QUAESTIO XIII

An definientem necesse sit scire omnia

Aristot. hic cap. 8. text. 20. Averr. et Paul. Ven. ibid. D. Thom. hic lect. 15. Joan. de Mag. 2. Post. q. 5. dub. 2.

Quod sic videtur ; quia si aliquis definiat hominem, oportet quod cognoscat rationale homini inesse, ita quod non asino, nec alicui alteri ; sed ad hoc quod cognoscat rationale non inesse asino, oportet quod cognoscat asinum, et quodlibet aliud cui cognoscit rationale non inesse ; et sic oportet eum omnia cognoscere.

Item,hoc patet per Aristotelem in littera. Cognoscens differentiam aliquorum, cognoscit illud quod differt, et illud a quo differt. Sed definientem oportet cognoscere differentiam definiti, qua differt a quolibet alio ; ergo cognoscit definitum, et quodlibet aliud cognoscit ; ergo, omnia.

Item, definitio est distincta cognitio definiti : ergo cognoscens aliquid per definitionem, cognoscit per distinctam cognitionem a quolibet alio ; sed distinctam cognitionem non habet definiti, nisi quodlibet aliud cognoscat ; ergo, etc.

Ad quaestionem dicitur, quod oportet definientem cognoscere omnia in universali, non tamen in particulari. Primum patet ; quia definiens hominem, habet cognoscere rationale inesse homini ; ita quod cognoscat rationale nulli alteri inesse; sed hoc non potest cognoscere nisi cognoscat in universali omnia ; ergo, etc. Assumptum patet, quia nisi cognoscat rationale nulli alteri inesse, non cognosceret animal rationale, et mortale, esse definitionem hominis, quia tunc non cognosceret hoc esse convertibile cum homine. Secundum patet ; quia si definientem oportet omnia cognoscere, tunc impossibile est aliquid scire. Probatio consequentiae: quia cognoscere omnia sub propria ratione, impossibile est Utrumque. Si tunc oportet cognoscere omnia sub propria ratione, impossibile est ipsam definitionem habere, sive definire ; sed non habens definitionem, non habet scientiam, quia definitio est medium in demonstratione per Aristotelem ; ergo sequitur quod impossibile est aliquid habere scientiam.

Ad primam rationem dicitur, quod illa probat nullum posse definire, nisi omnia cognoscat in universali ; et hoc est concessum.

Ad aliud non oportet cognoscentem differentiam aliquorum ad invicem, cognoscere utrumque sub propria ratione, sed sufficit quod cognoscat utrumque in universali, sive in particulari.

Ad aliud patet per idem, quod distincta cognitio alicujus potest haberi, si proprium in se cognoscitur sub determinata ratione; licet alia non cognoscantur, nisi tantum in universali, etc.

QUAESTIONUM LIBRI SECUNDI POSTERIORUM FINIS

F. JOANNIS

DUNS SCOTI

DOCTORIS SUBTILIS

IN VIII LIBROS PHYSICORUM ARISTOTELIS QU AESTIONES

CUM ANNOTATIONIBUS R. P. F. FRANCISCI PITIGIANI ARRETINI

CENSURA R. P. F. LUCAE WADDINGI HIBERNI

Scotum in libros Physicorum scripsisse, testes sunt Henricus Willottus, Joannes Pitseus, Antonius Possevinus, et ipse Scotus lib. 5. Metaphys. quaest. 9. et lib. 9. quaest, 14. Prodierunt nuper sub ejus nomine haec Commentaria a Francisco Pitigiano Arretino castigata, notis illustrata. Supposititia tamen esse multa persuadent, si non convincunt. Neque tempus, neque locus, quibus scripta esse dicuntur, neque doctrina ipsa cohaerent. In calce operis signatur annus M.CCC. et in epistola praeliminari suspicatur Arretinus Scotum adhuc adolescentem haec scripsisse in saeculo. Sub finem expositionis textus, et ultimae quaestionis bis dicitur ea lecta fuisse Parisiis. Quomodo ergo Scoti esse possunt, qui sub illum annum adhuc haerebat Oxonii, et non nisi tertio post anno pervenit Lutetiam, quod alias ex ipsius scriptis monstravimus? Ante illud tempus legerat Oxonii absolutissimum, et notissimum Commentarium in quatuor libros Sententiarum, inde scriptum Oxoniense nuncupatum ; qui fieri potuit ut antequam Minoribus nomen daret, Lutetiae has scripserit Quaestiones ? Octavo post anno mortuus est Coloniae: non ergo in saeculo existens istos potuit legere Commentarios.

Praeter stylum faciliorem, et methodum clariorem, quam quae Scoti soleat esse, doctrina ipsa discordat, et disserendi modus longe inferior est nervoso acumine Doctoris Subtilis. Libro 1. quaest. 9. asserit totum Physicum non distingui realiter a suis partibus simul sumptis et unitis. quaest. 12. Impossibile esse dari motum caeli velociorem, quam qui nunc est: etsi lib. 2. quaest. 4. sui immemor dicat: Intelligentiam movere orbes voluntarie, ea qua vult velocitate, Deumque posse movere caelos velocius et tardius. quaest. 18. dicit transmutationem esse ipsam materiam, quae transmutatur; et privationem nihil aliud esse, quam ipsam materiam privatam. quaest. 20. Implicare contradictionem, materiam separari a forma, vel e contra. Lib. 2. quaest. 4. Caelum non componi ex materia et forma. Libro 3. quaest. 8. Actionem et passionem non distingui inter se, neque a re producta. quaest. 15. Tempus esse ipsum mobile, quod movetur. Libro 4. quaest. 1. Impossibile esse plura corpora esse simul in eodem loco. quaest. 9. Non posse fieri motum successivum levium et gravium in vacuo. Libro 6. quaest. 2. De facto dari maximam magnitudinem, quae possit esse. quaest. 3. Punctum materiae primae posse dividi in duo puncta, vel etiam in duas portiones divisibiles. quaest. 6. Quatuor revolutiones caeli posse fieri in eodem instanti, ita ut nulla aliam praecedat. Libro 7. quaest. 1. Nullam intelligentiam moveri, nisi assumpto aliquo corpore, ita ut sit in toto, et in qualibet parte ipsius. quaest. 3. Non dari actionem in distans. Et alia plura hujusmodi, Scoti doctrinae, communiter receptae, omnino contraria, et Nominalibus, a quibus Scotus dissidebat, valde consentanea.

Adde alia Scoto magis adversa, utpote fidei principiis parum consona. Ex libro 1. quaest. 7. ubi impossibile esse, imo et implicare contradictionem asserit, ut accidens separetur a suo subjecto ; et propterea infert accidentia in Eucharistia jam non esse accidentia, sed mutari in naturam substantiae, ac si mutaretur (inquit minus religiose) natura humana in naturam asininam; et consequenter in his mutari nomen, et definitionem accidentium. Deinde textu 39. ejusdem libri consequenter, ait : Impossibile esse ut sit albedo, et non sit album. Libro 6. textu 60. Impossibile esse ut accidens sit separatum a subjecto. quaest. 43. sig. . Tertio sequeretur: apud cognoscentem esse accidentis implicare contradictionem accidens esse sine subjecto.

Demum, quod omnium potissimum est, libro 8. quaest. 1. g. Ideo aliter respondetur ipse Scotus citatur his verbis. Vide Scotum in 2. distinct 1.quaest. 3. ad 2. principale. Ex quo sequitur, neque Scotum juniori aetate in saeculo haec scripsisse (quippe jam praecesserat scriptum Oxoniense in quatuor libros Sententiarum, quod hic citatur) neque omnino scripsisse.

Circa haec haerentem, et dubia ista explicantem monuerunt quidam viri docti opus hoc Scoti nostri non esse, sed Joannis Scoti cognomento Majoris, et inde deceptum P. Arretinum quod fortassis in illis duobus exemplaribus MSS. quae se invenisse praenarravit, hujus Joannis Scoti nomen fecerit praefixum. Sed his obstat :

Primo, quod sub nomine Joannis Majoris, non Joannis Scoti hic auctor semper audierit.

Secundo, quod nullus recenseat istum in libros Physicorum scripsisse, neque Gesnerus, neque Possevinus, neque Thomas Demsterus, neque impurus ille Balaeus (qui circa scriptores Britannicos reliquis facem praetulit) neque alius quispiam, quem ego viderim.

Tertio, quod in Commentariis, quos scripsit Sententiarum, ille supra narratis adversetur doctrinis, ultimae praesertim circa metamorphosim accidentium sacramentalium in Eucharistia ; uti videre est lib. 4. distinct. 12. quaest, 1. ubi latissime docet posse accidentia existere sine subjecto. Non hunc itaque, neque nostrum Joannem Scotum cognomento Subtilem, hujus operis putem esse auctorem, sed alium Joanne Majore vetustiorem, et Doctori Subtili coaevum. Praeterquam enim, quod veterum Scholasticorum hic praeferat stylum, et a tiquorum Nominalium doctrinam, duos invenio, uti alias monui, Joannes Scotos, qui Parisiis arti parvae Raymundi Lulli, mensibus aliquot post Doctoris Subtilis decessum, subscripserunt, unus ita subscripsit : Joannes Scotus in Artibus Magister, anno 1309, die Mariis post octavam festi Purificationis. Consentiunt itaque tempus, et locus, et nomen, iis, quae haberi in fine hujus operis testatur Arretinus : Expliciunt quaestiones libri Physicorum, lectae a Reverendo Magistro Joanne Scoto Ordinis Minorum, Parisiis, anno millesimo trecentesimo. Huic ergo probabiliter videtur hoc opus esse adscribendum.

Bartholomaeus Amicus, tractatu quinto in Physica, quaestione quarta, dub. 3. articulo secundo, monet se in vetusto codice Bibliothecae Sancti Laurentii Ordinis Minorum Conveni, in urbe Neapolitana legisse opus hoc adscribi Marsilio Ingen. quem Possevinus vixisse refert anno 1494. et ultra Dialecticam, plures scripsisse in Aristotelis opera Commentarios. Ego curavi librum hunc perquiri in praedicta Bibliotheca, nec potuit inveniri. Eidem Marsilio opus istud tribuit etiam, in praefatione ad libros Antonius Soccus de surcula Marsorum, Scoticae disciplinae tenax sectator. Erit tamen fortassis, qui protervire velit et Doctorem Subtilem auctorem esse contendat. Id per me liceat, dummodo ab his se expediat difficultatibus. Effugium illud fortassis obtendet, quod ad modum aliorum, etiam cldssicorum Doctorum, Scotus mutarit aliquando opiniones : quod error sit in notis, sive calculis annorum ad finem subscriplis;quod juniori scripsit aetate, quae seniori correxit : quod citatio illa libri secundi Sententiarum irrepserit ex margine in textum. Isthaec mihi planae evasiones sunt, quibus tamen placucrint, opus permitto, quod multis Solutis (irrisisse video, et passim citari, atque obinde inter reliqua op?ra Scoti edendum curavi. Spurium puto ; genuinum ipsum opus, si aliquando occurrerit, hoc amoto substituetur (1).

(1) In physicam Aristotelis 8. libris Scolam scripsisse testator Salvator Bartoluccius in Vita Scoti 4 Senten, libris ejusdem Doctoris praefixa edit. Venet. 1580., et Damianus Giner Hispanus in vita ejusdem Scoti anno 1593. praem ssa comment. in 4. Senten. Scoti, et 1598. Valentiae vulgata to. 1. Praeterea Jo. Scoti Physica, seu de naturae divisione habetur ms. in Biblioth. Monasterii S. Michaelis in Periculo Maris ex Catalogo Montfaucon to. 2. pag. 1360. n. 197. Biblioth. mss. In censura tamen Waddingi Operi in Physicam Aristotelis apposita in edit. Lugdunen. an. 1639. dicitur inventum hoc Opus Neapoli in Biblioth. S. Laurentii Min. Conv. sub nomine Marsilii Inguen: quod se vidisse scribit et Bartholomaeus Amicus Phys. Tractatu 5. q. 4. dub. 3.; etiam Antonius Roccus Marsus in praefat, ad 8. libros Physicorum Venet. an. 1623. editos perhibet, quaestiones in 8 libros Physic. quae sub Scoti nomine nuper vulgatae fuerant, esse Marsilii Inguen Nominalis; cujus opus jam Lugduni fuerat impressum an. 1513. a Joan. Marion ; Mastrius denique de Generat., et corrupt. disput. 4. quaest. 3. numero .20. affirmat, hanc Physicam sub nomine Marsilii Inguen extare apud nostros et Neapoli, et Bononiae. Verum ea, quam ego Bononiae vidi apud nostros excusaui Venetiis anno 1521. in fol. per HH. Octaviani Scoti sub nomine Marsilii Inguen cura Augustini Montefalconii Erem. S. Augustini, incip. Divina favente misericordia etc.: quae vero edita est anno 1617. in 4. Venetiis per Guerilium cum Comment. Francisci Pitigiani Minoritae, et postea Lugduni 1639. incipit Utrum de rebus naturalibus sit scientia : nisi forte huic desit prologus: nam utramque conferre mihi non lici it. Marsiliura autem hunc floruisse an. 1494. Heidelbergen. Gymnasio instituto, auctor est Possevinus in appar. sac; tamen idem Possevinus in ipso appar. an. 1602. completo V. Jo. Duns Scotus tradit hunc scripsisse Comment. in 8. libris Physic: idque antequam typis ederetur sub ejusdem Scoti nomine : quare non est facile definire, an per errorem huic magis,quam illi sit Opus vendicatum.

(Supplementum et castigatio ad Scriptores Trium Ordinum S. Franci sci a Waddingo, aliisve descriptos; cum adnotationibus ad Syllabum Martyrum eorumdem Ordinum.

Opus posthumum F. Jo. Hyacinthi Sbaralece Minor. Gonventual. Sac. Theol. Mag.).

F. JOANNIS

DUNS SCOTI

DOCTORIS SUBTILIS

ORDINIS MINORUM, DILUCIDISSIMA EXPOSITIO ET QUAESTIONES

IN OCTO LIBROS PHYSICORUM ARISTOTELIS

LIBER PRIMUS