes, sed aliquid ab eis distinctum. Ita docet Scotus in 3. distinctione 22. ubi dicit :si homo esset suae partes,tunc esset unum aggregatione ; sicut neque quinarius numerus est suae unitates, sed lotum quod resultat ex unitatibus, aliter esset solum unum sicut acervus lapidum, quod est falsum.

Caeterum : quia aliquae auctoritates, et rationes, quas hic adducit Scotus, videntur destruere positionem ejus in 3. Sentent.

ideo explicandae, et solvendae sunt. Ad primam auctoritatem ex 1. hujus text. 17.ubi dicit, quod continuum est multa : dico quod Aristoteles vult, quod totum continuum est multa in potentia, id est, quod potest dividi in multas partes, non tamen inde sequitur ipsum ut totum, non esse ab illis realiter distinctum.

Ad illud de 4. Physic. cap. 3. ubi dicit, quod totum non est praeter partes : dico quod potius est pro nobis. Ibi enim enumerat Aristotelis modos, quibus aliquid est in aliquo, et unus modus dicitur esse, veluti partes sunt in toto, et totum in partibus, eo quod non est totum praeter partes, id est, nunquam invenitur totum sine partibus. Infra autem movens dubium, an aliquid possit esse in seipso, respondet in text. 24. quod dupliciter aliquid potest esse in seipso, uno modo primo et per se : altero modo secundum alterum, et dicit quod totum non est primo modo in se, quia cum totum sit idem sibi, quidquid esset in toto, esset ipsum lotum, et quaelibet pars esset totum, et partes essent totum, insuper sequeretur, quod idem respectu ejusdem esset id,quod est,et id in quo est: sed hujusmodi rationes, quod est, et in quo est, sunt diversae : sic enim dicit Aristoteles : Altera specie haec sunt, et alteram naturam habet unumquodque. Ergo totum non est in seipso, sed dicitur esse in partibus, ergo partes alteram rationem habent a toto; et cum totum possit ab una parte denominari, dicetur totum esse in se, quia una pars est in toto : atque ita non est totum in ipso primo, et per se; sed secundum unam partem dicitur esse in alia, eo quod talis pars est in toto.

Ad aliud, quod plures numeri sunt unus numerus, dico quod verum est constitutive, sed non formaliter. Et hoc etiam modo intelligitur, quod dicit Aristoteles 2. de Anima, text. 10, nimirum, quod sicut pupilla et visus sunt oculus, sic anima, et corpus sunt animal: et 5. Metaph. text. 30, nempe, quod totum continens est contenta, et unum quod illa sunt. Nam sicut pupilla, et visus sunt oculus causaliter, ita corpus et anima sunt animal, et partes sunt aliquid unum, id est, uniuntur in toto, et ex illis perfectio totius resultat, et sic efficiunt totum. Ita etiam posset exponi auctoritas Commentatoris, quod omnes partes simul sumptae sunt ipsum totum constitutive. Sed quid de hac re sentiat Commentator, diffuse explicavimus in formalilatibus artic. 4. Comm 11. vide ibi.

(c) Si totum sit aliud a suis partibus simul sumptis, etc. Dico, quod argumentum concluderet si illa entitas totius a partibus distincta esset in partibus per informationem. Caeterum entitas totius non informat partes, neque ab ipsis informatur, sed est effectus resultans ex illarum compositione, et terminus talis compositionis ; et per idem patet responsio ad sequens argumentum. Nam illa entitas praecise sumpta non dicit partes, sed est effectus partium, sicque illas includit, quod ex illis resultat, et ab illis dependet: atque adeo illa entitas praecise sumpta non ponderat, sed cum partibus sumpta duntaxat, praeterquam quod entitas illa totius non potest a partibus separari, cum sit idem realiter et formaliter cum partibus, cujus oppositum argumentum supponit.

(d) Sequitur quod per solam divisionem substantia corrumperetur. Dico quod entitas totius est indivisibilis, ut numerus quinarius : nam forma quinarii non dividitur, sed totum, acceptum cum suis partibus, dividitur in partes, at ipsum totum quod dicitur forma totius, non quod informet partes, sed quia dicit quidditatem ex partibus conflatam, est indivisibile. Nec inconveniens aliquod video, quod per divisionem corrumpatur substantia, certum est enim, quod per solam separationem animae a corpore corrumpitur homo, qui est substantia. Et ad id, quod dicitur de materia, dico primo, quod casus est impossibilis, quia materia nec per potentiam naturalem, nec etiam per divinam potentiam (secundum aliquos) potest a forma separari; et esto quod per potentiam divinam separaretur a forma, dico, quod si divideretur in partes, destrueretur praecise illa tertia entitas ex partibus resultans. Et cum dicis, materia est ingenerabilis, et incorruptibilis : dico quod verum est terminative, id est, non potest esse terminus generationis, neque corruptionis, cum sit utriusque subjectum. Et confirmatur responsio, quia cum aliquod totum homogeneum, ut puta hoc lignum, vel hic lapis, dividitur in in duas medietates : certum est quod ante divisionem habebat lignum, vel lapis propriam materiam unam numero ; post autem divisionem quaelibet pars divisi habet propriam materiam unam numero distinctam a materia alterius partis, quod non contingeret, nisi materia ligni vel lapidis fuisset divisa.

( ) Sequeretur quod nulla generatio esset simplex, etc. Dico, quod si argumentum velit inferre, in generatione esse duos terminos: alterum ut quo,nempe formam ; alterum ut quod,ut totum compositum: concedatur ; et hoc nullum est inconveniens, imo est necessarium. Sicut enim in generatione ignis, quando in aliquo ligno generatur, dantur duo agentia, verbi gratia, forma substantialis ignis, tanquam principium quo ignis agit ; et ipse ignis ut quod, et tamen non sunt duo comburentia : ita dicendum de generatione, quoad terminos, videlicet dari duos, unum ut quo, et alterum, ut quod ; hoc tamen non est dari duos terminos totales, qui exposcant duas generationes.